آداب معاشرت در کودکان، چجوری بادش بدهید؟

رفتار خوب از خانه آغاز می‌شود و اگر کودک شما الگوی عملی درستی داشته باشد، به‌سرعت از آن تقلید خواهد کرد.

علی، صاف بشین. پات رو از رو میز بردار. مریم، با دستت غذا نخور، با قاشق بخور. رضا، وسط حرف کسی نپر. احتمالاً این حرف ها به نظرتان آشناست.

آداب معاشرت به این دلیل به وجود آمده‌اند که مناسبات انسانی را دل‌پذیرتر می‌کند؛ در فردی که با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنید، احساس خوشایندی پدید می‌آورد و رفتار شایسته‌ای را در موقعیت‌های خاصی ارائه می‌دهد. از همه مهم‌تر آنکه رفتار خوب، نشان‌دهندۀ اهمیتی است که برای دیگران قائل هستید.

سعی کنید با الگو قرار دادن خودتان و نشان دادن نقش مهم آداب معاشرت و این‌که آن‌ها چه رفتاری را در پیش گیرند، به کودکتان کمک کنید که رفتار خوبی داشته باشد. سعی کنید که انتظاراتتان را از او واقع‌بینانه کنید و انتظاری متناسب با سن و مرحلۀ رشد او داشته باشید؛ در ضمن، توانایی‌های او را دست‌کم نگیرید.

البته از او بخواهید که به دوست شما لبخند بزند و به او سلام کند، ولی هدف درازمدت شما آن است که به کودک کمک کنید تا با رفتاری خوشایند و شایسته، خودش نیز از ارتباط متقابل با افراد لذت ببرد.

خودتان به آنچه می‌گویید عمل کنید.

رفتار خوب از خانه آغاز می‌شود و اگر کودک شما الگوی عملی درستی داشته باشد، به‌سرعت از آن تقلید خواهد کرد. نگاه منصفانه‌ای به رفتار خودتان بیندازید و از خودتان بپرسید که آیا درست رفتار می‌کنید یا نه. اگر رفتار شما با او یا دیگران خوب نیست، کودک نیز به‌جای اجرای دستورات شما، همان رفتار را نشان خواهد داد. همواره به‌گونه‌ای رفتار کنید که دوست دارید کودکتان رفتار کند.

هر بار، بر یک رفتار متمرکز شوید.

بسیار مؤثرتر است که در یک‌زمان روی یک مشکل خاصی تمرکز کنید تا اینکه بخواهید یک‌باره همه‌چیز را عوض کنید. دستورهای زیاد در یک‌زمان، می‌توانند اثر معکوسی بر روی کودکان داشته باشند. اگر می‌خواهید، در آغاز به کودک خود واژه‌هایی مانند خیلی ممنون و لطفاً را بیاموزید، باید پیش از آنکه به سراغ رفتار و واژه‌های جدیدتری بروید، روی آن‌ها به حد کافی کارکنید.

از کودک خود انتظار داشته باشید و شرایط آن را فراهم کنید.

به کودک خود بفهمانید که آداب، بخش مهم و ضروری زندگی است. بهترین کار این است که هرگاه کودک به هر یک از آن‌ها عمل کرد، او را تحسین کنید. در صورت لزوم، در مورد رفتار بد کودک با او صحبت کنید. افراد خوش‌رفتار و مؤدب را به کودک نشان دهید. در مورد کودکان خردسال‌تر از روش‌هایی استفاده کنید تا آدابی که یاد گرفته‌اند را به کار ببندند.

- از واژه‌هایی مانند آدم خوبا، حرف خوبا و کلمات جادویی یاری بگیرید. ازآنجاکه آداب خوب، نشان‌دهندۀ توجه به افراد دیگر است، کودک خود را تشویق کنید که به آدم خوبا بپیوندد و کمک‌کننده، مهربان، شنونده، خوب، مؤدب و ... شود.

برای اینکه حرف خوبا را بگوید، باید کاری کند که مردم دیگر، احساس خوبی پیدا کنند. هنگامی‌که به موقعیت‌های خاصی نزدیک می‌شود، از او بپرسید که چه‌کاری می‌تواند انجام دهد و یا چه حرفی می‌تواند بزند تا باعث خوشحالی افراد دیگر شود. برای نمونه بگوید: مادربزرگ، واقعاً شام خوبی بود.

این روش جالبی است که به کودک یادآوری کنید تا رفتار خوبی داشته باشد، بی‌آنکه او را با گفتن این‌که چه‌کاری انجام دهد، دستپاچه کنید. می‌توانید فقط لبخند بزنید و بگویید: لیلا نمی‌خواهی یکی از اون حرف خوبا رو به خاله بگویی؟

به کودک خود بگویید هنگامی‌که چیزی را می‌گیرد یا چیزی می‌خواهد، کلمۀ جادویی لطفاً و متشکرم را بگوید. بدین ترتیب، او از به کار بردن این واژه‌ها لذت خواهد برد و از شما نیز همین انتظار را خواهد داشت.

- قوانین را به‌صورت مثبت بیان کنید. به‌جای آنکه به کودک بگویید، چه‌کاری انجام ندهد، قوانین را به گونۀ دیگری بیان کنید: لطفاً فقط وقتی حرف بزن که دهنت خالیه؛ دستمالت را روی پات بگذار؛ وقتی حرف بزن که کَس دیگه ای حرف نمیزنه.

- نقش بازی کنید. آداب خوب را، با تمرین آن‌ها به‌صورت نمایش بازی کردن در موقعیت‌های اجتماعی یاد دهید. نقش‌هایتان را عوض کنید گاهی شما به‌جای کودک بازی کنید و گاه کودک به‌جای شما بازی کند. می‌توانید نقش بازی کردن را در حضور یکی از دوستانش نیز انجام دهید. کودک دیگری را به‌عنوان میهمان به منزلتان دعوت کنید و بگویید که همگی می‌خواهیم بسیار مؤدب باشیم. سپس بهترین رفتار را از خود نشان دهید.

از تحسین استفاده کنید.

تحسین کودکانتان برای رفتار خوبشان، می‌تواند باعث تشویق آن‌ها به داشتن همه‌روزۀ چنین رفتاری شود. همیشه به آن‌ها بگویید که باملاحظه و مؤدبانه رفتار کرده‌اند: خیلی خوب بود که برای خاله یه صندلی آوردی.

- با یکدیگر مسابقه بدهید. با کودکانتان بازی کنید به این صورت که هرکدام رفتار خوب دیگری را به هم بگویید. بدین ترتیب، هنگامی‌که آن‌ها رفتار خوبی داشتند، مورد تحسین قرار می‌گیرند.

- بی‌توجهی کنید/ تحسین کنید. هنگامی‌که بیش از یک کودک در خانه است، بر روی نکات مثبت تأکید کنید. کودکی را که رفتار خوبی دارد، تحسین کنید و نسبت به کودک دیگری که رفتار خوبی ندارد، بی‌توجهی نشان دهید.

- از علائم غیرکلامی استفاده کنید. با علامت خاصی مانند زدن به پشت کودک، می‌توان رفتار کودک را تحسین کرد، بی‌آنکه توجه مردم دیگر، جلب شود.

از روش‌های تقویت استفاده کنید.

در آموختن آداب به کودک، از کشیدن جدول یاری بگیرید. برای نمونه اگر در حال کار کردن بر روی آداب غذا خوردن هستید، جدولی بکشید و در آن فهرست تمام رفتارهای لازم را برای کودک بنویسید. برای نمونه: دستمال‌سفره روی پا باشد؛ از چنگال درست استفاده شود؛ کودک در هنگام تشکر از واژه‌هایی مانند خیلی ممنون و لطفاً استفاده کند و هنگامی‌که غذایش تمام شد، بگوید: اجازه می‌دید کنار برم؟

در پایان هر وعده‌غذا، درازای هر رفتار درست، پاداش دریافت خواهد کرد. هنگامی‌که در تمام مدت غذا خوردن، بدون اشتباه کارهایش را انجام داد، به او جایزه‌ای نظیر دسر بدهید. زمانی که در طی یک هفته، امتیازهای چشمگیری را به دست آورد، جایزۀ بزرگ‌تری نظیر غذا در یک رستوران را خواهد برد.

رفتار بد را تصحیح کنید.

برای غلبه بر رفتار بدی که به‌شدت در کودک تثبیت‌شده است و یا کودک آن را از همسالانش فراگرفته است، روش‌های زیر را به‌کارگیرید.

- از تمرین مثبت استفاده کنید. این روش به کودک شما کمک می‌کند که بفهمد، آسان‌تر است که از آغاز، کارها را درست انجام دهد. اگر او چیزی می‌خواهد و لطفاً نمی‌گوید، او را وادارید که این واژه را ده بار در جای مناسب به کار برد: مهدی، لطفاً ده چیز بخواه و وقتی می گی که اونارو می خوای لطفاً بگو.

- پیامدهای طبیعی کار کودک را به او نشان دهید. اگر کودک شما از اجزای آداب غذا خوردن، خودداری می‌کند، نتیجۀ منطقی، آن است که تا وقتی تغییری در رفتارش نداده است، نباید غذا بخورد و یا اگر سر میز شام مدتی آرام ننشست، دیگر آن شب شام نخواهد داشت و یا فقط باید نان و پنیر بخورد.

منبع: کودک آنلاین