حقوق کودکان در ایران، یک جای کار میلنگد!
کودک آزاری به موضوعی پیچیده و ناراحت کننده اجتماعی این روزهای کشورمان تبدیل شده است و این امر در مازندران نیز به وفور دیده می‌شود.
کودک آزاری به موضوعی پیچیده و ناراحت کننده اجتماعی این روزهای کشورمان تبدیل شده است و این امر در مازندران نیز به وفور دیده می‌شود.
تکان دهنده و بسیار اسفناک اما واقعی است، موضوعی که روان جامعه را به خود درگیر کرده است و این روزها با کمک فضای مجازی، بیش از پیش شاهد اطلاعات بیشتری از این قبیل هستیم، شاید بیان این موضوع نیز در ابتدا دشوار باشد، اما واقعیتی است که نباید از آن فراری بود، بحث تاسف برانگیر«کودک آزاری».
کودکان و نوجوانانی که هنوز به سن قانونی نرسیده‌اند و به دلیل برخی محدودیت‌های اطلاعاتی و نیز جسمانی توانمندی چندانی در دفاع از خود در برابر تهدیدهای بیرونی ندارند، آن ها به میزان چشمگیری در معرض آسیب و تهدیدهای اجتماعی قرار دارند؛ افرادی که بعضاً می‌خوانیم حقوق‌شان به شکل دردناکی تضییع می‌شود و امکان قانونی چندانی نیز برای رسیدگی به آن موجود نیست.
موضوع کودکان و نوجوانانی که در معرض آسیب‌ها و تهدیدهایی چون کودک آزاری و یا تجاوز از سوی افراد بالغ قرار دارند، امروزه به یکی از نگرانی‌های جدی شهروندان ایرانی تبدیل شده و رخدادهای تلخی که هر از چندگاهی در همین رابطه به وجود می‌آید، نگرانی‌ها را در این رابطه افزایش می دهد.
در این راستا در مازندران، با موضوع «علل و پیامدهای کودک آزاری» میزگردی با حضور علی عباسی مدیرکل پزشکی قانونی استان مازندران، طالبعلی پورشریعه روانشناس(Psychologist) و مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران و کامران بهزادی وکیل پایه یک دادگستری در حوزه کودک و نوجوان برگزار کرده است.
تکان دهنده و بسیار اسفناک اما واقعی است، موضوعی که روان جامعه را به خود درگیر کرده است و این روزها با کمک فضای مجازی، بیش از پیش شاهد اطلاعات بیشتری از این قبیل هستیم، شاید بیان این موضوع نیز در ابتدا دشوار باشد، اما واقعیتی است که نباید از آن فراری بود، بحث تاسف برانگیر«کودک آزاری».
کودکان و نوجوانانی که هنوز به سن قانونی نرسیده‌اند و به دلیل برخی محدودیت‌های اطلاعاتی و نیز جسمانی توانمندی چندانی در دفاع از خود در برابر تهدیدهای بیرونی ندارند، آن ها به میزان چشمگیری در معرض آسیب و تهدیدهای اجتماعی قرار دارند؛ افرادی که بعضاً می‌خوانیم حقوق‌شان به شکل دردناکی تضییع می‌شود و امکان قانونی چندانی نیز برای رسیدگی به آن موجود نیست.
موضوع کودکان و نوجوانانی که در معرض آسیب‌ها و تهدیدهایی چون کودک آزاری و یا تجاوز از سوی افراد بالغ قرار دارند، امروزه به یکی از نگرانی‌های جدی شهروندان ایرانی تبدیل شده و رخدادهای تلخی که هر از چندگاهی در همین رابطه به وجود می‌آید، نگرانی‌ها را در این رابطه افزایش می دهد.
در این راستا در مازندران، با موضوع «علل و پیامدهای کودک آزاری» میزگردی با حضور علی عباسی مدیرکل پزشکی قانونی استان مازندران، طالبعلی پورشریعه روانشناس(Psychologist) و مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران و کامران بهزادی وکیل پایه یک دادگستری در حوزه کودک و نوجوان برگزار کرده است.
آمار دقیقی از میزان کودک آزاری در مازندران وجود ندارد
علی عباسی مدیرکل پزشکی قانونی مازندران در این میزگرد، با اشاره به بحث کودک آزاری، شیوه و میزان شکایت‌های صورت گرفته، اظهار کرد: بیشتر افرادی که برای شکایت به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند، خانم هستند اما در مجموع آمار مشخص و درستی از میزان واقعی این حقیقت تلخ وجود ندارد.
وی تصریح کرد: یک نوع از کودک آزاری، بحث مربوط به غفلت است، در واقع به این معنی که به کارهای اساسی کودکان توجهی نمی‌شود و این نوع، شایع‌ترین نوع کودک آزاری است.
مدیرکل پزشکی قانونی مازندران با اشاره به انواع کودک‌آزاری، خاطرنشان کرد: کودک آزاری شامل انواع جسمی، جنسی، غفلت و فراموشی است.
عباسی با بیان این‌که کودکان بیشتر در سنین 3 تا 7 سالگی مورد کودک آزاری قرار می‌گیرند، گفت: در این میان پدرها بیشتر فرزندان خود را آزار می‌دهند و مادرها نیز بر اساس احساس و عاطفه‌شان به پزشکی قانونی شکایت می‌کنند.
مدیرکل پزشکی قانونی(Forensic Medicine) مازندران با اشاره به این‌که پدرها به نسبت کمتر برای شکایت به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند، اظهار کرد: اگر شکایتی هم از سوی پدرها صورت گیرد، به این دلیل است که کودک آزاری توسط نامادری اتفاق افتاد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این‌که کودکان آزاردیده باید تحت مراقبت و حمایت قرار بگیرند، افزود: رفتار کودک آزاری در قالب خشونت و اختلالات متعدد جسمی و فکری در بزرگسالی خود را نشان می دهد.
پزشکان خط اول شناسایی کودکان آزار دیده
مدیرکل پزشکی قانونی مازندران در ادامه اظهار کرد: پزشکان خط اول شناسایی کودکان آزار دیده هستند، هر پرستار و پزشک که متوجه این کودک آزاری شد باید سریعا این موضوع را اطلاع دهد.
عباسی افزود: برای اطلاع کودک آزاری باید یک سامانه برقراری ارتباط سریع همانند سایر تلفن‌های ضروری وجود داشته باشد اما متاسفانه این امر موجود نیست و جای خالی سامانه مشخص برای این امر احساس می‌شود.
وی با تاکید بر این‌که سیستم حمایتی در مورد کودک آزاری باید قوی‌تر باشد، خاطرنشان کرد: نخستین مشکل پس از اعلام کودک آزاری نبود بخش حمایتی از کودک است.
عباسی توصیه کرد؛ پزشکان در معاینات کودکان به علائم کودک آزاری دقت کافی داشته باشند و در صورت مشاهده علائمی از جمله لاغری بیش از اندازه، سیستم روانی افسرده، زخم های مکرر و یا شکستگی‌هایی مداوم به بهزیستی و یا دستگاه متولی اعلام کنند.
مدیرکل پزشکی قانونی مازندران اظهار کرد: اگر کودک آزاری(child abuse) از سوی خانواده کودک باشد و کودک از پدر، مادر و یا هر دو مورد آزار قرار گرفته باشد از آن جایی که که خانواده کودک، سرپرست وی است و در نهایت کودک باید به آنها برگردد شکایت نادیده گرفته می‌شود و اینجاست که نبود سیستم حمایتی و متولی امر بسیار به چشم می‌خورد.
عباسی در پاسخ به این پرسش که کودکان و نوجوانان در مدارس بیشترین اوقات خود را سپری می‌کنند، گاهی از سوی برخی از معلمان مورد آزار قرار می‌گیرند، چه راهکاری برای مقابله با این موضوع وجود دارد؟ گفت: در بخش معلمان، سنجش دوره‌ای و سلامت روان باید به صورت مداوم انجام شود تا در صورت مشاهده معلمی که از صحت کامل روان برخوردار نیست از تدریس آن ممانعت به عمل آید.
مدیرکل پزشکی قانونی مازندران با اشاره به این‌که آمار ارائه شده کودک آزاری به دلیل عدم مراجعه بسیاری از خانواده‌ها غیرواقعی است، تصریح کرد: کودک آزاری اعلام شده به پزشکی قانونی در سال ۹۵ ، حدود ۳۳ مورد بوده که ۱۶ مورد پسر و ۱۷ مورد دختر مورد کودک آزاری قرار گرفتند.
وی افزود: هم‌چنین در سال ۹۶ کودک آزاری ارائه شده از سوی پزشکی قانونی ۴۶ مورد که ۲۵ تن پسر و ۲۱ تن دختر بود.
افزایش کودک آزاری در جوامع در حال توسعه
طالبعلی پورشریعه روانشناس و مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران نیز در ادامه این میزگرد در پاسخ به این سوال که چرا کودک آزاری و به چه دلایلی افراد به کودک آزاری می‌پردازند، اظهار کرد: با توجه به تعریف سازمان جهانی افراد بین تولد و ۱۸ سالگی کودک نامیده شده و اقسام مختلف کودک آزاری به صورت کودک آزاری جنسی و جسمی، عاطفی، نوع غفلت و یا مسامحه است.
وی افزود: با کودکان و نوجوانان باید بر اساس اصول و قوانین تربیتی ویژه کودکان با آنان برخورد کرد بنابراین در این مسیر والدین و یا سایر افراد مرتبط با کودک خواسته یا ناخواسته و عمداً یا غیرعمد مرتکب کودک آزاری می‌شوند.
مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران خاطرنشان کرد: هنگامی که افراد در زندگی روزمره نسبت به مصادیق کودک آزاری و قوانین کودک آشنا نباشند کودک آزاری در اشکال مختلف اتفاق می‌افتد، به عنوان مثال از بوسیدن و نوازش کردن کودک بدون اجازه او که مرسوم است می‌تواند از مصادیق کودک آزاری باشد که منجر به ورود افراد بزرگسال به حیطه کودکان شده و اعتماد به نفس آنان و هم‌چنین حقوق اولیه‌شان دچار مشکل می‌شود.
پورشریعه تصریح کرد: عده‌ای هم متاسفانه به علت ابتلا به اختلالات روانی و جنسی و یا عقده‌های دوران زندگی و سایر موارد دست به کودک آزاری می‌زنند.
این روانشناس در پاسخ به این پرسش که در مقایسه میزان کودک آزاری در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته و هم‌چنین وضعیت کشورمان در حال حاضر، گفت: با توجه به وضعیت اقتصادی و فرهنگی کشورهای در حال توسعه و یا کشورهایی که در آنان تغییرات حکومتی رخ داده سیاست‌گذاران اجتماعی معمولاً با آزمون و خطا با رویدادها و آسیب‌های اجتماعی برخورد داشته و تبعاتی را به همراه دارد که کودک آزاری از جمله این تبعات است.
وی تصریح کرد: به نوعی می‌توان گفت در گذار از جوامع سنتی به مدرنیته برخی مقاومت‌ها موجب بروز مشکلاتی می‌شود که برنامه‌ریزان اجتماعی را با سردرگمی همراه می‌سازد، این مقاومت‌ها باعث شده تا آسیب‌های اجتماعی در اشکال مختلف خود را نشان داده و عزم جدی برای رفع این مشکلات وجود ندارد.
پورشریعه افزود: از جمله علل دیگر بروز آسیب‌های اجتماعی در جوامع در حال توسعه می‌توان به چند صدایی و عدم کار تیمی و مشارکت‌های گروهی اشاره کرد، در نهایت باید این‌گونه گفت کودک آزاری در جوامع در حال توسعه به علت نداشتن آگاهی و پیشگیری بیشتر است.
مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران خاطرنشان کرد: در حال حاضر در کشور ما نیز با توجه به توسعه اطلاعات و ارتباطات انواع مختلف کودک آزاری که قبلاً وجود داشته بیشتر رسانه‌ای شده و مسئولین نسبت به آن حساس‌تر شده‌اند.
این روانشناس با اشاره به عامل اصلی کودک آزاری در ایران و شیوه کنترل آن، اظهار کرد: با توجه به تعریف و اقسام کودک آزاری جسمی، عاطفی و غفلت در کشور ما، غفلت و مسامحه در مورد کودکان عامل اصلی بروز کودک آزاری است و عواملی مانند اعتیاد، طلاق، فرار کودکان از منزل، کار کودکان، وادار کردن کودک به فروش مواد مخدر و سوءاستفاده جنسی از دیگر علل غیرمستقیم کودک آزاری در ایران است.
آگاهی و اطلاع رسانی اولین گام در جلوگیری از کودک آزاری
پورشریعه با بیان این‌که در مسیر کنترل این پدیده باید مدنظر داشت که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، خاطرنشان کرد: آگاهی و اطلاع رسانی در مورد نحوه تربیت کودکان و فرایند زندگی آنان و هم‌چنین آشنایی با لحظه به لحظه رشد کودک در خانواده می‌تواند نخستین قدم مسیر جلوگیری از کودک آزاری باشد.
وی افزود: در سازمان بهزیستی این فرایند به سه قسمت آموزش و پیشگیری، کنترل و کاهش آسیب و حمایت و پیگیری پس از آسیب در دستور کار قرار دارد اما در سایر سازمان‌ها و ارگان‌ها می‌بایست همگام با سازمان بهزیستی در مسیر مشاوره، آموزش و خدمات روانشناسی و مددکاری گام برداشت و با حمایت ارگان‌های دولتی و غیردولتی و با ایجاد شبکه‌ای فعال و پویا بتوان از این پدید شوم جلوگیری کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که رفتار کودکان آزار دیده در بزرگسالی چگونه است و اثراتش بر جامعه چیست، اظهار کرد: در پاسخ به این سوال می‌توان چندین کتاب نوشت و ساعت‌ها بحث و بررسی کرد؛ اما بطور خلاصه باید گفت همه افراد نسبت به محرک‌های محیطی واکنش یکسانی نداشته و قطعاً نسبت به پدیده‌ها نظرات متفاوتی دارند.
پورشریعه افزود: کودکی که در سنین نونهالی و یا نوجوانی مورد آسیب قرار می‌گیرد قطعاً از لحاظ عاطفی و یا جسمانی و حتی روحی و روانی دچار اختلالاتی خواهد شد که اگر در زمان طلایی خود مورد درمان قرار نگیرد عواقب جبران ناپذیری را برای خود، خانواده و جامعه برجای خواهد گذاشت .
این روانشناس تصریح کرد: افسردگی، اضطراب، اختلالات شخصیت و حتی ابتلا به بیماری‌های سخت روانی که جای بحث تخصصی بسیار زیادی را دارد از جمله عواقب این پدیده است، حتی در بعضی موارد نیز کودکان و نوجوانان در سنین بزرگسالی با عقده‌ها و کمبودهای عاطفی یا دست به انتقام می‌زنند و یا با این حس بزرگ شده و یا لطمات جبران ناپذیری را به جامعه وارد می‌نمایند مانند قتل، تبهکاری، فروش مواد مخدر به صورت عمد و سایر موارد را می‌توان نام برد.
مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران در پاسخ به این پرسش که سیستم گزینش معلمان چگونه بوده و آیا نیاز به بازنگری در حیطه سلامت روان دارد یا خیر، گفت: از آنجایی که معلمی شغل بسیار مهم و اساسی بوده و نقش اساسی در تربیت و آموزش کودکان برعهده آنان است، باید افرادی لایق و توانمند و دارای سلامت روحی باشند.
وی افزود: در سیستم گزینش آموزش و پرورش و مدارس دولتی نظارت و حراست خوبی انجام می‌شود، به طوری که همه معلمان زحمتکش بوده و مشکل چندانی در روابط آنان با دانش آموزان دیده نمی‌شود البته منکر برخی از مشکلات نمی‌شویم اما نباید اشتباه یک یا دو فرد را به حساب یک وزارتخانه حساس نوشت و همیشه نیمه پر لیوان را نیز باید ببینیم.
پورشریعه تصریح کرد: با هر خبر و مشکلی که در جامعه پیش می‌آید باید قضاوت عادلانه داشت و با صبر و نظارت مشکلات را برطرف کرد، هم‌چنین می‌توان در سیستم گزینش معلمان که در حال حاضر به صورت حضور در دانشگاه فرهنگیان است نظارت بیشتر در ایام تحصیل معلمان انجام شود و سلامت روان آنان از راه‌های مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
۸۵درصد کودک آزاری‌ها توسط اطرافیان و دوستان اتفاق می‌افتد
این روانشناس در پاسخ به این پرسش که چه رفتارهایی در خانواده مصداق کودک آزاری است؟ گفت: با مدنظر داشتن اقسام کودک آزاری و طبق تحقیقات صورت گرفته حدود 85 درصد اتفاق این پدیده در خانواده و یا توسط اطرافیان و دوستان صورت می‌گیرد.
وی با اشاره به این‌که عدم آگاهی والدین و مسامحه بسیار رایج بوده و هم‌چنین کودک آزاری جسمی و عاطفی در مراتب دیگر قرار دارد، تصریح کرد: رفتارهایی مانند قرار دادن کودک در مکان‌های ترسناک، محروم کردن دائمی کودک از بازی و تفریح، تنها گذاشتن کودک در منزل و یا اخراج و طرد کودک، سرزنش و ملامت کودک نزد دیگران و اجازه ندادن به کودک جهت ابراز احساسات، بی‌توجهی به بهداشت و تغذیه و سلامت کودک، بهره‌کشی و توقعات نامعقول از کودک، محروم نمودن کودک از محبت و ایجاد نزاع و درگیری در حضور کودک، کتک زدن و تنبیه جسمی کودک، سوء استفاده جنسی از کودک، مسخره کردن و ایجاد حقارت در کودک می‌تواند از رفتارهای آزاردهنده باشد.
این روانشناس افزود: معمولا در خانواده‌هایی که به لحاظ فرهنگی و اقتصادی در سطح پایین تری قرار دارند بیشتر موار کودک‌آزاری مشاهده می‌شود و البته خانواده‌های سطح بالاتر نیز مصون از این اشتباهات رفتاری نیستند.
افراد زیر 14 سال بیشتر در معرض کودک آزاری قرار دارند
وی در پاسخ به این پرسش که بیشتر کودک آزاری‌ها در چه رده سنی بوده و وضعیت مازندران چگونه است، تصریح کرد: با توجه به مصادیق و اقسام کودک آزاری که گفته شد این پدیده معمولا در سنین زیر ۱۴ سال بیشتر مشاهده شده و به دلیل توان کم کودکان در این رده سنی و عدم بازگویی مشکلات توسط خود کودک متاسفانه مسکوت مانده است.
حقوق کودکان در ایران با چالش‌های جدی مواجه است
کامران بهزادی وکیل پایه یک دادگستری در حوزه کودک و نوجوان نیز در این میزگرد گفت: حقوق کودک حیطه گسترده‌ای دارد که نمی‌توان به صورت کلی در مورد آن نظر بدهیم اما می‌توان گفت که حقوق کودکان در ایران با چالش‌های جدی مواجه است.
وی تصریح کرد: گزینه‌های این چالش‌ها را می‌توان شامل ازدواج کودکان، کودک آزاری و کودکان کار دانست که متاسفانه به دلیل عدم توجه به آن ها در زمره جدی‌ترین آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرند و برای رفع این چالش‌ها نیاز به اراده جمعی و جدی است که متاسفانه این اراده پس از بیش از بیست سال از پیوستن ایران به کنوانسیون جهانی حقوق کودک همچنان شکل نگرفته است و در حال حاضر حقوق کودک با یک موج خبری به سطح جامعه منتقل شده و بعد از مدت کوتاهی به فراموشی سپرده می‌شود.
بهزادی افزود: هرگونه تصمیم گیری و برنامه‌ریزی و عملکردی که حقوق همه جانبه کودکان در آن لحاظ نشود به نوعی تضییع حقوق کودکان تلقی می‌شود، برای نمونه سیاست گذاری نامناسب در حوزه آموزش هم‌چنین عدم تخصیص بودجه مناسب در حوزه‌هایی که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به کودکان ارتباط پیدا می‌کند به طور قطع تضییع حقوق کودک بشمار می‌رود، چرا که نتیجه این گونه سیاست‌گذاری‌ها، ورود آسیب‌های جدی چون کودکان کار و انواع کودک آزاری و غیره است.
وکیل پایه یک دادگستری در حوزه کودک و نوجوان با اشاره به این‌که یکی از مسائل تلخ ولی واقعی جامعه که بارها در حق کودکان رخ داده است، مسئله تجاوز به حریم خصوصی و سوء استفاده جنسی از کودکان توسط برخی افراد معلوم الحال است، گفت: البته سوءاستفاده جنسی از کودکان مصادیق مختلفی دارد که نسبت به کودکان و اعمال منافی عفت نسبت به کودکان و ... همه این موارد در قوانین کیفری ایران به طور کلی اشاره و جرم انگاری شده است و سیاست کیفری افتراقی در این خصوص وجود ندارد اما در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که چندین سال است در انتظار تصویب آن هستیم خوشبختانه به مصادیق سوء استفاده‌های جنسی علیه کودکان پرداخته و نسبت به هر یک به طور مجزا تعیین تکلیف کرده است.
بهزادی در پایان گفت: یکی از چالش‌های کودک آزاری جنسی و به طور خاص اعمال منافی عفت با کودکان راه‌های اثبات عمل مجرمانه است که در قانون کشورمان اثبات این جرم با دشوارهای بسیاری همراه است
علی عباسی مدیرکل پزشکی قانونی مازندران در این میزگرد، با اشاره به بحث کودک آزاری، شیوه و میزان شکایت‌های صورت گرفته، اظهار کرد: بیشتر افرادی که برای شکایت به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند، خانم هستند اما در مجموع آمار مشخص و درستی از میزان واقعی این حقیقت تلخ وجود ندارد.
وی تصریح کرد: یک نوع از کودک آزاری، بحث مربوط به غفلت است، در واقع به این معنی که به کارهای اساسی کودکان توجهی نمی‌شود و این نوع، شایع‌ترین نوع کودک آزاری است.
مدیرکل پزشکی قانونی مازندران با اشاره به انواع کودک‌آزاری، خاطرنشان کرد: کودک آزاری شامل انواع جسمی، جنسی، غفلت و فراموشی است.
عباسی با بیان این‌که کودکان بیشتر در سنین 3 تا 7 سالگی مورد کودک آزاری قرار می‌گیرند، گفت: در این میان پدرها بیشتر فرزندان خود را آزار می‌دهند و مادرها نیز بر اساس احساس و عاطفه‌شان به پزشکی قانونی شکایت می‌کنند.
مدیرکل پزشکی قانونی(Forensic Medicine) مازندران با اشاره به این‌که پدرها به نسبت کمتر برای شکایت به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند، اظهار کرد: اگر شکایتی هم از سوی پدرها صورت گیرد، به این دلیل است که کودک آزاری توسط نامادری اتفاق افتاد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این‌که کودکان آزاردیده باید تحت مراقبت و حمایت قرار بگیرند، افزود: رفتار کودک آزاری در قالب خشونت و اختلالات متعدد جسمی و فکری در بزرگسالی خود را نشان می دهد.
پزشکان خط اول شناسایی کودکان آزار دیده
مدیرکل پزشکی قانونی مازندران در ادامه اظهار کرد: پزشکان خط اول شناسایی کودکان آزار دیده هستند، هر پرستار و پزشک که متوجه این کودک آزاری شد باید سریعا این موضوع را اطلاع دهد.
عباسی افزود: برای اطلاع کودک آزاری باید یک سامانه برقراری ارتباط سریع همانند سایر تلفن‌های ضروری وجود داشته باشد اما متاسفانه این امر موجود نیست و جای خالی سامانه مشخص برای این امر احساس می‌شود.
وی با تاکید بر این‌که سیستم حمایتی در مورد کودک آزاری باید قوی‌تر باشد، خاطرنشان کرد: نخستین مشکل پس از اعلام کودک آزاری نبود بخش حمایتی از کودک است.
عباسی توصیه کرد؛ پزشکان در معاینات کودکان به علائم کودک آزاری دقت کافی داشته باشند و در صورت مشاهده علائمی از جمله لاغری بیش از اندازه، سیستم روانی افسرده، زخم های مکرر و یا شکستگی‌هایی مداوم به بهزیستی و یا دستگاه متولی اعلام کنند.
مدیرکل پزشکی قانونی مازندران اظهار کرد: اگر کودک آزاری(child abuse) از سوی خانواده کودک باشد و کودک از پدر، مادر و یا هر دو مورد آزار قرار گرفته باشد از آن جایی که که خانواده کودک، سرپرست وی است و در نهایت کودک باید به آنها برگردد شکایت نادیده گرفته می‌شود و اینجاست که نبود سیستم حمایتی و متولی امر بسیار به چشم می‌خورد.
عباسی در پاسخ به این پرسش که کودکان و نوجوانان در مدارس بیشترین اوقات خود را سپری می‌کنند، گاهی از سوی برخی از معلمان مورد آزار قرار می‌گیرند، چه راهکاری برای مقابله با این موضوع وجود دارد؟ گفت: در بخش معلمان، سنجش دوره‌ای و سلامت روان باید به صورت مداوم انجام شود تا در صورت مشاهده معلمی که از صحت کامل روان برخوردار نیست از تدریس آن ممانعت به عمل آید.
مدیرکل پزشکی قانونی مازندران با اشاره به این‌که آمار ارائه شده کودک آزاری به دلیل عدم مراجعه بسیاری از خانواده‌ها غیرواقعی است، تصریح کرد: کودک آزاری اعلام شده به پزشکی قانونی در سال ۹۵ ، حدود ۳۳ مورد بوده که ۱۶ مورد پسر و ۱۷ مورد دختر مورد کودک آزاری قرار گرفتند.
وی افزود: هم‌چنین در سال ۹۶ کودک آزاری ارائه شده از سوی پزشکی قانونی ۴۶ مورد که ۲۵ تن پسر و ۲۱ تن دختر بود.
افزایش کودک آزاری در جوامع در حال توسعه
طالبعلی پورشریعه روانشناس و مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران نیز در ادامه این میزگرد در پاسخ به این سوال که چرا کودک آزاری و به چه دلایلی افراد به کودک آزاری می‌پردازند، اظهار کرد: با توجه به تعریف سازمان جهانی افراد بین تولد و ۱۸ سالگی کودک نامیده شده و اقسام مختلف کودک آزاری به صورت کودک آزاری جنسی و جسمی، عاطفی، نوع غفلت و یا مسامحه است.
وی افزود: با کودکان و نوجوانان باید بر اساس اصول و قوانین تربیتی ویژه کودکان با آنان برخورد کرد بنابراین در این مسیر والدین و یا سایر افراد مرتبط با کودک خواسته یا ناخواسته و عمداً یا غیرعمد مرتکب کودک آزاری می‌شوند.
مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران خاطرنشان کرد: هنگامی که افراد در زندگی روزمره نسبت به مصادیق کودک آزاری و قوانین کودک آشنا نباشند کودک آزاری در اشکال مختلف اتفاق می‌افتد، به عنوان مثال از بوسیدن و نوازش کردن کودک بدون اجازه او که مرسوم است می‌تواند از مصادیق کودک آزاری باشد که منجر به ورود افراد بزرگسال به حیطه کودکان شده و اعتماد به نفس آنان و هم‌چنین حقوق اولیه‌شان دچار مشکل می‌شود.
پورشریعه تصریح کرد: عده‌ای هم متاسفانه به علت ابتلا به اختلالات روانی و جنسی و یا عقده‌های دوران زندگی و سایر موارد دست به کودک آزاری می‌زنند.
این روانشناس در پاسخ به این پرسش که در مقایسه میزان کودک آزاری در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته و هم‌چنین وضعیت کشورمان در حال حاضر، گفت: با توجه به وضعیت اقتصادی و فرهنگی کشورهای در حال توسعه و یا کشورهایی که در آنان تغییرات حکومتی رخ داده سیاست‌گذاران اجتماعی معمولاً با آزمون و خطا با رویدادها و آسیب‌های اجتماعی برخورد داشته و تبعاتی را به همراه دارد که کودک آزاری از جمله این تبعات است.
وی تصریح کرد: به نوعی می‌توان گفت در گذار از جوامع سنتی به مدرنیته برخی مقاومت‌ها موجب بروز مشکلاتی می‌شود که برنامه‌ریزان اجتماعی را با سردرگمی همراه می‌سازد، این مقاومت‌ها باعث شده تا آسیب‌های اجتماعی در اشکال مختلف خود را نشان داده و عزم جدی برای رفع این مشکلات وجود ندارد.
پورشریعه افزود: از جمله علل دیگر بروز آسیب‌های اجتماعی در جوامع در حال توسعه می‌توان به چند صدایی و عدم کار تیمی و مشارکت‌های گروهی اشاره کرد، در نهایت باید این‌گونه گفت کودک آزاری در جوامع در حال توسعه به علت نداشتن آگاهی و پیشگیری بیشتر است.
مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران خاطرنشان کرد: در حال حاضر در کشور ما نیز با توجه به توسعه اطلاعات و ارتباطات انواع مختلف کودک آزاری که قبلاً وجود داشته بیشتر رسانه‌ای شده و مسئولین نسبت به آن حساس‌تر شده‌اند.
این روانشناس با اشاره به عامل اصلی کودک آزاری در ایران و شیوه کنترل آن، اظهار کرد: با توجه به تعریف و اقسام کودک آزاری جسمی، عاطفی و غفلت در کشور ما، غفلت و مسامحه در مورد کودکان عامل اصلی بروز کودک آزاری است و عواملی مانند اعتیاد، طلاق، فرار کودکان از منزل، کار کودکان، وادار کردن کودک به فروش مواد مخدر و سوءاستفاده جنسی از دیگر علل غیرمستقیم کودک آزاری در ایران است.
آگاهی و اطلاع رسانی اولین گام در جلوگیری از کودک آزاری
پورشریعه با بیان این‌که در مسیر کنترل این پدیده باید مدنظر داشت که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، خاطرنشان کرد: آگاهی و اطلاع رسانی در مورد نحوه تربیت کودکان و فرایند زندگی آنان و هم‌چنین آشنایی با لحظه به لحظه رشد کودک در خانواده می‌تواند نخستین قدم مسیر جلوگیری از کودک آزاری باشد.
وی افزود: در سازمان بهزیستی این فرایند به سه قسمت آموزش و پیشگیری، کنترل و کاهش آسیب و حمایت و پیگیری پس از آسیب در دستور کار قرار دارد اما در سایر سازمان‌ها و ارگان‌ها می‌بایست همگام با سازمان بهزیستی در مسیر مشاوره، آموزش و خدمات روانشناسی و مددکاری گام برداشت و با حمایت ارگان‌های دولتی و غیردولتی و با ایجاد شبکه‌ای فعال و پویا بتوان از این پدید شوم جلوگیری کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که رفتار کودکان آزار دیده در بزرگسالی چگونه است و اثراتش بر جامعه چیست، اظهار کرد: در پاسخ به این سوال می‌توان چندین کتاب نوشت و ساعت‌ها بحث و بررسی کرد؛ اما بطور خلاصه باید گفت همه افراد نسبت به محرک‌های محیطی واکنش یکسانی نداشته و قطعاً نسبت به پدیده‌ها نظرات متفاوتی دارند.
پورشریعه افزود: کودکی که در سنین نونهالی و یا نوجوانی مورد آسیب قرار می‌گیرد قطعاً از لحاظ عاطفی و یا جسمانی و حتی روحی و روانی دچار اختلالاتی خواهد شد که اگر در زمان طلایی خود مورد درمان قرار نگیرد عواقب جبران ناپذیری را برای خود، خانواده و جامعه برجای خواهد گذاشت .
این روانشناس تصریح کرد: افسردگی، اضطراب، اختلالات شخصیت و حتی ابتلا به بیماری‌های سخت روانی که جای بحث تخصصی بسیار زیادی را دارد از جمله عواقب این پدیده است، حتی در بعضی موارد نیز کودکان و نوجوانان در سنین بزرگسالی با عقده‌ها و کمبودهای عاطفی یا دست به انتقام می‌زنند و یا با این حس بزرگ شده و یا لطمات جبران ناپذیری را به جامعه وارد می‌نمایند مانند قتل، تبهکاری، فروش مواد مخدر به صورت عمد و سایر موارد را می‌توان نام برد.
مسئول ساماندهی کودکان کار مازندران در پاسخ به این پرسش که سیستم گزینش معلمان چگونه بوده و آیا نیاز به بازنگری در حیطه سلامت روان دارد یا خیر، گفت: از آنجایی که معلمی شغل بسیار مهم و اساسی بوده و نقش اساسی در تربیت و آموزش کودکان برعهده آنان است، باید افرادی لایق و توانمند و دارای سلامت روحی باشند.
وی افزود: در سیستم گزینش آموزش و پرورش و مدارس دولتی نظارت و حراست خوبی انجام می‌شود، به طوری که همه معلمان زحمتکش بوده و مشکل چندانی در روابط آنان با دانش آموزان دیده نمی‌شود البته منکر برخی از مشکلات نمی‌شویم اما نباید اشتباه یک یا دو فرد را به حساب یک وزارتخانه حساس نوشت و همیشه نیمه پر لیوان را نیز باید ببینیم.
پورشریعه تصریح کرد: با هر خبر و مشکلی که در جامعه پیش می‌آید باید قضاوت عادلانه داشت و با صبر و نظارت مشکلات را برطرف کرد، هم‌چنین می‌توان در سیستم گزینش معلمان که در حال حاضر به صورت حضور در دانشگاه فرهنگیان است نظارت بیشتر در ایام تحصیل معلمان انجام شود و سلامت روان آنان از راه‌های مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
۸۵درصد کودک آزاری‌ها توسط اطرافیان و دوستان اتفاق می‌افتد
این روانشناس در پاسخ به این پرسش که چه رفتارهایی در خانواده مصداق کودک آزاری است؟ گفت: با مدنظر داشتن اقسام کودک آزاری و طبق تحقیقات صورت گرفته حدود 85 درصد اتفاق این پدیده در خانواده و یا توسط اطرافیان و دوستان صورت می‌گیرد.
وی با اشاره به این‌که عدم آگاهی والدین و مسامحه بسیار رایج بوده و هم‌چنین کودک آزاری جسمی و عاطفی در مراتب دیگر قرار دارد، تصریح کرد: رفتارهایی مانند قرار دادن کودک در مکان‌های ترسناک، محروم کردن دائمی کودک از بازی و تفریح، تنها گذاشتن کودک در منزل و یا اخراج و طرد کودک، سرزنش و ملامت کودک نزد دیگران و اجازه ندادن به کودک جهت ابراز احساسات، بی‌توجهی به بهداشت و تغذیه و سلامت کودک، بهره‌کشی و توقعات نامعقول از کودک، محروم نمودن کودک از محبت و ایجاد نزاع و درگیری در حضور کودک، کتک زدن و تنبیه جسمی کودک، سوء استفاده جنسی از کودک، مسخره کردن و ایجاد حقارت در کودک می‌تواند از رفتارهای آزاردهنده باشد.
این روانشناس افزود: معمولا در خانواده‌هایی که به لحاظ فرهنگی و اقتصادی در سطح پایین تری قرار دارند بیشتر موار کودک‌آزاری مشاهده می‌شود و البته خانواده‌های سطح بالاتر نیز مصون از این اشتباهات رفتاری نیستند.
افراد زیر 14 سال بیشتر در معرض کودک آزاری قرار دارند
وی در پاسخ به این پرسش که بیشتر کودک آزاری‌ها در چه رده سنی بوده و وضعیت مازندران چگونه است، تصریح کرد: با توجه به مصادیق و اقسام کودک آزاری که گفته شد این پدیده معمولا در سنین زیر ۱۴ سال بیشتر مشاهده شده و به دلیل توان کم کودکان در این رده سنی و عدم بازگویی مشکلات توسط خود کودک متاسفانه مسکوت مانده است.
حقوق کودکان در ایران با چالش‌های جدی مواجه است
کامران بهزادی وکیل پایه یک دادگستری در حوزه کودک و نوجوان نیز در این میزگرد گفت: حقوق کودک حیطه گسترده‌ای دارد که نمی‌توان به صورت کلی در مورد آن نظر بدهیم اما می‌توان گفت که حقوق کودکان در ایران با چالش‌های جدی مواجه است.
وی تصریح کرد: گزینه‌های این چالش‌ها را می‌توان شامل ازدواج کودکان، کودک آزاری و کودکان کار دانست که متاسفانه به دلیل عدم توجه به آن ها در زمره جدی‌ترین آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرند و برای رفع این چالش‌ها نیاز به اراده جمعی و جدی است که متاسفانه این اراده پس از بیش از بیست سال از پیوستن ایران به کنوانسیون جهانی حقوق کودک همچنان شکل نگرفته است و در حال حاضر حقوق کودک با یک موج خبری به سطح جامعه منتقل شده و بعد از مدت کوتاهی به فراموشی سپرده می‌شود.
بهزادی افزود: هرگونه تصمیم گیری و برنامه‌ریزی و عملکردی که حقوق همه جانبه کودکان در آن لحاظ نشود به نوعی تضییع حقوق کودکان تلقی می‌شود، برای نمونه سیاست گذاری نامناسب در حوزه آموزش هم‌چنین عدم تخصیص بودجه مناسب در حوزه‌هایی که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به کودکان ارتباط پیدا می‌کند به طور قطع تضییع حقوق کودک بشمار می‌رود، چرا که نتیجه این گونه سیاست‌گذاری‌ها، ورود آسیب‌های جدی چون کودکان کار و انواع کودک آزاری و غیره است.
وکیل پایه یک دادگستری در حوزه کودک و نوجوان با اشاره به این‌که یکی از مسائل تلخ ولی واقعی جامعه که بارها در حق کودکان رخ داده است، مسئله تجاوز به حریم خصوصی و سوء استفاده جنسی از کودکان توسط برخی افراد معلوم الحال است، گفت: البته سوءاستفاده جنسی از کودکان مصادیق مختلفی دارد که نسبت به کودکان و اعمال منافی عفت نسبت به کودکان و ... همه این موارد در قوانین کیفری ایران به طور کلی اشاره و جرم انگاری شده است و سیاست کیفری افتراقی در این خصوص وجود ندارد اما در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که چندین سال است در انتظار تصویب آن هستیم خوشبختانه به مصادیق سوء استفاده‌های جنسی علیه کودکان پرداخته و نسبت به هر یک به طور مجزا تعیین تکلیف کرده است.
بهزادی در پایان گفت: یکی از چالش‌های کودک آزاری جنسی و به طور خاص اعمال منافی عفت با کودکان راه‌های اثبات عمل مجرمانه است که در قانون کشورمان اثبات این جرم با دشوارهای بسیاری همراه است
منبع:
شفا آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼