ماموگرافی سه بعدی یا توموسنتز، تمام چیزی که باید بدانید!
توموسنتز با استفاده از تصویربرداری لایه‌به‌لایه از بافت پستان، امکان مشاهده دقیق‌تر ضایعات را فراهم می‌کند و نرخ تشخیص سرطان‌های تهاجمی را بهبود می‌بخشد. این مقاله به بررسی اصول کار، مزایا و چالش‌های ماموگرافی سه‌بعدی می‌پردازد و نقش آن را در آینده غربالگری سرطان پستان تحلیل می‌کند.
سرطان پستان یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در زنان است و تشخیص زودهنگام آن نقش حیاتی در افزایش میزان بقای بیماران دارد. ماموگرافی دیجیتال سنتی به‌عنوان روش استاندارد غربالگری، اگرچه مؤثر است، اما محدودیت‌هایی مانند همپوشانی بافت‌ها و کاهش حساسیت در زنان با تراکم بالای پستان دارد. توموسنتز با استفاده از تصویربرداری لایه‌به‌لایه از بافت پستان، امکان مشاهده دقیق‌تر ضایعات را فراهم می‌کند و نرخ تشخیص سرطان‌های تهاجمی را بهبود می‌بخشد. این مقاله به بررسی اصول کار، مزایا و چالش‌های ماموگرافی سه‌بعدی می‌پردازد و نقش آن را در آینده غربالگری سرطان پستان تحلیل می‌کند.
بیشتر بخوانید: ماموگرافی؛ انواع، مزایا و خطرات، بهترین سن برای انجام ماموگرافی
توموسنتز سینه (ماموگرافی سه بعدی) چیست؟
توموسنتز پستان که به آن ماموگرافی سه‌بعدی (3D Mammography) نیز گفته می‌شود، یک روش پیشرفته تصویربرداری از پستان است که برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان استفاده می‌شود. این تکنیک برخلاف ماموگرافی سنتی (۲بعدی)، تصاویر لایه‌به‌لایه از بافت پستان تهیه می‌کند و به پزشکان امکان می‌دهد بافت پستان را با دقت بیشتری بررسی کنند.
در حال حاضر، در بسیاری از مراکز پیشرفته، توموسنتز همراه با ماموگرافی دیجیتال (DBT) استفاده می‌شود، اما هنوز به‌طور کامل جایگزین روش سنتی نشده است. با این حال، به‌دلیل مزایای چشمگیر آن، انتظار می‌رود در آینده نزدیک به روش استاندارد غربالگری تبدیل شود. اگر در معرض خطر بالای سرطان پستان هستید یا نتیجه ماموگرافی معمولی شما نامشخص بوده است، می‌توانید با پزشک خود درباره انجام توموسنتز مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: ماموگرافی چیست و از چه سنی انجام می‌شود؟
علت انجام توموسنتز پستان
ماموگرافی سه بعدی یا توموسنتز برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه در افرادی که هیچ علامتی ندارند، استفاده می‌شود. این روش دقت بیشتری دارد و میزان گزارش‌های مثبت کاذب آن کم‌تر است. انواع ماموگرافی سه بعدی به همراه علت انجام آنها عبارتند از:
ماموگرافی غربالگری
تا به این‌جا چند بار گفته‌ایم که ماموگرافی نقش اصلی را در تشخیص زودهنگام سرطان سینه ایفا می‌کند، زیرا اغلب می‌تواند تغییرات داخل پستان را سال‌ها قبل از این‌که بیمار یا پزشک آنها را احساس کنند نشان دهد. اکنون غربالگری ماموگرافی سالانه برای زنان بالای ۴۰ سال توصیه می‌شود. تحقیقات نشان داده است که ماموگرافی سالانه می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان سینه در زمانی که هنوز قابل درمان است کمک کند.
بیشتر بخوانید: لزوم و فواید انجام ماموگرافی
ماموگرافی تشخیصی
ماموگرافی تشخیصی برای ارزیابی یافته‌های بالینی غیرطبیعی، مانند توده‌های پستانی یا ترشحات نوک سینه که توسط بیمار یا پزشک پیدا شده است، استفاده می‌شود.
معمولاً اگر نتایج ماموگرافی غربالگری شما غیرطبیعی باشد، یک ماموگرافی تشخیصی از سمت پزشک برای بررسی دقیق‌تر آن توصیه می‌شود.
مزایای توموسنتز پستان
از آنجایی که توموسنتز پستان یا ماموگرافی سه بعدی شکل پیشرفته ماموگرافی است مزایایی دارد که سبب شده است در بین پزشکان جایگاه خود را به دست بیاورد. این مزایا عبارتند از:
- تصویربرداری از پستان امکان تشخیص تومورهای کوچک را فراهم می‌کند. وقتی سرطان‌ها هنوز کوچک هستند، گزینه‌های درمانی بیشتری دارید.
- استفاده از ماموگرافی غربالگری، تشخیص رشد بافت غیرطبیعی در مجاری شیری پستان را افزایش می‌دهد. این تومورهای اولیه اگر در مراحل اولیه برداشته شوند، به ندرت به بیمار آسیب می‌رسانند. پس تشخیص سریع آنها سودمند است.
- میزان اشعه ایکس استفاده شده در این تصویربرداری، معمولاً عوارض جانبی ندارد و پس از پایان آزمایش، هیچ تشعشعی در بدن شما باقی نمی‌ماند.
- مطالعات جمعیتی بزرگ نشان می‌دهند که غربالگری با توموسنتز پستان، نرخ تشخیص سرطان سینه را افزایش داده و در عین حال، نیاز به آزمایش‌های اضافی را پایین آورده است.
- توموسنتز سینه به تشخیص زودهنگام سرطان‌های کوچک سینه که ممکن است در ماموگرافی‌های معمولی پنهان باشند کمک می‌کند.
- این روش در تعیین اندازه، شکل و محل ناهنجاری‌های سینه دقت بیشتری دارد.
- احتمال تشخیص بهتر تومورهای متعدد سینه با ماموگرافی سه بعدی بیشتر است.
- ماموگرافی سه بعدی، تصاویر واضح‌تری را از ناهنجاری‌های موجود در بافت متراکم پستان ارائه می‌دهد.
بیشتر بخوانید: چرا با وجود ماموگرافی به سونوگرافی نیاز است؟
خطرات توموسنتز پستان
هر چند این روش پیشرفته درجه وضوح تصاویر ماموگرافی را بالا برده است و مزایای بسیاری دارد با این حال مانند هر روش عکس برداری دیگری خطراتی دارد که در ادامه شرح داده شده‌اند:
- قرار گرفتن در معرض تشعشعات: ماموگرافی سه بعدی برای تصویربرداری از پستان از اشعه ایکس استفاده می‌کند که شما را در معرض تشعشعات (هرچند کم) قرار می‌دهد. از آن جایی که ماموگرافی سه بعدی معمولاً با یک ماموگرافی معمولی ترکیب می‌شود، سطح تابش دریافتی ممکن است بیشتر از یک ماموگرافی عادی تنها باشد.
- احتمال نتایج مثبت کاذب: گاهی اوقات ماموگرافی سه بعدی ممکن است ناهنجاری خاصی را شناسایی کند که پس از آزمایش‌های اضافی، خوش‌خیم بودن آن ثابت شود. (نتیجه مثبت کاذب) در چنین شرایطی پزشک، شما را به ارزیابی بیشتر ناحیه مشکوک و آزمایش‌های اضافی مانند بیوپسی ارجاع می‌دهد که ممکن است باعث اضطراب غیرضروری شود.
- عدم امکان تشخیص همه سرطان‌ها: گاهی اوقات، حتی ماموگرافی سه بعدی نیز ممکن است نتواند سرطان‌های بسیار کوچک را تشخیص دهد. مخصوصاً اگر توده سرطانی در ناحیه‌ای باشد که دیدن آن دشوار است.
آمادگی های قبل از ماموگرافی سه بعدی
برای انجام ماموگرافی سه بعدی نیاز به انجام اقداماتی است که باید پیش از انجام فرآیند و مراجعه به مرکز ماموگرافی به آنها عمل کنید. این اقدامات در ادامه توضیح داده شده‌اند:
- آزمایش ماموگرافی را به زمانی موکول کنید که سینه‌های شما کم‌ترین حساسیت را داشته باشند. اگر یائسه نیستید، تا یک هفته بعد از قاعدگی خود صبر کنید، زیرا سینه‌ها معمولاً در هفته قبل و خود هفته قاعدگی بیش‌ترین حساسیت را دارند.
- تصاویر ماموگرافی قبلی خود را همراه داشته باشید. اگر برای ماموگرافی سه بعدی خود به یک مرکز جدید می‌روید، ماموگرافی‌های قبلی را جمع آوری کرده و با خود ببرید تا رادیولوژیست شما بتواند آنها را با تصاویر جدید مقایسه کند و تشخیص بهتری ارائه دهد.
- قبل از ماموگرافی از دئودورانت استفاده نکنید. به طور کلی، استفاده از محصولاتی مانند ضد تعریق، پودر، لوسیون، کرم یا عطر در زیر بغل یا روی سینه مجاز نیست؛ چرا که ذرات فلزی موجود در آنها می‌تواند در تصویربرداری شما اختلال ایجاد کند.
بیشتر بخوانید: کاندیدای مناسب ماموگرافی
ماموگرافی سه بعدی چگونه انجام می شود؟
قبل از ماموگرافی سه بعدی یا توموسنتز یک لباس مخصوص به شما داده می‌شود و از شما خواسته می‌شود که لباس و گردنبند خود را از کمر به بالا درآورید.
سپس شما در مقابل دستگاه اشعه ایکس که برای انجام ماموگرافی سه بعدی مجهز شده است، می‌ایستید. تکنسین ماموگرافی یکی از سینه‌های شما را روی سکو قرار می‌دهد و سکو را بالا یا پایین می‌آورد تا با قد شما مطابقت داشته باشد. شما هم باید سر، بازوها و نیم‌تنه خود را طوری قرار دهید که مانعی در راه تصویربرداری از سینه‌هایتان نباشند.
سینه شما به تدریج توسط یک صفحه پلاستیکی شفاف روی سکو فشرده می‌شود. این فشار تا چند ثانیه ادامه دارد و ممکن است درد داشته باشد، اما مضر نیست. با این حال، اگر دردش برای شما غیرقابل تحمل است، به تکنسین ماموگرافی خود اطلاع دهید.
ممکن است تکنسین از شما بخواهد که ثابت بایستید و نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنید تا لرزش بدن را به حداقل برسانید و تصاویر شما واضح‌تر بیفتند. سپس، فشار از روی سینه شما آزاد می‌شود و دستگاه برای گرفتن تصویر از پهلو تغییر مکان می‌دهد. سینه شما دوباره در مقابل سکو قرار می‌گیرد و فشرده می‌شود. دوربین نیز دوباره عکس می‌گیرد. سپس این روند روی سینه دیگر تکرار می‌شود.
بیشتر بخوانید: ماموگرافی در پستان های بدون پروتز و با پروتز
نتایج ماموگرافی سه بعدی
ماموگرافی سه بعدی، که به آن ماموگرافی دیجیتال سه بعدی یا توموسینتز نیز گفته می‌شود، یک روش تصویربرداری است که به تشخیص بهتری از سرطان سینه کمک می‌کند. این تکنیک تصاویر رادیویی را از زوایای مختلف ثبت می‌کند و تصاویر سه بعدی از بافت سینه ارائه می‌دهد. نتایج ماموگرافی سه بعدی به پزشکان کمک می‌کند تا:
- تشخیص دقیق‌تر: وجود یا عدم وجود توده‌ها یا ناهنجاری‌های سینه را راحت‌تر شناسایی کنند.
- کاهش خطاهای مثبت کاذب: احتمال تشخیص نادرست را کاهش می‌دهد، چراکه تصاویر بیشتری از بافت سینه بررسی می‌شوند.
- بررسی بهتر ناهنجاری‌ها: امکان مشاهده ناهنجاری‌ها در بافت‌های مختلف سینه فراهم می‌شود.
بیشتر بخوانید: ضرورت انجام ماموگرافی سینه
کلام آخر
ماموگرافی سه بعدی یا توموسنتز، نوعی آزمایش غربالگری سرطان سینه است که در افرادی که هیچ علامت یا نشانه‌ای از این بیماری ندارند استفاده می‌شود. البته کاربردهای این روش گسترده‌تر است و می‌توان از آن برای بررسی مشکلات سینه مانند توده‌های مشکوک یا ضخیم شدن پوست سینه نیز استفاده کرد.