درمان کولیک در نوزادان، روش‌های موثر

علاوه بر در آغوش گرفتن کودک که بهترین روش آرام ساختن اوست، از روش‌های آزمایش‌ شدۀ دیگری هم برای آرام ساختن کودک استفاده می‌شود که مواردی از آن‌ها را در زیر می‌آوریم.

• حرکت کولیک

اغلب، مادران و پدرانی را در مطب می‌بینیم که کودک بیمار خود را در آغوش گرفته‌اند و برای آرام کردن او دور خود می‌چرخند. به‌نوبت کودک را به حالت شناور در آغوش می‌گیرند، درحالی‌که به نظر می‌رسد می‌خواهند کودک را در میان بازوان خود ذوب نمایند و بخوابانند. پدر یا مادر با ریتم خاصی می‌چرخند، حرکت عشق و نومیدی که آن‌قدر ادامه می‌یابد تا کودک آرام گیرد و یا پدر و مادر از فرط خستگی از پا می‌افتند. هر یک از حرکات، ویژگی خاصی دارد، درست مانند اثرانگشتان دست.

تمام والدین باتجربه در یک‌چیز مشترک هستند، آن‌ها کودک را به‌ آرامی در آغوش می‌فشارند. گویا می‌خواهند بگویند: من با تو همدردم. چنان کودک را به خود می‌فشارند که پوست بدنشان تا آخرین حد ممکن به هم فشرده می‌شود. والدین مجرب معمولاً بدن خود را به جلو و عقب، راست و چپ، بالا و پایین حرکت می‌دهند و به‌آرامی به‌دفعات زانوان خود را خم و راست می‌کنند.

نزدیک‌ترین ریتم به حرکات آن‌ها موسیقی ۷۰ ضرب در دقیقه است. این تعداد ضرب با ضربان نبض و حرکت خون در رحم مادر برابر است، که برای نوزاد ریتمی بسیار آشناست و با آن رشد و نمو کرده است. معمولاً این حرکات با نوعی جدیت و سخت‌کوشی انجام می‌شود. گویا مادر می‌کوشد با حرکت‌های موزون و یکنواخت خاطرات دوران آرام قبل از تولد را در ذهن کودک زنده کند و به این طریق او را آرام نماید.

پدر نیز روش خاص خود را در نگهداری کودک مبتلا به کولیک به کار می‌برد. بهترین راه نگهداری کودک این است که او را به شکم بر روی دست‌ها بخوابانید. به‌طوری‌که سر او روی آرنج و پاهایش روی کف دست‌ها قرار گیرد. شما قسمت‌های حساس او را محکم نگه می‌دارید و با دست روی شکم او را به‌آرامی فشار وارد می‌آورید. همچنان که به دور خود می‌چرخید، کودک روی دست‌های شما لمیده و احساس آرامش می‌کند و درحالی‌که شکم او به‌آرامی روی دست‌ها قرارگرفته و بازوهایش از طرفین آویزان هستند، به‌آرامی به خوابی خوش فرو می‌رود.

حرکت کولیکی دیگر، غنودن در گردن است. کودک سرخود را در فاصلۀ بین فک و قفسه سینۀ شما فرومی‌برد. فک شما به‌آرامی روی صورت او قرار می‌گیرد و سیب آدم (جلوی گردن) به سر او فشار می‌آورد. نوزاد نه‌تنها صدای شما را به‌خوبی می‌شنود، بلکه ارتعاشات آن را نیز روی جمجمه خود حس می‌کند. ازآنجایی‌که همه‌چیز آرام و موزون است، مانند نغمه لالایی کودک را در خواب خوشی فرومی‌برد. حرکت غنودن در گردن برای پدران بهتر است زیرا تحرک بدنی آنان کمتر، ولی ارتعاشات صدای آن‌ها بیشتر است.

سعی کنید با کودک خود درحالی‌که به جلو خم‌شده‌اید، حرکت کنید. بعضی از کودکان پرنیاز دوست دارند ماهیچه‌های خود را منقبض کنند و پشت خود را به حالت خمیده نگهدارند، لذا به‌آسانی در آغوش قرار نمی‌گیرند و حرکت کولیک با آنان بسیار مشکل است. سایر کودکان را وقتی در آغوش می‌گیرید دوست دارند به همه‌چیز نگاه کنند، بنابراین حاضر نمی‌شوند روی سینۀ مادر یا زیر گردن پدر بخوابند.

این کودکان را می‌توانید در آغوش گرفته و کمی به جلو خم شوید تا بتوانند همه‌چیز را به‌خوبی نظاره کنند و آرام شوند. پشت کودک را به سینۀ خود فشار دهید و او را از ناحیۀ زیر ران در بازوهای خود بگیرید. در این حالت اگر بالای ران و ساق پای کودک را کمی بالا ببرید، در حالت بسیار راحتی روی سینۀ شما لم می‌دهد. اگر بازوهای خود را کمی بازکنید، می‌توانید کودک را درحالی‌که صورتش به‌طرف مقابل قرارگرفته و بازوان شما به حالت کیسه آغوش درآمده، بغل کنید. این حالت را کانگورو می‌نامند.

بعضی از کودکان دوست دارند همه‌چیز را ببینند. برخی دیگر ترجیح می‌دهند در حالتی که شما یکدست خود را زیر باسن و دست دیگرتان را پشت او قرار داده‌اید و حرکت می‌کنید، اطراف را تماشا کنند. حالا می‌توانید با ریتمی آرام یا تند او را حرکت دهید. بهتر است قبل از اینکه کودک را با هر یک از روش‌های گفته‌شده در آغوش بگیرید، ابتدا سعی کنید کمی او را آرام نمایید. اگر بتوانید با مهربانی به کودک نگاه کنید و نام او را تکرار نمایید، نتیجۀ بهتری خواهید گرفت.

چنانچه احساس کردید با تمام تلاش شما کودک آرام نمی‌گیرد، عصبانی نشوید. در این صورت بهتر است از یکی از دوستان باتجربه‌تر خود کمک بگیرید. معمولاً مادربزرگ‌ها روش‌های بسیار خوب و مؤثری برای آرام ساختن کودکان دارند. تصور می‌کنم اکثر مادربزرگ‌ها یک دستمال سفید نرم و معطر در جیب خود دارند که کودک دوست دارد سرخود را روی آن بگذارد و بخوابد.

آیا می‌دانید که شما می‌توانید با کودک متولد نشده خود هم حرکت کنید و او را آرام کنید؟ بعضی از مادران باتجربه حتی می‌توانند خلق‌وخوی کودک متولد نشده خود را از حرکاتی که در داخل شکم انجام می‌دهد، حدس بزنند. مادرانی که در دوران حاملگی معمولاً با حرکات موزون و سرود به جنین آرامش می‌بخشند، پس از تولد نوزاد هم با همان روش می‌توانند او را آرام نمایند.

• سینۀ گرم پدر

این نوع آرام ساختن مخصوص پدران است. کودک خود را لخت و البته با پوشک روی سینۀ لخت خود قرار دهید، در حالتی که گوش او را روی قلب خود بچسبانید، صدای منظم قلب و حرکت نفس کشیدن شما باهم درآمیخته و با ضربه‌هایی که بر پشت کودک می‌نوازید، آرامش زیادی در او ایجاد می‌کنید. تجربه ثابت نموده در این شرایط پدر و فرزند هر دو به خواب خوشی فرو می‌روند. روش سینۀ گرم پدر در سه ماه اول مؤثر است و پس‌ازآن کودک بزرگ‌تر می‌شود و آن‌قدر حرکت می‌کند که نمی‌توان او را روی سینۀ پدر بی‌حرکت نگه داشت.

• ماساژ آرامش‌بخش

در بعضی موارد گرم کردن و فشاری آرام و ملایم بر روی شکم، کودک مبتلا به کولیک را تسکین می‌دهد. یک کیسۀ آب گرم را در حوله‌ای بپیچید و روی زمین قرار دهید. سپس کودک را با شکم روی آن بخوابانید، درحالی‌که سر او روی بالش و پاهایش آویزان باشد. با دست فشار ملایمی بر شکم او وارد کنید. بعضی از کودکان دست بزرگ و گرم پدر را که بر شکم آن‌ها فشار وارد می‌آورد، ترجیح می‌دهند. کف دست را روی ناف قرار دهید و با انگشتان به حالت دورانی روی شکم کودک فشار وارد کنید. گاه‌گاهی یک شیاف گلیسیرین را با یکدست داخل مقعد کودک قرار دهید، درحالی‌که با دست دیگر روی شکم او فشار می‌دهید، به‌این‌ترتیب گازهای شکم خارج می‌شود.

• حرکت آرام‌بخش

درحالی‌که سکوت و آرامش برای بعضی کودکان حیاتی است، اما در مورد کودکان پرنیاز و بی‌قرار صدا و حرکت حیاتی‌تر است. در خلال نگهداری از کودک ناآرام به روش‌های شگفت‌آوری در مورد حرکت دادن و آرام ساختن او دست خواهید یافت.

چند نمونه از این روش‌ها:

یک تاب مکانیکی معمولاً کودک را آرام می‌سازد و والدین خسته می‌توانند چند لحظه‌ای استراحت کنند. این وسیله ۶۰ بار در هر دقیقه حرکت می‌کند و بعضی از انواع آن را یک نوع موسیقی شبیه لالایی همراهی می‌کند. برخی از نوزادان در این تاب‌ها آرام نمی‌گیرند چون در یک‌جهت و فقط به‌طرف جلو و عقب حرکت می‌کند. گهواره‌های خانگی برای این کار مناسب‌ترند، زیرا شعاع حرکتی آن‌ها وسیع‌تر است.

رانندگی در یک خیابان خلوت نیز در آرام کردن کودک مؤثر است. کودک را در صندلی مخصوص خود بنشانید و او را با تسمۀ مخصوص محکم ببندید. بعد به‌آرامی شروع به رانندگی کنید. حداکثر پس از 20 دقیقه کودک به خواب می‌رود. آنگاه او را به منزل برگردانید و در صندلی باقی بگذارید تا هرچقدر می‌خواهد استراحت کند. صدای هر چیزی که به‌طور یکنواخت و مداوم حرکت می‌کند، معمولاً کودک را آرام می‌سازد.

توپ شنی معمولاً برای آرام ساختن کودک وسیلۀ مناسبی است که می‌توانید برای کودکان 4 تا 6 ماه از این وسیله استفاده کنید. کودکان را با شکم روی توپ شنی قرار دهید، با یکدست پشت او را نگهدارید و به‌تدریج به جلو و عقب و راست و چپ حرکت دهید.