حواس پنجگانه کودکان، تاثیرش در رشد ذهنی و جسمیشان

تا به حال به این فکر کرده‌اید که حواس پنج گانه در رشد شناختی، احساسی، فیزیکی و ذهنی کودک چه تاثیری دارند. پنج حس بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه به درک کودک از محیط اطرافش کمک می‌کند. تمام دریافت‌های کودکان از طریق گیرنده‌های حسی، جریان پیوسته‌ای از اطلاعات را در اختیار آنها قرار می‌دهد که در مغز آنها ذخیره می‌شود. همان‌طور که آنها بزرگتر می‌شوند، این اطلاعات تصویری از جهان اطرافشان در اختیار آنها قرار می‌دهد. در ادامه قرار است درباره تاثیر حواس پنج گانه در رشد همه جانبه کودک بیشتر آشنا شویم.

حواس پنج گانه و درک محیط
مثلا هنگامی که کودک را بغل می‌کنید، حواس نقش مهمی را ایفا می‌کنند. او می‌تواند بشنود، بو بکشد، بچشد و به لمس بسیار حساس است. تمام این احساس‌ها، پیام‌هایی را به مغز کودک شما مخابره می‌کند و باعث یادگیری او خواهد شد و از آن به عنوان راهنمایی برای نوع تفکر، برخورد و رفتارش استفاده خواهد کرد.

شکل‌گیری حواس پنج گانه
حواس کودک شما از دوران بارداری شروع به رشد می‌کند. در سه ماه اول بارداری، جوانه‌های چشایی، گیرنده‌های لامسه و بویایی شکل می‌گیرد. گیرنده‌های لامسه ابتدا در اطراف دهان و گونه‌های کودک شکل می‌گیرد و به زودی به سایر نقاط بدن گسترش پیدا می‌کند. به همین دلیل زمانی که کودک به دنیا می‌آید، او می‌تواند ببوید، بشنود، بچشد و بسیار به لمس حساس است. همچنین او قادر به دیدن است، هر چند دید او تار است. کودکان تازه به دنیا آمده هنوز قادر به درک تجربه‌های حسی جدید نیست.
خوشه‌های عصبی که اطلاعات را از گیرنده‌های حسی به مغز کودک انتقال می‌دهند، هنوز به اندازه کافی رشد پیدا نکرده‌اند. راه کمک به تقویت مسیرهای عصبی کودک، استفاده از آن است: هر چه از گیرنده‌های عصبی بیشتر استفاده شود و کودک تجربیات حسی بیشتری داشته باشد، آنها بیشتر تقویت می‌شوند و اتصالات بهتری در مغز ایجاد خواهد شد.

حواس پنج گانه و پیوند مادر و کودک
کودک از لحظه تولد به کمک حواسش به فرآیند پیوندی که از رحم آغاز شده بود، ادامه می‌دهد. او قبلا صدای شما را شنیده و دوست دارد باز هم آن را بشنود. حواس او از زمانی که در رحم به سر می‌برد، برای تشخیص بوی منحصر به فرد مادر آماده شده است. تحقیقات نشان داده است که پنجاه دقیقه تماس پوست با پوست بعد از زایمان به کودک کمک می‌کند که تنها از طریق بویایی مادر خود را تشخیص دهد.
حس لامسه کودک می‌تواند به شما کمک کند تا ارتباط بهتر و صمیمانه‌تری با فرزند خود برقرار کنید. قرار دادن کودک روی قفسه سینه و تماس پوست با پوست باعث آرامش کودک و تثبیت ضربان قلب او خواهد شد. در واقع لمس کردن کودک و تماس پوست با پوست به شما و کودکتان آرامش می‌دهد. لمس کودک باعث ترشح هورمون اکسی‌توسین که به هورمون عشق معروف است، خواهد شد. اکسی‌توسین باعث تشویق و تقویت احساس صمیمت ناشی از پیوند بین مادر و کودک می‌شود. ماساژ دادن کودک می‌تواند ارتباط و پیوند بین شما را عمیق‌تر کند. در ماساژ دادن علاوه بر حس لامسه بسیاری از حواس دیگر او به کار گرفته می‌شود. کودکتان شما را می‌بیند، صدای شما را می‌شنود و بوی شما را احساس می‌کند. تمام این تجربیات به شما و کودکتان کمک می‌کند تا پیوند ویژه‌ای بین خودتان ایجاد کنید.

نقش حواس پنج گانه در زندگی کودک
کودک از حواسش برای یافتن غذایی که برای رشد کردن به آن نیاز دارد، استفاده می‌کند. تا دقایقی پس از تولد کودکان بوی شیر مادر را ترجیح می‌دهند. کودک برای درخواست غذا، سرش را می‌گرداند و به سمت سینه شما می‌چرخاند. توانایی چشایی کودک شما از همان روز‌های اول به دنیا آمدن بسیار زیاد است. در سه ماه اول زندگی، کودکان می‌تواند طعم شیرین و تلخ را تشخیص و علاقه خودشان را به طعم شیرین به شما نشان می‌دهند. لمس، نقش مهمی در رشد کودک شما دارد؛ به خصوص اگر او زود به دنیا آمده باشد.
کودکانی که زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند، در صورتی که در بخش مراقبت‌های ویژه ماساژ داده شوند، زودتر از بیمارستان مرخص خواهند شد. هنگامی که کودکان خوردن غذا‌های جامد را شروع می‌کنند، علاقه آنها به طعم‌های مختلف تحت تاثیر دوران بارداری و تغذیه با شیر مادر قرار دارد. همان‌طور که او به کشف بافت‌ها، صدا‌ها و تصویر‌های جدید در رژیم‌های غذایی مختلف ادامه می‌دهد، نیروی حواسش را به کار می‌گیرد. له کردن پاستا‌ها و غلتاندن نخود‌ها و تکان دادن آب میوه، هر چند که ممکن است که به قیمت کثیف شدن خانه تمام شود، اما جشن خوبی برای تقویت حواس کودک است.

حواس پنج گانه و رشد فیزیکی
در ابتدا جهان کودک آمیخته‌ای از بو‌ها، صدا‌ها و طعم‌ها و نور‌های مختلف است و به مرور مسیر‌های عصبی آنها بالغ می‌شود و به مرور افراد، اشیا و اتفاقات در ذهن کودک شکل می‌گیرد. نوزادان از حس لامسه خود برای کشف بافت و جنس اشیا استفاده می‌کنند.
در اوایل تولد، انگشتان آنها توانایی لازم را ندارد، به همین دلیل از طریق دهانشان این کار را انجام می‌دهند. دهان کودک نسبت به سایر نقاط بدن او دارای پایانه‌های عصبی بیشتری در هر سانتی‌متر مربع است. او می‌تواند از طریق مکیدن و لثه زدن بسیاری از ناشناخته‌ها را کشف می‌کند، برای همین اشیا را داخل دهانش قرار می‌دهد. همانطور که بینایی کودک بهبود پیدا می‌کند، هماهنگی دست و چشم او بیشتر می‌شود. یک کودک ۶ تا ۸ هفته‌ای می‌تواند با سر و چشمش یک جسم را تعقیب کند. یک کودک چهار یا پنج ماهه قادر به درک فاصله است و می‌تواند بر همین اساس سراغ اسباب‌بازی‌هایش برود و آنها را بقاپد.

تقویت مهارت‌های ارتباطی کودک
حواس نقش مهمی در برقراری ارتباط توسط کودک دارد. حتی قبل از تولد او صدای شما و همسرتان را می‌شنود و می‌تواند صدای خواهر یا برادرش را تشخیص دهد. پس از زایمان با تقویت مهارت‌های شنیداری او نسبت به صدا‌های آشنا واکنش نشان می‌دهد. یک کودک سه ماهه می‌تواند مستقیم به شما نگاه کند و صدای شما را می‌شنود. حتی کودک شروع به تولید صدا‌هایی مانند غان و غون کردن و غرغر کردن در می‌آورد.
همه ارتباطات کلامی نیست. حس بینایی هم نقش مهمی دارد. کودک یاد می‌گیرد چهره شما را بخواند و با لحن صدای شما ارتباط برقرار کند. یک کودک چهار ماهه انتظار دارد صدای کلماتی که از دهان فردی خارج می‌شود با حالت صورت او هماهنگ باشد در غیر این صورت ناراحت و گیج می‌شود. همان‌طور که کودک بزرگ می‌شود وتجربه‌های حسی به او کمک می‌کند که دایره واژگانش گسترش پیدا کند. درک کلماتی مانند نرم، زیر، زبر بدون اینکه کودک آنها را تجربه کرده باشد، ممکن نیست.

تماس با پزشک
حواس پنج گانه کودک نقش مهمی در رشد جسمی و ذهنی او دارد. هر یک از کودکان با سرعت منحصر به فردی رشد می‌کنند، اگر مشکلی در درک و دریافت‌های کودک به کمک حواسش می‌بینید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. همین طور در صورتی که نمی‌توانید ارتباط خوبی با کودک برقرار کنید و حواس پنج گانه او را بهبود ببخشید، پزشک می‌توانید راهنمایی‌های در اختیارتان قرار دهد.