قرص مولتی ویتامین در بارداری، لزوم مصرف آن چیست؟

پزشکان به زنان باردار توصیه می کنند ، علاوه بر مصرف اسیدفولیک و مکمل آهن(که مصرف اسیدفولیک به جلوگیری از تولد نوزادان ناقص و مکمل های آهن به جلوگیری از کم خونی زنان باردار کمک می کنند) از مولتی ویتامین ها هم استفاده کنند.

در ذیل علت اینکه چرا مادران باردار به قرص مولتی ویتامین در بارداری نیاز دارند و اینکه مادران باردار به چه مکمل های غذایی نیاز دارند پرداخته می شود. مصرف این مکمل ها تا چه حد لازم است؟ این مکمل ها حاوی چه موادی هستند و نخوردن آن ها چه ضرری برای مادر و نوزاد خواهد داشت؟

مصرف مولتی ویتامین های حاوی B۶ در دوران بارداری از تهوع پیشگیری می کند. همچنین ویتامین سی باعث پیشگیری ار پره اکلامپسی می شود. ویتامین D نیز برای استخوان ها و دندان ها مفید است.

لزوم مصرف قرص مولتی ویتامین در بارداری

احتمال زایمان پیش ازموعد در زنان بارداری که در دوره بارداری مکمل مولتی ویتامین مصرف می کنند ، کاهش می یابد.

همچنین محققین می گویند : مصرف قرص مولتی ویتامین در بارداری به طور آشکاری از خطر کم وزنی هنگام تولد و کوچک بودن نوزاد به نسبت سن بارداری تا ۲۳ درصد می‌کاهد.

دانشمندان با بررسی تعدادی زن باردار متوجه شدند، احتمال ابتلا به عارضه مسمومیت حاملگی در زنانی که پیش از لقاح مولتی ویتامین مصرف می کنند ۱۷ درصد کمتر و این احتمال در افرادی که پس از لقاح تا ۱۲ هفته مولتی ویتامین مصرف می کنند، ۲۲ درصد کمتر از زنانی است که مکمل مولتی ویتامینی مصرف نمی کنند.

همچنین : زنانی که پیرامون زمان لقاح از مکمل های مولتی ویتامین استفاده می کنند، کمتر از دیگران در خطر ابتلا به عارضه مسمومیت حاملگی قرار دارند.

نکات مهم در استفاده از مکمل های مولتی ویتامین و مواد معدنی در دوران بارداری و شیردهی

مکمل آهن:

در دوران بارداری نیاز به آهن تا دو برابر قبل از بارداری افزایش می یابد. این میزان افزایش نیاز به آهن برای رشد جفت و جنین به حدی است که به هیچ وجه از طریق مصرف مواد غذایی تامین نمی شود بنابراین مصرف یک عدد قرص آهن برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن و عوارض آن بر رشد و تکامل جنین و سلامت مادر از جمله مرگ و میر مادران، زایمان زودرس، رشد ناکافی جنین و افزایش خطر مرگ و میر جنین ضروری است. بر اساس دستورالعمل کشوری برای پیشگیری از فقر آهن، خانم های باردار باید از پایان ماه چهارم بارداری یک عدد قرص آهن در روز مصرف کرده و تا سه ماه پس از زایمان ادامه دهند. در صورتی که خانم باردار دچار کم خونی شدید باشد باید دوز درمانی یعنی ۵-۴ میلی گرم به ازاء کیلوگرم وزن بدن برای او تجویز شود.

نکته مهم در درمان کم خونی این است که دوز درمانی باید به مدت ۲ تا ۳ ماه ادامه یابد تا ذخایر آهن بدن اصلاح شود. در درمان کم خونی اکتفا به افزایش هموگلوبین که معمولا چند روز پس از مصرف مکمل آهن ایجاد می شود کافی نیست و باید اطمینان حاصل شود که ذخیره فریتین سرم نیز به مقدار طبیعی رسیده است.

لازم به ذکر است مصرف مکمل آهن در مورد خانم های باردار مبتلا به تالاسمی نیز طبق برنامه کشوری مانند سایر خانم های باردار توصیه می شود.

مصرف قرص آهن ممکن است عوارضی مانند تهوع، درد معده، اسهال و یا یبوست به دنبال داشته باشد به همین دلیل توصیه می شود قرص آهن بعد از غذا میل شود تا عوارض جانبی به حداقل برسد. بهترین زمان برای مصرف مکمل آهن شب قبل از خواب می باشد. در هر حال‌ خانم باردار باید بداند هیچگاه نباید مصرف قرص آهن را قطع کند زیرا بعد از گذشت چند روز معمولا این عوارض قابل تحمل شده و یا کلاملا برطرف خواهند شد.

در صورت ابتلاء به آنمی داسی شکل SCA (Sickle Cell Anemi ) مصرف قرص آهن توصیه نمی شود.

توصیه می شود از مصرف همزمان شیر و فرآورده های لبنی و قرص آهن خودداری شود زیرا کلسیم موجود در لبنیات در جذب آهن بدن اختلال ایجاد می کند.

مکمل مولتی ویتامین (ساده یا مینرال):

در دوران بارداری نیاز به ویتامین ها و املاح معدنی افزایش می یابد و باید اطمینان حاصل شود که برنامه غذایی روزانه، مواد مغذی مورد نیاز خانم باردار را تا حد زیادی تامین می کند. خصوصا در شرایطی که ترکیب برنامه غذایی روزانـــه خانم باردار از تعادل و تنوع کافی برخوردار نیست و یا خانم باردار بعلت حاملگی های مکرر و به ویژه با فاصله کم، ذخایر بدنی کافی ندارد باید مصرف قرص مولتی ویتامین در بارداری توصیه شود.

معمولا در کشورهای در حال توسعه به دلیل وضعیت نامطلوب اقتصادی و یا فرهنگی ممکن است خانم باردار دریافت کافی مواد مغذی از رژیم غذایی روزانه نداشته باشد در این صـــورت مکمل یاری مولتی ویتامین باید انجام شود. سیاست گزاری های مرتبط با مکمل یاری توسط مسئولین بهداشتی هر کشور با توجه به وضعیت موجود صورت می گیرد و رعایت دستورالعمل های کشوری الزامی است.

در کشور ما بر اساس دستورالعمل کشوری، کلیه خانم های باردار از پایان ماه چهارم (هفته ۱۶) تا سه ماه بعد از زایمان باید روزانه یک عدد کپسول مولتی ویتامین ساده یا مینرال مصرف نمایند.

مکمل اسید فولیک:

نیاز به اسید فولیک در دوران بارداری افزایش می یابد. به دلیل نقش اسید فولیک در پیشگیری از نقص مادرزادی لوله عصبی، بهتر است مصرف این مکمل از سه ماه قبل از بارداری شروع شود و برای خانم های بارداری که از قبل تصمیم به بارداری نداشته اند به محض اطلاع از بارداری مصرف روزانه یک عدد از این مکمل توصیه می شود. مصرف منابع غذایی غنی از اسید فولیک مانند جگر، سبزی های سبز تیره مثل اسفناج و حبوبات در برنامه غذایی روزانه توصیه می شود.

با توجه به اینکه بخش عمده ای از اسید فولیک در اثر پخت سبزی ها از بین می رود، باید توصیه شود از سبزی های تازه (مثل سبزی خوردن) در برنامه غذایی روزانه استفاده شود. البته باید توجه داشت مصرف کافی منابع غذایی این ویتامین به تنهایی نیاز بدن خانم های باردار به اسید فولیک را تامین نمی کند و نمی تواند جایگزین مکمل اسید فولیک شود.

توجه: از پایان ماه چهارم بارداری که کپسول مولتی ویتامین مصرف می شود، در صورتی که این کپسول ها حاوی اسید فولیک باشند، مصرف قرص اسید فولیک باید قطع شود و در غیر این صورت مصرف هر دو مکمل در دوره های زمانی تعیین شده ضروری است.

نقش ویتامین B6 در بارداری

نیاز بدن در دوران بارداری به این ویتامین در حدی نیست که نیاز به مصرف مولتی ویتامین هایی حاوی B6 باشد اما در مادرانی که تهوع و استفراغ شدید میباشد مصرف این ویتامین میتواند بسیار کمک کند که البته باید با دستور پزشک صورت گیرد .

آیا مصرف ویتامین ث در بارداری ضروری میباشد؟

اگر شما از دسته افرادی هستید که روزانه میوه و سبزیجات به اندازه کافی مصرف میکنید و ویتامین ث ایی که از طریق میوه ها و سبزیجات به بدن شما میرسد کافی می باشد نیازی به مصرف مولتی ویتامین و یا ویتامین ث وجود ندارد ولی اگر از دسته افرادی هستید که با خوردن میوه و سبزیجات مشکل دارید و یا وقت تنظیم مصرف به موقع و به اندازه سبزیجات را ندارید با مصرف مولتی ویتامین و انواع ویتامین ها ویتامین ث مورد نیاز بدنتان را کامل کنید زیرا کمبود ویتامین ث خطر ابتلا به بیماری پره اکلامپسی را در بارداری افزایش میدهد .

حالا با یک مولتی ویتامین عالی مخصوص دوران بارداری آشنا شوید

مولتی پریناتال نیچرمید Multi prenatal

مشخصات محصول:

مولتی پریناتال نیچرمید برای زنان در دوران بارداری و شیردهی طراحی شده است این مولتی ویتامین حاوی 13 نوع از ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای دوران بارداری و شیردهی است و توصیه می شود از چند ماه قبل از بارداری تا پایان شیردهی از آن استفاده شود.

نحوه مصرف مولتی ویتامین پریناتال نیچرمید:

روزانه یک قرص به همراه غذا میل شود. مصرف روزی یک عدد از این محصول می تواند علاوه بر سایر ریز مغذی ها ، میزان توصیه شده روزانه RDA برای مادر باردار به زینک، آهن و اسیدفولیک را تامین کند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
داشتن رژیم غذایی سالم و متنوع در دوران بارداری به شما کمک می‌کند که ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن خود را به دست آورید. اما در دوران بارداری ممکن است برخی از مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن شما به میزان کافی از طریق منابع طبیعی جذب نشود و نیازمند مصرف مکمل‌های حاوی این مواد به صورت قرص باشید.
در این مطلب می‌توانید با مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز مادران در دوران بارداری آشنا شوید.

فولیک اسید و فولات
فولیک اسید یکی از ویتامین‌های ضروری دوران بارداری است. فولیک اسید نقش مهمی در پیشگیری از نقص‌های مادرزادی جنین مثل نقص‌های لولۀ عصبی دارد. شروع مصرف فولیک اسید از یک تا سه ماه پیش از بارداری تا پایان بارداری به تمام زنان باردار توصیه می‌شود.
در یک بارداری کم‌خطر و سالم، مادر باید روزانه ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید مصرف کند. اگر پیش از باردار شدن فولیک اسید مصرف نمی‌کردید، به محض اطلاع از بارداری باید با مشورت پزشک مصرف آن را شروع کنید.
ممکن است پزشک تشخیص دهد که زنی نیاز به مصرف میزان بیشتری فولیک اسید در روز دارد. دُز مصرفی فولیک اسید برای شما را پزشکتان تعیین می‌کند. ممکن است قرص‌های مولتی‌ویتامین که پزشک برای شما تجویز کرده ‌است حاوی میزان کافی فولیک اسید باشد و نیاز به مصرف قرص فولیک اسید مجزا نباشد، اما در برخی موارد پزشک قرص فولیک اسید را به صورت مجزا تجویز می‌کند.
همچنین فولات که شکل طبیعی فولیک اسید است در سبزیجات مانند کلم‌بروکلی و چغندر و حبوبات مثل نخود و عدس وجود دارد.
مصرف غذاهای حاوی فولات به تنهایی میزان فولات مورد نیاز بدن را در دوران بارداری تأمین نمی‌کند و به همین دلیل، مصرف مکمل فولیک اسید در کنار مصرف منابع طبیعی فولات لازم است.

مصرف ویتامین D
ویتامین D میزان کلسیم و فسفات بدن را تنظیم می‌کند که برای سالم ماندن استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است. مصرف ویتامین D در دوران بارداری کمک می‌کند تا نوزاد شما برای ماه‌های اول زندگی ویتامین D کافی داشته باشد.
کمبود ویتامین D باعث بروز مشکلاتی در استخوان نوزاد و نرمی استخوان می‌شود. ویتامین D در بدن از طریق تابش نور خورشید ساخته می‌شود. از طرفی عواملی مانند تجمع ‌رنگ‌دانه‌ها در پوست، چاقی و اضافه وزن و استفاده از نور آفتاب بر توانایی تولید ویتامین D توسط بدن تأثیر می‌گذارد.
برای همین مصرف روزانه ۱۰ میکروگرم مکمل ویتامین D در دوران بارداری توصیه شده است.
در کنار مکمل‌های حاوی ویتامین D، مواد غذایی مانند ماهی، تخم‌مرغ و قارچ منابع خوبی برای ویتامین D محسوب می‌شود، هرچند مصرف این مواد غذایی در تأمین ویتامین D لازم برای زن باردار کافی نیست و لازم است که در طول بارداری از مکمل‌های حاوی ویتامین D استفاده کنید.

مصرف آهن مورد نیاز
مادران در ایران معمولاً دچار فقر آهن هستند. فقر آهن منجر به کم‌خونی و احساس خستگی شدید در مادر می‌شود. کم‌خونی با زایمان زودرس، وزن پایین نوزاد هنگام تولد، اوتیسم و افزایش مرگ‌ومیر مادران نیز مرتبط است، بنابراین دریافت آهن کافی در طول بارداری واقعاً ضروری است.
گوشت قرمز، عدس، اسفناج و نخود دارای میزان مناسبی از آهن هستند. با این حال، جذب آهن از منابع گیاهی به اندازۀ کافی انجام نمی‌شود و بهتر است از برای جذب آهن بیشتر از منابع حیوانی مانند گوشت قرمز استفاده کنید.
در بسیاری از موارد به دلیل فقر آهن مادر، دریافت آهن مورد نیاز در دوران بارداری از طریق مواد غذایی امکان‌پذیر نیست و بهتر است مادر روزانه مقدار مشخصی از مکمل‌های ویتامین آهن مصرف کند.
به طور معمول، دز مورد نیاز مادر باردار ۲۷ تا ۴۰ میکروگرم آهن در روز است. مصرف بیش از ۶۰ میکروگرم آهن در روز ممکن است باعث تداخل جذب روی در بدن شود، به همین دلیل، مکمل‌های حاوی آهن را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید. مصرف مکمل‌های آهن با معدۀ خالی توصیه نمی‌شود.
مواد غذایی حاوی آهن یا مکمل‌های آهن را با مواد و نوشیدنی‌های حاوی ویتامین c مثل آب پرتقال برای جذب بهتر آهن مصرف کنید. همچنین مصرف مکمل‌ها همراه با چای، قهوه یا شیر می‌تواند باعث اختلال در جذب آهن شود.
مکمل‌های آهن ممکن است باعث ایجاد حالت تهوع و یبوست یا درد معده در شما شود. اگر در مصرف مکمل‌ها مشکلی دارید بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و به هیچ عنوان بدون مشورت پزشک مکمل‌های آهن را قطع نکنید.

مصرف کلسیم
کلسیم برای تشکیل استخوان و دندان‌های جنین ضروری است. دریافت میزان کافی کلسیم در پیشگیری از عوارض بارداری مانند مسمومیت حاملگی یا فشارخون حاملگی نقش مهمی دارد.
در طول بارداری و به خصوص در ماه‌های آخر، سهم بیشتری از کلسیم دریافتی مادر در بدن جنین ذخیره می‌شود و در صورت جذب نکردن کلسیم کافی ممکن است ذخایر کلسیم مادر کاهش پیدا کند و مشکلاتی برای مادر ایجاد شود.
توانایی جذب کلسیم بدن مادر در طول بارداری افزایش پیدا می‌کند، به همین دلیل، مصرف مواد طبیعی حاوی کلسیم در دوران بارداری برای تأمین کلسیم مورد نیاز بدن مادر کافی است.
مواد غذایی مانند شیر، ماست، کلم، اسفناج و میوه‌هایی مانند زردآلو منابع خوبی از کلسیم هستند. قرار دادن این مواد در رژیم غذایی دوران بارداری می‌تواند در تأمین کلسیم مورد نیاز بدن مادر مؤثر باشد.

دریافت روی و مکمل روی
کمبود روی در مادر باردار می‌تواند خطرهای جدی برای جنین به دنبال داشته باشد. تحقیقات نشان داده است که کمبود روی در مادر باردار باعث ناهنجاری‌های مادرزادی و رشد غیرطبیعی مغز در جنین می‌شود.
همچنین تحقیقات رابطۀ بین کمبود روی در مادر و عوارضی مانند زایمان زودرس و مسمومیت حاملگی را نشان داده است. همچنین در مادرانی که دچار فقر شدید روی هستند، احتمال تولد نوزادن کم‌وزن با وزنی کمتر از دو کیلوگرم بیشتر است. آهن و روی در جذب رقابت دارند، به همین دلیل، جذب زیاد آهن ممکن است منجر به کمبود روی در بدن مادر شود. بنابراین مادران بارداری که مکمل آهن مصرف می‌کنند باید برای اطمینان از دریافت میزان روی کافی بدنشان، مکمل روی دریافت کنند.
غلات کامل، حبوبات و مغزها منابع خوبی برای روی هستند. همچنین مواد غذایی پروتئینی مانند گوشت، قارچ و کنجد نیز منابع بسیار خوبی برای تأمین روی بدن مادر محسوب می‌شود و در بیشتر مولتی‌ویتا‌مین‌های بارداری، میزان کافی روی یا زینک وجود دارد، اما بهتر است مادر تحت نظر پزشک در دوران بارداری از مکمل‌های حاوی روی استفاده کند.

دریافت ید
در طول دوران بارداری نیاز به ید در بدن افزایش می‌یابد. ید در کارکرد هورمون تیروئید و رشد سیستم عصبی جنین نقش مهمی دارد. زنان مبتلا به کمبود ید یا مبتلا به پرکاری تیروئید، در معرض خطر مشکلات رشد جنین هستند. زنان باردار به ۲۲۰ میکروگرم ید در روز نیاز دارند.
در ایران مواد غذایی گیاهی و حیوانی از نظر ید فقیر هستند. به همین دلیل، مصرف میزان کافی نمک تصفیه‌شده ید‌دار یا مکمل‌های ید با نظر پزشک ضروری است. برخی از مولتی‌ویتامین‌های بارداری حاوی مقادیر لازم ید برای مادران باردار است.
اگر مشکل تیروئید دارید، حتماً با پزشک خود در مورد مصرف ید مشورت کنید.

مصرف مکمل‌ها و مولتی‌ویتامین‌ها
اگرچه دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن از غذاها و منابع طبیعی گزینۀ مناسب‌تری به نظر می‌رسد، اما در دوران بارداری ممکن است تأمین میزان مورد نیاز بدن شما از طریق مواد غذایی و منابع طبیعی امکان‌پذیر نباشد.
به همین دلیل، وزارت بهداشت در ایران توصیه کرده ‌است که تمام زنان باردار حداقل سه ماه پیش از بارداری، مصرف مولتی‌ویتامین‌های بارداری را در کنار اصلاح رژیم غذایی آغاز کنند. مولتی‌ویتامین‌های بارداری معمولاً حاوی مقادیر کافی از مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن در دوران بارداری است.
با این حال، ممکن است پزشک با توجه به شرایط جسمی و سلامت شما، مکمل‌های فولیک اسید و آهن مجزا را برای شما تجویز کند. در هر صورت هیچ مکمل یا ویتامینی را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.
همچنین میزان مصرف مولتی‌ویتامین تجویزی را مطابق دستور پزشک دنبال کنید و از افزایش دز مصرفی مولتی‌ویتامین‌ها خودداری کنید.
توجه داشته باشید که قرص‌های مولتی‌ویتامین برای جبران کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها هستند و لازم است در کنار مصرف این مکمل‌ها، رژیم غذایی خود را برای جذب مواد مورد نیاز از منابع طبیعی اصلاح و به شکلی درست تنظیم کنید.