لکنت زبان کودکان، این مشکل درمان دارد؟

یکی از مشکلاتی که ممکن است برای فرزند شما پیش بیاید، لکنت زبان است. مشکلی که اگر سریع متوجه آن شوید می­توانید سریعا مشکل را برطرف کنید. دکتر ریوار نظری، روانشناس بالینی در گفتگویی که با ما داشت در این خصوص به نکات جالب توجهی اشاره کرد که در ادامه می­ خوانید.

قبل از رسیدن به بحث کودکان می شود توضیح کوتاهی در خصوص لکنت زبان بدهید؟
لکنت زبان در دوران کودکی آغاز می‌شود و باعث می‌شود فرد نتواند خیلی روان صحبت کند. لکنت داشتن گفتار فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و گاهی اوقات امکان دارد در تمام طول زندگی با فرد همراه باشد. این عارضه در دسته‌ی اختلالات تولید آواهای کلامی قرار می‌گیرد و به آن اختلال سیالی کلام هم گفته می‌شود. اغلب مردم گاه‌گاهی بصورت خفیف دچار اختلال در سیالی کلام می‌شوند، مثلا یک کلمه را چند بار تکرار می‌کنند و یا دچار مکث می‌شوند. با این‌حال این‌ها را نمی‌توان مشکل جدی به حساب آورد و فقط زمانی مشکل جدی است که این اتفاق بیش از حد معمول تکرار شود.

از چه سنی باید نگران لکنت زبان بود؟
اغلب متخصصین سن شروع لکنت زبان را حدود ۲ الی 4 سالگی بیان می‌کنند یعنی زمانی که کودک به میزان بالایی در حال فراگیری لغات و جملات جدید است. پس در این مقطع سنی قدری باید حساس‌تر و دقیق‌تر باشیم.

ممکن است لکنت در زمان نوجوانی مشاهده شود؟
بله. مواردی وجود دارد که فرد در دوران بلوغ هم دچار لکنت زبان می‌شود ولی معمولا این افراد سابقه گذرای لکنت زبان در دوران کودکی را داشته‌اند. در واقع سن و شرایط محیطی و ویژگی‌های بلوغ نیز احتمالا در تشدید و یا تغییر شکل لکنت زبان موثر است.

چطور می‌توان لکنت زبان را به شکل قاطع تشخیص داد؟
برای تشخیص لکنت زبان باید یک‌سری آزمایش­ها انجام داد. برای کودکان تشخیص زود‌هنگام این عارضه خیلی مهم است چون در این صورت می‌توان سریع برای درمان اقدام کرد.

این مشکل درمان دارد؟
خوشبختانه بله و اغلب کودکان مبتلا به لکنت زبان در بزرگسالی می‌توانند همانند افراد عادی تکلم روان داشته باشند.

چه روش­ هایی برای درمان وجود دارد؟
روش‌های روان درمانی معمولا برای کودکان سنین پایین موثر نیست. داروهای آرام‌بخش بخصوص در مواقعی که یکی از عوامل عمده لکنت زبان تنش‌ها و اضطراب‌ها هست می‌توانند موثر باشند. البته توصیه می‌شود در مورد کودکان به‌جز در حد ضرورت و با نظر متخصص از دارو استفاده نشود.

در چه مواردی باید لکنت زبان را جدی گرفت و به گفتار درمان مراجعه کرد؟
زمانی که سابقه خانوادگی وجود دارد، لکنت به مدت 6 ماه یا بیشتر ادامه پیدا می‌کند، مشکلات گفتاری دیگری وجود داشته باشد و زمانی که نشانه‌های نگرانی و ترس در کودک و اعضای خانواده در مورد لکنت زبان به وضوح دیده شود. در این موارد باید نگران بود.

اطرافیان کودک باید چطور برخورد کنند؟
اغلب مردم وقتی با کودکی که دارای لکنت زبان است روبرو می­شوند نمی‌دانند چه رفتاری باید نشان دهند و به همین دلیل دستپاچه می­شوند، در این دستپاچگی فرد ممکن است برای چند لحظه توجه­اش به کودک را از دست بدهد، کلامش را قطع کند، و یا از ادامه صحبت منصرف شود. ولی هیچکدام از این روش‌ها مفید نیست و کمکی به کودک دارای لکنت نمی‌کند چون کودک معمولا به مشکل خود کاملا آگاه است و همین شناخت منجر می­شود کودک بخواهد با سرعت بیشتری صحبتش را ادامه بدهد و همین مسئله اوضاع را برایش سخت‌تر می کند.

بهترین کار این است که در مواجهه به کودکان دارای لکنت دستپاچه نشویم و صبور باشیم و به او اطمینان بدهیم که زمان کافی برای صحبت دارد و نیازی به شتاب نیست. سعی نکنیم در کلماتی که گیر می‌کند بخواهیم بهش کمک کنیم و یا انتهای جملات را به او بگوییم. از گفتن جملاتی مانند «آرام صحبت کن» «راحت باش» و «نفس عمیق بکش» خودداری کنید چون اعتماد به نفس فرد را پایین می‌آورد. باید به او فرصت داد تا خودش مشکلش را حل کند.

والدین باید چه اقداماتی انجام بدهند؟
اغلب برنامه‌های درمانی برای افراد دارای لکنت زبان رفتاری هستند. این درمان‌ها برای یاد دادن مهارت‌ها و رفتارهای ویژه برای بهبود ارتباطات کلامی طراحی شده­اند. کودکان باید یاد بگیرند در شروع صحبت از واژه‌های صریح و آهسته که نیاز به فشار کمتری دارند استفاده کنند و از جایگزینی و تکرار کلمات بپرهیزند، والدین هم در تمرین کردن با کودکان­شان باید به این نکته توجه­ ویژه­ای داشته باشند. همچنین کودک باید یاد بگیرد چطور تنفسش را کنترل و نظارت کند. وقتی که کودک بتواند سرعت بیانش را کنترل کند کمتر دچار مکث و گرفتگی کلام می­شود.