اجتماعی شدن کودک، زمان و شروع شکل گیری آن
شما اولین همبازی کودکتان و فرد مورد علاقهٔ او هستید. کودک از شنیدن صدای شما، دیدن صورتتان و تماس دست‌هایتان خوشحال می‌شود.
شما اولین همبازی کودکتان و فرد مورد علاقهٔ او هستید. کودک از شنیدن صدای شما، دیدن صورتتان و تماس دست‌هایتان خوشحال می‌شود. کودک با کمک شما با افراد دیگر هم آشنا می‌شود و کم‌کم از مصاحبت آنها لذت می‌برد و این شروع شکل‌گیری مهارت‌های اجتماعی فرزند شماست. در این مطلب می‌توانید با زمان و شروع شکل‌گیری اجتماعی شدن کودک، روند این شکل‌گیری، راهکارهای والدین برای کمک به کودک، تأخیر در این مرحله از رشد و مرحله‌ای که بعد از این توانایی کودک ایجاد می‌شود آشنا شوید.
زمان و شروع شکل‌گیری اجتماعی شدن کودک
کودک از همان لحظهٔ تولدش به دیگران واکنش نشان می‌دهد. در سال اول زندگی، از آنجا که او بیشتر تلاش‌های خود را صرف این می‌کند که بفهمد چه کارهایی را خودش می‌تواند انجام دهد مثل قاپیدن و برداشتن اشیا، راه رفتن و دیگر مهارت‌ها و توانایی او برای معاشرت و تعامل فقط محدود به شماست.
حتی قبل از اینکه کودکتان غان و غون کردن را شروع کند، شما با صحبت کردن با او مهارت‌های زبانی‌اش را رشد خواهید داد. اگرچه شاید به نظر برسد که با خودتان حرف می‌زنید اما کودکتان از تعامل با شما وقتی که برایش کتاب می‌خوانید یا با او صحبت می‌کنید لذت می‌برد.
در حدود دو سالگی، کودک شما از بازی موازی با کودکان دیگر لذت می‌برد. مثل هر مهارت دیگری، مهارت‌های اجتماعی کودک نیازمند اصلاح و صیقل دادن از طریق آزمون و خطاست. کودک در ابتدا ناتوان از شریک شدن اسباب‌بازی‌هایش با دیگران است اما همچنان که یاد می‌گیرد با دیگران همدل باشد همبازی بهتری خواهد شد. وقتی سه ساله می‌شود به خوبی پیشرفت کرده و در حال رسیدن به مرحلهٔ دوست‌یابی است.
نحوه و روند شکل‌گیری مهارت‌های اجتماعی کودک
کودک شما با بزرگ شدنش، کم‌کم مرتبط بودن خود با دیگر انسان‌ها را می‌فهمد و شروع به دوست پیدا کردن می‌کند. به طور معول، روند شکل‌گیری مهارت اجتماعی شدن کودک به شکل زیر است:
یک ماهگی
کودک شما از همان لحظهٔ تولد موجودی اجتماعی است. او دوست دارد لمس شود، در آغوش گرفته شود، با او صحبت شود و به او لبخند بزنند. کودکتان حتی از همان ماه اول کار خود را با شکلک درآوردن برای شما شروع می‌کند. او از تماشای صورتتان لذت خواهد برد و حتی ممکن است برخی از حالات چهرهٔ شما را تقلید کند. می‌توانید زبانتان را دربیاورید تا او هم همان کار را تکرار کند.
کودک همچنین به صداهایی که از دهان شما خارج می‌شود گوش می‌کند و از آنها می‌آموزد. تماس چشمی اهمیت زیادی دارد، بنابراین وقتی با او صحبت می‌کنید به چشم‌هایش نگاه کنید. کودک به زودی از مرحلهٔ گریه کردن و غان و غون به قات و قوت یعنی سخنان نامفهوم که همگی در رشد زبانی او ضروری است می‌رسد.
سه ماهگی
اکنون کودک شما بسیاری از ساعات بیداری‌اش را صرف تماشای آنچه در اطرافش می‌گذرد می‌کند. او حتی اولین لبخند واقعی‌اش را خواهد زد که برای تمام والدین عزیز و مهم است. او به زودی در «گفت‌وگوی لبخندی» مهارت پیدا می‌کند و با لبخند زدن و غان و غون همزمان، با شما معاشرت می‌کند.
چهار ماهگی
کودک شما در سن چهار ماهگی نسبت به افراد جدید پذیراتر می‌شود و با سروصدای شادش از آنها استقبال می‌کند. با این حال هیچ‌کس به پای مامان و بابا نمی‌رسد. کودکتان پرشورترین واکنش‌هایش را برای شما نگه می‌دارد که نشانهٔ وجود پیوند عاطفی بین شما و اوست. کودکتان ممکن است در این سن شروع به سخنان نامفهوم کند و شما احتمالاً متوجه جهشی در توانایی او برای برقراری ارتباط با خودتان می‌شوید. برای تشویق این توانایی، هر زمانی که می‌توانید و حتی وقتی در حال انجام کارهای خانه یا فعالیت‌های روزمره هستید با او صحبت کنید.
هفت ماهگی
در بیشتر اوقات کودکتان آن‌قدر مشغول تمرین و کار روی مهارت‌های خود است که با کودکان دیگر تعاملی نمی‌کند. وقتی دو کودک زیر یک سال را با مقداری اسباب‌‌بازی کنار هم می‌گذارند آنها معمولاً تنها بازی می‌کنند و نه با یکدیگر. اکنون که کودکتان تحرک بیشتری پیدا کرده، ممکن است علاقه‌ای گذرا به بچه‌های دیگر پیدا کند. بیشتر تعامل او با کودکان دیگر، محدود به نگاه کردن و دست زدن به آنهاست اما گهگاهی هم به آنها لبخند می‌زند، غان و غون می‌کند یا صداهای کودک دیگر را تقلید می‌کند. کودکتان هنوز خانوادهٔ خودش را به دیگران ترجیح می‌دهد. تا چند ماه دیگر حتی ممکن است کم‌کم از افراد ناآشنا بترسد و دچار اضطراب جدایی شود.
۱۲ ماهگی
در اواخر سال اول زندگی‌اش، کودک ممکن است ضداجتماعی به نظر برسد. وقتی از کنارش دور می‌شوید گریه می‌کند و وقتی به آغوش کسی غیر از شما و همسرتان داده شود پریشان می‌شود. بسیاری از کودکان دچار اضطراب جدایی می‌شوند که بین ۱۰ تا ۱۸ ماهگی به اوج خود می‌رسد. کودکتان بودن شما را به همهٔ افراد دیگر ترجیح می‌دهد و ممکن است وقتی نزدیکش نیستید مضطرب شود. گاهی اوقات تنها حضور شماست که او را آرام خواهد کرد.
۱۲ تا ۲۳ ماهگی
کودک به جهان علاقه‌مند است، به ویژه به اینکه چیزهایی که در این جهان هست چه ارتباطی با او پیدا می‌کند. وقتی صحبت کردن و برقراری ارتباط با دیگران را یاد می‌گیرد، پیدا کردن دوست را هم یاد خواهد گرفت. او اکنون از مصاحبت کودکان دیگر، هم کودکان همسالش و هم کودکان بزرگ‌تر لذت خواهد برد.
با این حال، کودک بین یک و دو سالگی از اسباب‌بازی‌هایش به شدت محافظت می‌کند و این می‌تواند برای والدینی که فکر می‌کنند کودکشان باید تقسیم کردن با دیگران را یاد بگیرد سخت باشد. ممکن است متوجه شوید که کودکتان از دوستانش تقلید می‌کند و زمان زیادی را صرف تماشای کارهای آنها می‌کند. او همچنین اکنون می‌خواهد استقلالش را تصریح کند. برای مثال با امتناع از گرفتن دست شما وقتی در خیابان راه می‌روید یا با داد و فریاد وقتی به او می‌گویید که نمی‌تواند آب‌میوه‌اش را به اتاقش ببرد.
۲۴ تا ۳۶ ماهگی
بین سن دو تا سه سالگی، کودکتان احتمالاً بسیار خودمحور خواهد بود. او علاقه‌ای ندارد که خود را جای دیگران بگذارد و فکر می‌کند دیگران هم همان احساسی را دارند که او دارد.
نگران نباشید، زیرا هرچه بزرگ‌تر می‌شود و در کنار کمک و راهنمایی شما، تقسیم کردن چیزها با دیگران و نوبتی بازی کردن را یاد می‌گیرد و حتی ممکن است یک یا دو دوست صمیمی پیدا کند.
کمک به اجتماعی شدن کودک
برای پیشرفت کودک در روند اجتماعی شدن او راهکارهایی وجود دارد که والدین می‌توانند در مورد آنها مطالعهٔ بیشتری داشته باشند. برخی از این راهکارها شامل موارد زیر است:
با کودکتان ارتباط برقرار کنید
ارتباط و تعامل چهره به چهرهٔ زیادی با کودکتان داشته باشید، به ویژه در ماه‌های اول. او عاشق توجه شماست و از شکلک درآوردن برای شما لذت خواهد برد.
دوستان و اقوام را دعوت کنید
کودکان، به ویژه کودکان نوپا عاشق مهمانان کوچک و مهمانان بزرگسال هستند، به ویژه زمانی که همگی به او توجه می‌کنند. اگر کودکتان دچار اضطراب جدایی شد، لازم نیست ناراحت یا خجالت‌زده شوید، زیرا این حالت کاملاً طبیعی است که معمولاً از هفت ماهگی کودکان شروع می‌شود.
از حضور کودکان دیگر کمک بگیرید
بودن کنار هم سن و سال‌ها برای کودک نوپای شما مفید خواهد بود، پس ترتیبی بچینید که بتواند به طور منظم با بچه‌های دیگر بازی کند، به ویژه با کودکانی خارج از خانواده. اطمینان حاصل کنید که اسباب‌بازی‌های زیادی برای همهٔ بچه‌ها وجود دارد، زیرا ممکن است نخواهند اسباب‌بازی‌هایشان را با هم شریک شوند.
برایش الگوسازی کنید
اگرچه خودمدار و خودخواه بودن برای یک کودک دو یا سه ساله کاملاً طبیعی است، اما شما می‌توانید از همین حالا برای او الگوسازی کنید و رفتار اجتماعی خوب را به او یاد بدهید. بگذارید کودکتان «لطفاً» گفتن شما و تشکر کردنتان از کسی که کاری را خوب انجام داده است بشنود. بگذارید ببیند که شما دسر خودتان را با کسی تقسیم می‌کنید یا مجله‌تان را برای خواندن به کسی می‌دهید.
کودک را عضو جایی کنید
کودکتان را عضو گروه‌های بازی کنید یا در کلاس‌هایی ثبت‌نام کنید که فرصت بودن با کودکان دیگر را داشته باشد. او به زودی یاد خواهد گرفت که چطور دوست پیدا کند و چطور دوستانش را نگه دارد.
راه‌حل برطرف کردن گریهٔ کودک در آغوش دیگران
اگر وقتی کودکتان را در آغوش یکی از اقوام می‌گذارید گریه می‌کند، بهتر است او را پس بگیرید و یک فرایند حساسیت‌زدایی آهسته را به شکل زیر امتحان کنید:
- بگذارید کودک در آغوشتان راحت باشد و نزدیک فرد غریبه بمانید.
- سپس از آن شخص بخواهید در همان حالی که شما کودکتان را در آغوش گرفته‌اید با او صحبت و بازی کند.
- بعد کودک را به آغوش او بدهید و خودتان همان‌جا بمانید.
- بعد از چند لحظه از اتاق بیرون بروید تا ببینید چه اتفاقی می‌افتد.
- اگر کودک گریه و زاری کرد، مدتی بعد دوباره این کار امتحان کنید.
- اگر گریه نکرد، چند بار از اتاق بیرون بروید و دوباره برگردید.
کودکتان بالاخره با اطمینان از اینکه حتی اگر در همان لحظه کنارش نباشید اما همیشه پس از مدت کوتاهی برمی‌گردید، بالاخره در آغوش فرد غریبه احساس امنیت خواهد کرد.
تأخیر در روند اجتماعی شدن کودک
اگر تا یک سالگی هرچه که تلاش می‌کنید باز هم کودکتان به تعامل و برقراری ارتباط با هر کسی غیر از شما و همسرتان بی‌علاقه به نظر می‌رسد و تلاش‌های شما برای اجتماعی کردن او بی‌فایده است یا حتی دوست ندارد که با شما تعامل کند، لازم است با پزشکش صحبت کنید.
همچنین در مورد کودکان نوپا نیز این را بدانید که کودک نوپا یا کوچک‌تر شما ممکن است گاهی نسبت به کودکان دیگر خصمانه رفتار کند، به ویژه بر سر اسباب‌بازی‌هایش و حتی وقتی بفهمد که می‌تواند با دندان‌هایش چه کارهایی کند، ممکن است همبازی‌هایش را گاز بگیرد. یادتان باشد اگرچه کودکان گاهی اوقات رفتار خصمانه‌ای نشان می‌دهند اما این غیرعادی است که همیشه پرخاشگر باشند. بنابراین اگر کودک شما بیش از حد پرخاشگر به نظر می‌رسد و نمی‌تواند بدون گاز گرفتن، زدن، هل دادن یا دیگر موارد مشکوک در کنار بچه‌های دیگر باشد، لازم است در مورد رفتارش با پزشک کودکتان صحبت کنید، زیرا رفتارهای این چنینی اغلب از ترس یا احساس ناامنی و نداشتن امنیت کودک ریشه می‌گیرد که لازم است هرچه زودتر برطرف شود.
مرحلهٔ بعد از اجتماعی شدن کودک
کودک همچنان که بزرگ‌تر می‌شود، به سوی دیگران و به ویژه کودکان دیگر جذب می‌شود و از مصاحبت آنها لذت می‌برد. او دربارهٔ پاسخ‌دهی و واکنش به دیگران در موقعیت‌های اجتماعی مختلف چیزهای بیشتری یاد می‌گیرد و لذت بردن او از حضور همبازی‌هایش بیشتر می‌شود. او از تماشای دیگر کودکان و تعامل با آنها چیزهای فوق‌العاده زیادی می‌آموزد. وقتی نحوهٔ همدلی با دیگر کودکان را یاد می‌گیرد و می‌فهمد که همبازی داشتن چقدر لذت‌بخش است، دوستی‌های واقعی و ادامه‌دار ایجاد می‌کند.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼