پرتودرمانی برای سرطان سینه: روش‌ها و عوارض

افرادی که تحت عمل جراحی سرطان سینه قرار می‌گیرند، اغلب پس از این جراحی پرتودرمانی سرطان سینه دریافت می‌کنند. در این مقاله با عوارض پرتودرمانی برای سرطان آشنا می‌شوید.

در این مقاله می‌خوانید: 

• پرتودرمانی برای سرطان سینه چیست؟
• انواع پرتودرمانی سرطان سینه
• پرتودرمانی سرطان سینه چگونه است؟ 
• شبیه سازی پرتودرمانی سرطان سینه
• در طول پرتودرمانی سرطان سینه چه اتفاقی می افتد؟
• عوارض پرتودرمانی سرطان سینه چیست؟
• مزایای پرتودرمانی برای سرطان سینه چیست؟
• خطرات یا عوارض این درمان چیست؟
• مراقبت از خود در طول درمان پرتودرمانی سرطان سینه و بعد از آن
• آیا در طول درمان قادر به کار کردن خواهید بود؟
• خلاصه

پرتودرمانی برای سرطان سینه چیست؟

پرتودرمانی برای سرطان سینه، سلول‌های سرطانی را در تومورها از بین می‌برد. افرادی که تحت عمل جراحی سرطان سینه قرار می‌گیرند، اغلب پس از این جراح پرتودرمانی سرطان سینه دریافت می‌کنند تا سلول‌های سرطانی باقیمانده پس از جراحی را از بین ببرند. پرتودرمانی سرطان سینه می‌تواند عوارض جانبی کوتاه‌مدت و طولانی مدتی ایجاد کند.

انواع پرتودرمانی سرطان سینه

روش‌های مختلفی برای پرتودرمانی وجود دارد که انکولوژیست رادیولوژی شما بهترین روش را بر اساس محل سرطان، نوع و سایر عوامل انتخاب می‌کند.

انواع پرتودرمانی برای سرطان سینه عبارتند از:

پرتودرمانی خارجی (EBRT): در این روش، دستگاهی به نام شتاب‌دهنده خطی، پرتوهای پرانرژی را به سینه شما می‌فرستد. اکثر افراد این درمان را پنج روز در هفته به مدت یک تا شش هفته انجام می‌دهند. این روش ممکن است شامل پرتودرمانی تعدیل‌شده با شدت یا پرتودرمانی بدن استریوتاکتیک باشد.

براکی تراپی: در این پرتودرمانی داخلی، انکولوژیست از یک کاتتر برای قرار دادن یک ذره کوچک رادیواکتیو در محل تومور استفاده می‌کند. این ذره کوچک به مدت چند دقیقه تشعشع می‌کند و بیمار باید به مدت پنج روز هر روز دو درمان دریافت کند.

پرتودرمانی حین عمل (IORT): جراح، این درمان را پس از برداشتن تومور در سینه و قبل از بستن محل جراحی در اتاق عمل انجام می‌دهد. در این روش، دوز بالایی از تابش به ناحیه تومور بافت سینه فرستاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: آزمایش چکاپ کامل چیست و چرا باید انجام شود؟ 

پرتودرمانی سرطان سینه چگونه است؟ 

اولین ویزیت، یک جلسه برنامه‌ریزی است و فرصتی برای تیم انکولوژی پرتوشناسی برای توضیح فرآیندها و پاسخ به سئوالات شما فراهم می‌کند. این تیم در مورد برنامه درمانی و این‌که هر چند وقت یکبار باید پرتودرمانی شوید، با شما صحبت می‌کنند. مثلا جلسات پرتودرمانی معمولا 30 تا 45 دقیقه طول می‌کشد. درمان واقعی با افزایش دو تا سه دقیقه‌ای در یک زمان حدود 15 دقیقه‌ای انجام می‌شود.

تیم پزشکی همچنین در مورد عوارض جانبی پرتودرمانی سرطان سینه و راه‌های مدیریت آن با شما صحبت می‌کنند و مراقبت تسکینی را پیشنهاد می‌دهند که به شما کمک می‌کند با علائم بیماری و عوارض جانبی درمان کنار بیایید. جلسه برنامه‌ریزی همچنین شامل یک شبیه‌سازی است که در آن تیم انکولوژی از یک توموگرافی کامپیوتری (CT) برای ترسیم ناحیه‌ای روی سینه‌تان استفاده می‌کند. شبیه‌سازی ممکن است یک ساعت یا بیشتر طول بکشد.

بیشتر بخوانید: بهترین مرکز غربالگری تهران: انتخابی مطمئن برای سلامتی شما

شبیه سازی پرتودرمانی سرطان سینه

در این شبیه‌سازی، باید به صورت بی‌حرکت در دستگاه قرار بگیرید. این دستگاه به شما کمک می‌کند تا برای تمام درمان‌ها در موقعیت صحیح بمانید. تیم پرتودرمانی به شما کمک می‌کند در این شرایط، احساس راحتی کنید و به شما آموزش می‌دهد که چگونه از تکنیک‌هایی برای محافظت از قلب و ریه‌هایتان در برابر تشعشعات استفاده کنید. 

در طول پرتودرمانی سرطان سینه چه اتفاقی می افتد؟

برای پرتودرمانی به شما یک لباس داده می‌شود، سپس شما را تا اتاق درمان همراهی و به شما کمک می‌کنند تا روی تخت درمان قرار بگیرید. اکثر افراد در طول درمان به پشت می‌خوابند، اما گاهی اوقات نیز لازم است به روی شکم بخوابید. نحوه دراز کشیدن شما به برنامه درمانی‌تان بستگی دارد. شما باید یک بازوی خود را بالای سرتان قرار بدهید. 

اگر بعد از ماستکتومی تحت پرتودرمانی هستید، ممکن است پزشک یک حوله یا لاستیک صاف را روی قسمتی از سینه که تحت درمان است قرار دهد. این کار به افزایش میزان اشعه ارسالی به پوست کمک می‌کند.

در مرحله بعد، شتاب‌دهنده خطی تنظیم می‌شود و تکنسین یا پرستار اتاق را ترک می‌کند، اما همچنان می‌تواند شما را ببیند و صدای شما را بشنود.

پس از انجام درمان، به شما کمک می‌کنند تا از دستگاه خارج شوید.

بیشتر بخوانید: تأثیر تغییر فصل بر هورمون های زنان و روش های مقابله با آن

عوارض پرتودرمانی سرطان سینه چیست؟

به طور معمول، پرتودرمانی سرطان سینه عوارض جانبی فوری ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است واکنش‌های کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت داشته باشید که شامل موارد زیر است:

• خستگی: اکثر افراد خستگی خفیفی دارند که در طول درمان شروع می‌شود و چند هفته پس از پایان درمان از بین می‌رود.
• سوزش پوست: ممکن است پوست شما بسیار خشک یا پوسته پوسته شود. ممکن است پوست شما کنده شود، یا تاول بزند. 
• تغییر رنگ پوست: اگر پوست روشنی دارید، ممکن است پوستتان آفتاب‌سوخته به نظر برسد. اگر پوست تیره‌ای دارید، ممکن است متوجه شوید که پوستتان تیره‌تر از حد معمول شده است.
• درد سینه: برخی از افراد درد مبهم یا درد شدید و تیزی را در سینه خود حس می‌کنند که گاهی هست و گاهی نیست. نوک سینه نیز ممکن است درد داشته باشد. 

عوارض جانبی طولانی‌مدت شامل موارد زیر است:

• وریدهای عنکبوتی (تلانژکتازی): این عارضه طبیعی است و دلیلی ندارد که نگران آن باشید.
• تغییر اندازه سینه: سینه شما ممکن است بزرگ‌تر یا کوچک‌تر شود.
• لنف ادم: برخی از افرادی که برای سرطان سینه در نواحی غدد لنفاوی پرتودرمانی می‌کنند، تورمی دارند که بازو را در همان سمت سرطان سینه تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• خستگی مداوم: برخی از افراد هفته‌ها یا ماه‌ها پس از اتمام درمان احساس خستگی محسوسی دارند.

بر خلاف برخی از انواع شیمی‌درمانی، اکثر افراد در طول پرتودرمانی موهای سر خود را از دست نمی‌دهند، اما ممکن است موهای زیر بغل ریزش کنند.

بیشتر بخوانید: مرحله بندی سرطان سینه و میزان پیشرفت سرطان در هر مرحله

مزایای پرتودرمانی برای سرطان سینه چیست؟

پرتودرمانی، روشی موثر برای هدف قرار دادن تومورهای سرطان سینه بدون آسیب رساندن به بافت‌های مجاور است. تحقیقات نشان می‌دهد که سرطان سینه در مراحل اولیه که پس از جراحی پرتودرمانی می‌کنند، احتمال بازگشت (عود) کمتری دارد. 

خطرات یا عوارض این درمان چیست؟

به ندرت، پرتودرمانی برای سرطان سینه باعث ایجاد عوارض خطرناک می‌شود، این عوارض عبارتند از:

• شکستگی دنده‌ها
• بیماری قلبی ناشی از تشعشعات (سمیت قلبی) مانند تصلب شرایین (سخت شدن عروق)، آریتمی و بیماری دریچه قلب
• فیبروز ریوی
• پلکسوپاتی بازویی، آسیب عصبی در شانه‌ها و بازوها
• سرطان‌های جدید (آنژیوسارکوم) که در پوشش رگ‌های خونی و لنفاوی ایجاد می‌شوند

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص زنان و زایمان

مراقبت از خود در طول درمان پرتودرمانی سرطان سینه و بعد از آن

پرتودرمانی می‌تواند پوست شما را بسیار حساس، خارش‌ناک و دردناک کند. ممکن است بر اشتهای شما تاثیر بگذارد و احساس خستگی شدید در شما ایجاد کند. به کار بردن توصیه‌های زیر در کاهش عوارض جانبی درمان موثر است: 

• لباس‌های نخی گشاد بپوشید. سوتین‌ها و لباس‌های تنگ ممکن است به سینه شما ساییده شود و سینه‌تان را آزار دهد یا باعث ایجاد احساس درد شود.
• پوست خود را با صابون ملایم و آب گرم بشویید. از تیم پرتودرمانی خود بخواهید کرم یا لوسیون‌هایی را توصیه کنند که عوارض جانبی درمان را بدون آسیب رساندن به پوست شما کاهش می‌دهند.
• پرتودرمانی ممکن است به ویژه در طول چند جلسه درمانی آخر باعث احساس خستگی شود. ممکن است لازم باشد زمان استراحت را در برنامه روزانه خود قرار بدهید.
• رژیم غذایی حاوی غلات سالم، میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین بدون چربی و لبنیات کم‌چرب به شما کمک می‌کند ‌تا قوی بمانید.
• ورزش ملایم و منظم مانند ۳۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه، به شما در مدیریت خستگی کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید: بیماری ویروس ماربورگ | همه چیز درباره هشدار جدید سازمان جهانی بهداشت

آیا در طول درمان قادر به کار کردن خواهید بود؟

پاسخ این پرسش به شرایط شما بستگی دارد. احتمالا وقتی برای اولین بار درمان را شروع می‌کنید احساس خوبی خواهید داشت و سپس متوجه می‌شوید که انرژی کمتری دارید و با ادامه درمان احساس خستگی بیشتری می‌کنید.

خلاصه

پرتودرمانی سرطان سینه، یک درمان رایج و موثر برای سرطان سینه در مراحل اولیه و پیشرفته است که ممکن است به کاهش علائم سرطان سینه متاستاتیک کمک کند. مطالعات نشان می‌دهد که این درمان از عود سرطان سینه جلوگیری می‌کند، اما پرتودرمانی سرطان سینه عوارض جانبی کوتاه‌مدت و طولانی‌مدتی را به همراه دارد که شکستگی دنده‌ها، بیماری قلبی ناشی از تشعشعات (سمیت قلبی)، آریتمی و بیماری دریچه قلب و فیبروز ریوی از جمله آن‌هاست. 

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان مراجعه کنید.