هورمون های دوران بارداری، تاثیرات هر کدام

بدن مادر در دوران بارداری تغییرات بسیاری را متحمل می شود که آشکارترین آنها، بزرگ شدن شکم و پستان‌هاست. البته تمام این تغییرات ظاهری نیستند، مثل تغییرات هورمونی که موجب تثبیت و ادامه بارداری می شوند. هورمون اچ سی جی (HCG)، هورمون پروژسترون، هورمون استروژن، هورمون ریلاکسین و هورمون اکسی‌توسین اصلی ترین هورمون های باردای هستند. هر یک از این هورمون ها نقش ویژه و کارکرد متفاوتی دارند، در واقع وظیفه اصلی آنها پشتیبانی و مراقبت از بارداری و تسهیل روند زایمان است ولی بسیاری از مشکلات شایع بارداری نیز به دلیل افزایش میزان این هورمون ها رخ می دهد.

هورمون اچ سی جی (HCG)
این هورمون برای تولید استروژن و پروژسترون در ده هفته‌ اول پس از لقاح جنین، جسم زرد (بخشی از فولیکول تخمک که پس از تخمک‌گذاری در تخمدان رها می‌شود) را فعال می‌سازد تا مسئولیت تولید این هورمون را تا زمانی که سلول‌های جفت بتوانند این کار را خودشان انجام دهند به عهده داشته باشد. به همین علت، برای تشخیص قطعی بارداری، وجود این هورمون در ادرار یا خون بررسی می‌شود.

هورمون پروژسترون
این هورمون نقش بسیار مهمی در آرام کردن ماهیچه های رحم دارد تا اینکه تخمک بارورشده بتواند ضمن جایگزینی‌، با ایمنی کار خود را به سرانجام رساند. در دوران بارداری میزان هورمون پروژسترون افزایش می‌یابد تا به حفظ لایه‌ داخل رحم کمک کند و در نتیجه بتواند حامی جنین در حال رشد باشد. این هورمون همچنین اثر آرام‌بخشی به وجود می‌آورد تا در برابر استرس ها پشتیبان مادر باشد. به این ترتیب، بانوان باردار می‌توانند با افکار و استرس های این دوران کنار آیند. این هورمون، خواب را نیز بهبود می‌بخشد. البته و متاسفانه پروژسترون با ظهور آکنه رو پوست بانوان باردار مرتبط است.

هورمون استروژن
افزایش سطح استروژن می تواند با تغییرات در حالت احساسی (هم مثبت و هم منفی) و میل جنسی مرتبط باشد، البته رشد رحم را نیز فعال می‌سازد و جریان خون بین رحم و جفت را با گسترش اثر اکسید نیتریک بهبود می‌بخشد، یعنی گازی که رگ‌های خونی را گشاد می‌کند. استروژن بیشتر نه فقط به معنای جریان خون بهتر است، بلکه این هورمون با بزرگ کردن مجاری شیر، پستان را برای تولید شیر آماده می‌سازد. درست پیش از زایمان ترشح هورمون استروژن به اوج می‌رسد و پس از آن کاهش می‌یابد.

هورمون ریلاکسین (ریلکسیشن)
هورمون ریلاکسین درست همان کاری را انجام می‌دهد که فکر می‌کنید (ریلکس یا آرام کردن). از همه مهم‌تر، پیوندهای داخل رحم را نیز آرام می‌کند. چرا؟ چون اگر انعطاف‌پذیری در جایگاه زندگی جنین افزایش نیابد، تلاش برای رشد کردن در رحم مثل این است که سعی کنید یک شیر کوهی را در کمد ظروف جای دهید. هورمون ریلاکسین همه‌ی اعضای پایین بدن را شُل می‌کند تا گذر بچه از مجرای زایمان را آسان سازد. همچنین رگ‌های خونی را آرام می‌کند تا بدون افزایش بیش از حد فشار خون بتوانند حجم اضافه‌ی خون بارداری را تحمل کنند. جنبه‌ ناخوشایند این است که چیزهایی را که نمی‌خواهید آرام شوند را نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند. مثلاً وقتی ماهیچه‌ای که از بازگشت اسید شکم به مری پیشگیری می‌کند، تاثیر می‌پذیرد، چه اتفاقی می‌افتد؟ بله، دچار سوزش سردل می‌شوید.

هورمون اکسی توسین
هورمون اکسی توسین احساس خوب است که به ما کمک می‌کند تا با دیگران ارتباط برقرار کنیم. در روزها و هفته‌های نزدیک به زایمان، بسیاری از بانوان سرخوشی ملایم و رفتار شدید آشیانه‌سازی (شستن بدون توضیح دیوارها، پخت‌وپز و غیره) را تجربه می‌کنند و شاید این حالت به اکسی توسین و نیز دیگر هورمون‌ها و استروئیدها مربوط باشد. هنگام زایمان، جریان خروشانی از هورمون اکسی توسین از مغز می‌گذرد. پس از زایمان، وقتی مادر نوزادش را در آغوش می‌گیرد، حالتی در او به وجود می‌آید که آن را "میل شدید نسبت به نوزاد" می‌خوانند. این میل واکنش شیمیایی است که وقتی فرومون‌های (پیام دهنده‌ای که اعضای یک گروه خاص از گیاهان یا جانوران را تحریک می کنند) نوزاد تولید اکسی توسین اضافه را فعال می‌سازند، اتفاق می‌افتد که در نتیجه، پیوند مادر و فرزند تقویت می‌شود.