شربت ضد سرفه کودکان _ ۱۰ شربت ضدسرفه عوارض و دوز مصرف هر یک

سن مجاز استفاده از شربت‌های ضد سرفه

به طور کلی، استفاده از شربت‌های ضد سرفه در کودکان زیر ۲ سال معمولاً توصیه نمی‌شود، مگر در موارد خاص و تحت نظر پزشک. بسیاری از شربت‌های شیمیایی مانند دکسترومتورفان، کودئین یا بنزونات می‌توانند در کودکان کوچک باعث عوارض جدی مانند مشکلات تنفسی، خواب‌آلودگی شدید یا حتی مسمومیت شوند. برای کودکان بالای ۲ سال، شربت‌های گیاهی یا شیمیایی ملایم می‌توانند با دوز مناسب بر اساس سن مصرف شوند، اما بهتر است همیشه پیش از مصرف با پزشک یا داروساز مشورت شود تا شربت متناسب با نوع سرفه و وضعیت کودک انتخاب گردد.

در کودکان ۱ تا ۲ سال، اغلب فقط شربت‌های گیاهی ملایم یا روش‌های غیر دارویی مانند بخور آب گرم، نوشیدن مایعات کافی و بالا بردن سر کودک هنگام خواب توصیه می‌شود.

چه کودکانی نباید از شربت‌های ضد سرفه استفاده کنند

نه، همه کودکان حتی در سن مجاز هم نمی‌توانند بدون محدودیت از شربت ضد سرفه استفاده کنند. مصرف شربت ضد سرفه به عواملی مثل نوع سرفه، وضعیت سلامتی کودک و وجود بیماری‌های زمینه‌ای بستگی دارد. برای مثال:

• کودکان مبتلا مشکلات تنفسی مزمن یا آسم در کودکان ممکن است برخی شربت‌ها را نتوانند مصرف کنند.

• کودکانی که داروی دیگری مصرف می‌کنند ممکن است دچار تداخل دارویی شوند.

• حساسیت یا آلرژی به مواد تشکیل‌دهنده شربت (به ویژه در شربت‌های گیاهی یا حاوی رنگ و اسانس) می‌تواند مانع مصرف شود.

• شربت‌هایی که شامل کودئین یا بنزونات هستند برای کودکان زیر ۱۲ سال معمولاً ممنوع است و باید فقط با تجویز پزشک مصرف شوند.

بنابراین حتی در سن مجاز، قبل از دادن شربت ضد سرفه به کودک، بهتر است نوع سرفه، سابقه پزشکی و داروهای مصرفی بررسی شده و در صورت لزوم با پزشک یا داروساز مشورت شود.

بیشتر بخوانید: شربت ضدسرفه آیورامی کودکان ـ نحوه مصرف + ۳ عوارض

شربت دکسترومتورفان (Dextromethorphan)

شربت دکسترومتورفان برای کودکان یک سرکوب‌کننده مرکز سرفه در مغز است که باعث کاهش تحریک سرفه می‌شود.

مزایا:

• موثر در سرفه خشک
• کاهش دفعات سرفه در شب و خواب راحت‌تر کودک

عوارض احتمالی:

• خواب‌آلودگی یا سرگیجه
• در موارد نادر تهوع و استفراغ

دوز مصرفی بر اساس سن:

• ۲ تا ۵ سال: ۵ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• ۶ تا ۱۲ سال: ۱۰ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• بیشتر از ۱۲ سال: طبق دستور پزشک

شربت گایافنزین (Guaifenesin)

شربت گایافنزین برای کودک  یک خلط‌آور است که با رقیق کردن مخاط ریه و گلو باعث تسهیل خروج خلط و کاهش سرفه می‌شود.

مزایا:

• موثر برای سرفه‌های خلط‌آور
• کمک به تخلیه ریه و کاهش گرفتگی قفسه سینه

عوارض:

• تهوع یا استفراغ
• ناراحتی معده

دوز مصرفی بر اساس سن:

• ۲ تا ۵ سال: ۲.۵ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• ۶ تا ۱۲ سال: ۵ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• بیشتر از ۱۲ سال: ۱۰ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت

شربت کلروفنیرامین (Chlorpheniramine)

نوعی آنتی‌هیستامین که با کاهش واکنش آلرژیک مسیر تنفسی، سرفه ناشی از آلرژی را کنترل می‌کند.

مزایا:

• کاهش سرفه ناشی از آلرژی
• کاهش خارش و آبریزش بینی

عوارض احتمالی:

• خواب‌آلودگی
• خشکی دهان
• تحریک‌پذیری در کودکان

دوز مصرفی بر اساس سن:

• ۲ تا ۵ سال: ۱ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• ۶ تا ۱۲ سال: ۲ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• بیشتر از ۱۲ سال: طبق دستور پزشک

شربت آیزوبوتیل‌نترات کافئین   (تحت نظر پزشک)

کودئین یک اپیوئید ملایم است که مرکز سرفه را سرکوب می‌کند و معمولاً همراه با شربت‌های ضد درد یا ضد سرفه استفاده می‌شود.

مزایا:

• موثر در کاهش سرفه‌های شدید
• کمک به بهبود خواب کودک

عوارض احتمالی:

• خواب‌آلودگی شدید
• یبوست
• در کودکان زیر ۱۲ سال باید با احتیاط استفاده شود

دوز مصرفی بر اساس سن:

• زیر ۱۲ سال: فقط با تجویز پزشک
• بالای ۱۲ سال: طبق دستور پزشک

بیشتر بخوانید: سرماخوردگی نوزاد ـ ۷ علامت شایع + روش‌های درمان و پیشگیری

شربت بنزونات (Benzonatate) (برای کودکان بزرگ‌تر)

بنزونات با بی‌حس کردن مسیرهای عصبی در ریه و مجاری تنفسی باعث کاهش رفلکس سرفه می‌شود.

مزایا:

• موثر در سرفه خشک شدید
• شروع اثر سریع

عوارض احتمالی:

• خواب‌آلودگی و گیجی
• تهوع و درد معده
• استفاده در کودکان زیر 10 سال توصیه نمی‌شود

دوز مصرفی بر اساس سن:

• 10 تا 16 سال: 100–200 میلی‌گرم هر 8 ساعت

• بیشتر از 16 سال: طبق دستور پزشک

شربت پلارژین (Polargine / پلی‌آمین مشابه آنتی‌هیستامین)

پلارژین یک آنتی‌هیستامین است که با کاهش واکنش آلرژیک مجاری تنفسی، سرفه و آبریزش بینی را کنترل می‌کند.

مزایا:

• کاهش سرفه ناشی از آلرژی
• کاهش عطسه و خارش گلو

عوارض احتمالی:

• خواب‌آلودگی
• خشکی دهان
• در بعضی کودکان تحریک‌پذیری

دوز مصرفی بر اساس سن:

• ۲ تا ۵ سال: ۲.۵ میلی‌لیتر هر ۸ ساعت
• ۶ تا ۱۲ سال: ۵ میلی‌لیتر هر ۸ ساعت
• بالای ۱۲ سال: ۱۰ میلی‌لیتر هر ۸ ساعت

شربت باریج (Thymus Extract / آویشن)

شربت باریج یکی از قوی‌ترین شربت‌های ضد سرفه گیاهی کودکان و حاوی عصاره گیاهی آویشن است که باعث کاهش التهاب مجاری تنفسی، نرم شدن مخاط و کاهش سرفه و درمان سرماخوردگی کودک می‌شود.

مزایا:

• مناسب سرفه خشک و خلط‌آور
• گیاهی و کم‌عوارض
• کمک به تخلیه خلط

عوارض احتمالی:

• در کودکان حساس ممکن است آلرژی ایجاد کند
• استفاده در کودکان زیر ۱ سال با عسل توصیه نمی‌شود

دوز مصرفی بر اساس سن:

• ۱ تا ۵ سال: ۲.۵–۵ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• ۶ تا ۱۲ سال: ۵–۱۰ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• بالای ۱۲ سال: طبق دستور پزشک

شربت توسیان (Tosyan / خلط‌آور و ضد التهاب)

توسیان با ترکیبی از گیاهان و مواد خلط‌آور، رطوبت مخاط را افزایش داده و باعث تسهیل خروج خلط می‌شود و همچنین التهاب مجاری تنفسی را کاهش می‌دهد.

مزایا:

• موثر در سرفه‌های خلط‌آور
• مناسب کودکان با سرفه طولانی یا شبانه
• گیاهی و ملایم

عوارض:

• در کودکان حساس ممکن است واکنش آلرژیک ایجاد شود
• به ندرت تهوع یا ناراحتی معده

دوز مصرفی بر اساس سن:

• ۱ تا ۵ سال: ۲–۵ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• ۶ تا ۱۲ سال: ۵–۱۰ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• بالای ۱۲ سال: طبق دستور پزشک

شربت اکسپکتورانت (Expectorant)

اکسپکتورانت‌ها خلط‌آور هستند و با افزایش ترشح مایع در مجاری تنفسی، خلط غلیظ را رقیق کرده و دفع آن را آسان می‌کنند.

مزایا:

• موثر در سرفه‌های خلط‌آور
• کمک به پاک‌سازی ریه و کاهش گرفتگی قفسه سینه
• اغلب کم‌عوارض و مناسب برای کودکان

عوارض احتمالی :

• در برخی کودکان ممکن است تهوع یا ناراحتی معده ایجاد شود
• به ندرت سردرد یا خواب‌آلودگی

دوز مصرفی بر اساس سن:

• ۲ تا ۵ سال: ۲.۵–۵ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• ۶ تا ۱۲ سال: ۵–۱۰ میلی‌لیتر هر ۶–۸ ساعت
• بالای ۱۲ سال: طبق دستور پزشک

شربت برم هگزین (Bromhexine)

برم هگزین خلط‌آور قوی است که با کاهش غلظت مخاط و تحریک سلول‌های مجاری تنفسی باعث تسهیل خروج خلط می‌شود.

مزایا:

• موثر در سرفه‌های خلط‌آور و انسداد ریه
• مناسب کودکان با عفونت‌های تنفسی
• شروع اثر نسبتاً سریع

عوارض احتمالی:

• تهوع، استفراغ و اسهال در برخی کودکان
• ممکن است آلرژی ایجاد کند
• در موارد نادر خواب‌آلودگی

دوز مصرفی بر اساس سن:

• ۲ تا ۵ سال: ۲ میلی‌لیتر هر ۸ ساعت
• ۶ تا ۱۲ سال: ۴ میلی‌لیتر هر ۸ ساعت
• بالای ۱۲ سال: طبق دستور پزشک

آنچه در بالا گفته شد را می‌توان به شکل جدول زیر خلاصه کرد:

شربت گیاهی ضد سرفه بهتر است یا شربت‌های شیمیایی؟

شربت‌های گیاهی و شیمیایی هر کدام مزایا و محدودیت‌های خود را دارند و انتخاب بین آن‌ها به نوع سرفه، سن کودک و شرایط پزشکی بستگی دارد. شربت‌های گیاهی معمولاً ملایم‌تر هستند، عوارض جانبی کمتری دارند و برای سرفه‌های خفیف تا متوسط مناسب‌اند، اما اثر آن‌ها ممکن است نسبت به شربت‌های شیمیایی کندتر باشد. در مقابل، شربت‌های شیمیایی مانند دکسترومتورفان یا برومهگزین اثر سریع‌تر و مشخص‌تری دارند و برای سرفه‌های شدید یا خلط‌آور مفیدند، اما ممکن است با عوارضی مانند خواب‌آلودگی، تهوع یا حساسیت همراه باشند. به همین دلیل، در کودکان کوچک یا حساس، شربت‌های گیاهی اغلب اولویت دارند و شربت‌های شیمیایی باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.

جایگزین شربت ضد سرفه کودکان

برای کودکان، به‌خصوص زیر ۲ سال یا کسانی که مصرف شربت‌های شیمیایی مناسب نیست، چند جایگزین خانگی و طبیعی می‌تواند به کاهش سرفه کمک کند. این جایگزین‌ها شامل موارد زیر هستند:

• بخور آب گرم: رطوبت هوا و بخار آب به نرم شدن مخاط و کاهش تحریک سرفه کمک می‌کند.
• آویشن یا دمنوش گیاهی ملایم: برای کودکان بالای ۱ سال، دمنوش آویشن ملایم می‌تواند خلط‌آور و آرام‌بخش باشد.
• عسل طبیعی: برای کودکان بالای ۱ سال، یک قاشق کوچک عسل قبل از خواب می‌تواند سرفه شبانه را کاهش دهد.
• مایعات گرم: آب، شیر گرم یا سوپ مرغ، گلو را نرم کرده و خلط را رقیق می‌کنند.
• بالا بردن سر کودک هنگام خواب: با قرار دادن سر کمی بالاتر از بدن، تحریک سرفه کاهش می‌یابد.
• نمک‌درمانی (شستشوی بینی با محلول فیزیولوژیک): مخصوصاً برای کودکان با احتقان بینی و سرفه ناشی از آن مفید است.
• رطوبت‌ساز در اتاق کودک: حفظ رطوبت مناسب هوا به کاهش خشکی گلو و سرفه کمک می‌کند.

این روش‌ها اغلب کم‌خطر هستند و می‌توانند به عنوان جایگزین یا مکمل شربت‌های ضد سرفه استفاده شوند.

سخن پایانی

انتخاب شربت ضد سرفه مناسب برای کودکان نیازمند توجه به نوع سرفه، سن کودک و وضعیت پزشکی او است. شربت‌های خلط‌آور به پاک‌سازی مجاری تنفسی کمک می‌کنند، در حالی که شربت‌های سرکوب‌کننده سرفه بیشتر برای سرفه‌های خشک کاربرد دارند. شربت‌های گیاهی نیز گزینه‌ای ملایم و کم‌عوارض هستند، اما در کودکان زیر 1 سال نباید از عسل استفاده شود. پیش از مصرف هر شربت، به ویژه شربت‌هایی که شامل کودئین یا بنزونات هستند، مشورت با پزشک ضروری است. همچنین در صورت تداوم سرفه بیش از یک هفته یا همراه با تب، تنگی نفس یا علائم شدید، مراجعه فوری به پزشک الزامی است.