مشکل لوزه در کودکان، باید جراحی بشه؟

همه ما درباره لوزه‌ها و دردسرهای ناشی از آن شنیده و بسیاری از ما در دوران کودکی این مشکلات را تجربه کرده‌ایم. با این حال بسیاری از مردم هنوز نمی‌دانند کار لوزه‌ها چیست و چه موقعی باید آن‌ها را جراحی کرد. مشکلات لوزه بیشتر در کودکان دبستانی و ابتدای راهنمایی رخ می‌دهد و یکی از شایع‌ترین مشکلات این گروه سنی است. بسیاری از والدین کلافه از مشکلاتی که لوزه برای کودک ایجاد کرده می‌پرسند اصلا این لوزه به چه دردی می‌خورد. برای پاسخگویی به این سوالات و آگاهی هر چه بیشتر درباره بیماری‌های لوزه گفت‌وگویی انجام دادیم با دکتر پدرام برقعی. ، متخصص جراحی گوش و حلق و بینی با گرایش فوق تخصصی گوش و عضو هیئت علمی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران.

لوزه‌ها چطور عمل می کنند؟
التهاب لوزه، درد و تورم در 2 بافت نرم و بیضی‌شکل در پشت حلق است که هر کدام از این لوزه‌ها در یک‌ سمت حلق قرار گرفته‌اند.

لوزه‌‌ها قسمتی از سیستم دفاعی بدن بوده و می‌توان گفت، به نوعی خط مقدم دفاع در برابر عوامل عفونی هستند که به حفره دهان وارد می‌شوند. این وظیفه با تولید نوع خاصی از گلبول‌های سفید در لوزه‌ها انجام می‌گیرد و همین وظیفه است که بافت لوزه را نسبت به عفونت حساس می‌کند. این وظیفه به‌خصوص در زیر 5 سال اهمیت بسیار زیادی دارد ولی پس از آن به‌تدریج نقش لوزه در سیستم دفاعی بدن کمرنگ شده و مکانیزم‌های دیگری جای لوزه‌ها را در سیستم ایمنی می‌گیرند. به همین علت است که بعد از سن بلوغ ما کمتر به عفونت‌های لوزه مبتلا می‌شویم. بسیاری از والدین با دیدن سایز بزرگ لوزه کودک خود نگران می‌شوند و به تصور بیماری، او را نزد پزشک می‌برند اما باید توجه داشت که وجود لوزه‌های بزرگ و بدون علامت در کودکان کاملا طبیعی است زیرا این بافت‌های بزرگ با رشد کودک به مرور کوچک خواهند شد.

علائم بیماری کدامند؟

التهاب لوزه معمولا در کودکان رخ می‌دهد. کودکان از دوره پیش دبستانی تا ابتدای نوجوانی بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. علت این است که بچه‌هایی که به مهدکودک یا مدرسه می‌روند در یک محیط بسته در تماس با ده‌ها و صدها همسن و سال خود هستند و طبیعتا به‌طور مکرر در معرض انواع و اقسام ویروس‌ها و باکتری‌ها قرار می‌گیرند. در اغلب موارد، التهاب لوزه به‌ دلیل وجود ویروس سرماخوردگی است گرچه سایرعوامل ویروسی و باکتریایی هم در ایجاد آن نقش دارند.

علائم این بیماری معمولا شامل این موارد است: لوزه‌های قرمز و متورم، پوشش سفید یا زرد رنگ روی لوزه، گلو درد، بلع دشوار و دردناک، تب، تنفس بد بو و سردرد. در بچه‌های کوچک که نمی‌توانند مشکل خود را به درستی تشریح کنند آبریزش از گوشه دهان، امتناع از غذا خوردن و بهانه‌گیری بی‌دلیل دیده می‌شود. البته تشخیص التهاب لوزه توسط افراد غیرمتخصص کار راحتی نیست؛ اگر این علائم در کودک شما وجود داشت حتما به پزشک مراجعه کرده و از خوددرمانی پرهیز کنید.

اگر درمان نشود چه؟
التهاب یا تورم مکرر یا مزمن لوزه‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلاتی برای فرد شود. مشکلاتی از قبیل اشکال در تنفس، قطع تنفس موقع خواب، خروپف، گسترش عفونت به بافت‌های اطراف و ایجاد چرک‌و‌آبسه در بافت‌های پشت لوزه که می‌تواند خطراتی جدی برای بیمار به‌همراه داشته باشد. برخی از انواع عفونت‌های باکتریایی لوزه هم وجود دارد که اگر درمان نشود یا به‌صورت ناقص درمان شود، خطر ابتلا به تب روماتیسمی یا التهاب در بافت‌های کلیوی را به‌دنبال خواهد داشت که هر ۲ بیماری‌هایی بسیار خطرناک محسوب می‌شوند .

نکته‌های درمانی
چه التهاب لوزه ویروسی باشد چه باکتریایی، برخی مراقبت‌ها در منزل می‌تواند مشکلات کودک را به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. اگر التهاب ویروسی باشد همین مراقبت‌ها تنها راه درمان بیماری خواهد بود چون همان‌طور که می‌دانید بیماری ویروسی درمان خاصی ندارد و صرفا باید دوره آن طی شود. این دوره 7 تا 10‌روز طول خواهد کشید. اگر بیماری باکتریایی باشد پزشک برای کودک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند که معمولا از خانواده پنی‌سیلین‌ها خواهد بود. اگر عامل عفونت ویروسی باشد آنتی‌بیوتیک کمکی به درمان نخواهد کرد.مراقبت‌هایی که می‌توانید در منزل برای کاهش علائم التهاب لوزه و درد گلو انجام دهید شامل این موارد است:

کودک خود را تشویق کنید تا استراحت کند. تا جایی که می‌تواند بخوابد و به گلویش فشار نیاورد.
به کودک مایعات فراوان بدهید تا گلو مرطوب شده و از کم آبی جلوگیری شود.
مصرف مایعات گرم مثل شیر گرم، چای کمرنگ یا آب جوش و عسل می‌تواند گلو درد را آرام کند.
اگر کودک شما می‌تواند قرقره کند، یک قاشق چای‌خوری نمک را داخل یک لیوان آب گرم حل کرده و از کودک بخواهید قرقره کند. این کار به میزان قابل ملاحظه‌ای درد گلو را کاهش می‌دهد.
با کمک دستگاه تولید بخور یا رطوبت‌ساز، هوا را مرطوب کنید یا این‌که از کودک خود بخواهید بخور بگیرد.
مکیدن آب‌نبات‌های سرماخوردگی برای کودکان بالای ۴ سال مفید خواهد بود.
از دادن غذاهای تحریک‌کننده و پرادویه یا نوشابه به کودک خودداری کنید، چون درد گلو را تشدید خواهد کرد.

از کشیدن سیگار در محیط منزل خودداری کنید چون گلوی کودک را آزرده خواهد کرد.
برای کاهش تب و درد کودک می‌توانید از استامینوفن یا ایبوپروفن(قرص یا شربت) استفاده کنید. یک نکته بسیار مهم این‌که به هیچ‌وجه بدون تجویز پزشک به کودک آسپرین ندهید چون ممکن است باعث ایجاد یک سندرم شدید و کشنده در بدن شود. این قضیه در مورد آنفلوآنزا و آبله مرغان هم مصداق دارد.
نکته مهم دیگر این‌که لطفا سر‌خود به کودک آنتی‌بیوتیک ندهید و برای این کار حتما به پزشک مراجعه کنید.

لوزه جراحی می‌خواهد؟
خوشبختانه امروزه به‌دلیل آشنایی به علل و عوامل بیماری‌زا و درمان‌های مناسب و موثر موجود، نیاز به جراحی نسبت به گذشته بسیار کمتر شده است. با این حال متخصص گوش، حلق و بینی اغلب به 2 علت ممکن است جراحی لوزه را برای کودک تجویز کند:

1) اگر کودک شما به‌طور مکرر به عفونت‌های باکتریایی لوزه مبتلا می‌شود یا این‌که التهاب لوزه به‌حالت مزمن درآمده یا این‌که عفونت باکتریایی لوزه به درمان جواب نمی‌دهد، جراحی و خارج کردن لوزه در دستور کار جراح قرار می‌گیرد. اگر کودک بیش از 6 بار در سال دچار عفونت باکتریایی لوزه شد یا در عرض 2‌سال بیش از 4‌بار در هر سال (یعنی سال اول 4‌بار و سال دوم هم 4‌بار) یا در عرض 3 سال بیش از 3 بار در هر سال دچار التهاب لوزه شد جراحی لوزه تجویز می‌شود.

2) اگر هم بزرگی اندازه لوزه منجر‌به قطع تنفس یا دشواری مداوم تنفس موقع خواب(حتی در زمانی که کودک سرما نخورده)شود و به درمان با آنتی‌بیوتیک مناسب و کافی جواب ندهد، خارج‌کردن لوزه مد‌نظر قرار می‌گیرد.

جراحی لوزه در کودکان همیشه تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و جراح لوزه‌ها را از طریق دهان خارج می‌کند، بنابراین نباید نگران باقی ماندن جای برش باشید. این جراحی هر چند که در نظر اغلب افراد نسبتا ساده به‌نظر می‌رسد ولی از نظر تکنیکی انجام آن به‌صورت صحیح و با حداقل عارضه، به تجربه و آشنایی دقیق جراح با آناتومی محل و تکنیک‌های صحیح کنترل خونریزی لوزه بستگی خواهد داشت. بیمار اغلب در همان روز جراحی می‌تواند از بیمارستان مرخص ‌شود. دوره التیام کامل کودک شما 7 تا 10 روز طول خواهد کشید.