شرایط واگذاری فرزند به زنان مجرد (۱)

ابلاغ آیین نامه اجرایی قانون "حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست" نشان از تغییرات اساسی و تسهیل شرایط فرزند خواندگی دارد؛ تغییراتی که برخی از آنها جای بحث و بررسی بیشتری را می‌طلبد .

یکی از موادی که در این قانون به چشم می‌خورد «فسخ حکم سرپرستی خانواده‌ایست که کودک تحت قیمومیت آنها به ۱۸ سالگی رسیده» است . ازسوی دیگر «واگذاری فرزند به خانوده‌های دارای یک اولاد»، «واگذاری فرزند به دختران و زنان مجرد بالای ۳۰ سال ضمن ارائه مرخصی ۶ ماهه»، «جایگزین‌های ارث» و «واگذاری فرزندخوانده به خانوده‌هایی که خارج از ایران زندگی می‌کنند» شاه بیت این تغییرات است؛ در این باره و سایر جزییات تغییر قانون با حبیب الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به گفت‌وگو نشستیم که شرح آن در پی می‌آید .

" فسخ حکم سرپرستی" خانواده‌ای که کودک تحت قیمومیت آنها به 18 سالگی رسیده چگونه امکان پذیر است؟
کودک یا نوجوان تحت سرپرستی بعد از رسیدن به سن ۱۸ سالگی می‌تواند حکم قطعی سرپرستی را از طریق دادگاه فسخ و پس از ابلاغ آن به اداره ثبت احوال و بهزیستی کشور، ثبت احوال نیز موظف است حکم صادره را در اسناد سجلی فرد و همچنین شخص یا اشخاصی که سرپرستی را به عهده داشتند اعمال و شناسنامه را برای فرزندخوانده با مشخصات پدر و مادر واقعی و نام خانوادگی پدر در صورت مشخص بودن و در غیر این صورت با نام کوچک والدین فرضی و نام خانوادگی بلامعارض صادر کند. کودک یا نوجوان تحت سرپرستی بعد از رسیدن به سن ۱۸ سالگی هم چنین می‌تواند در صورت تمایل و با ارائه عدله متقن نسبت به صدور شناسنامه جدید و درج نام والدین واقعی در شناسنامه از اداره ثبت احوال اقدام کند .

بر اساس قانون و اصلاحات صورت گرفته در آن، علاوه بر زوجین نابارو، شرایط واگذاری فرزندخوانده به دختران مجرد و خانواده‌های دارای فرزند و دلایل اتخاذ این تصمیم چیست؟
در قانون جدید و آیین نامه اجرایی آن که چندی پیش به تصویب رسید، متقاضیان سرپرستی همچون زوجین نابارور و بدون فرزند، زوجینی که فقط یک کودک دارند و همچنین زنان و دختران مجرد بالای 30 سال را نیز شامل شد؛ در حالی که پیش از آن در قانون قبلی تنها زوجینی که پنج سال از زندگی مشترکشان گذشته و نابارور بودند، می‌توانستند کودکی را تحت سرپرستی بگیرند .

از سوی دیگر در حال حاضر شاهد افزایش و بالا رفتن سن باروری به علت افزایش سن ازدواج هستیم. از آنجایی که بهترین دوران باروری باید بین 20 تا 35 سال بوده و فاصله مناسب هر زایمان نیز 5 سال است، تا مادر بتواند شرایط فیزیکی خود را بازسازی کند، امکان تولد فرزند دوم کمتر می‌شود. همچنین بارداری بعد از 35 سالگی نیز احتمال تولد کودک با معلولیت را نیز افزایش می‌دهد لذا فرزندآوری که منجر به تحکیم بنیان خانواده و نظام خویشاوندی است دستخوش تغییرات منفی شده است .

در چنین شرایطی شبکه گسترده نظام خویشاوندی مفهوم خود را از دست می‌دهد زیرا در خانواده‌های تک فرزند مفاهیمی چون عمو، عمه، دایی و... که در جهت امن تر کردن فضا یخانواده هستند از بین خواهد رفت؛ به همین دلیل این افراد نیز به منظور احیاء و بازسازی شبکه خویشاوندی در جامعه، توانایی حق سرپرستی دارند .

توضیحاتی در باره چگونگی واگذاری حق سرپرستی به دختران و یا زنان مجرد بالای 30 سال و ارائه مرخصی 6 ماهه به این افراد بفرمایید .

بر اساس سیاست بازپیوند خانواده در بهزیستی که منشعب از فرهنگ دینی است، نهاد خانواده امن‌ترین و مهمترین نهاد برای جامعه پذیری، تربیت و رشد کودکان و نوجوانان است. به همین دلیل با این رویکرد معتقدیم اگر کودکی در خانواده رشد کند از هر نظر بهتر از حضور در مراکز شبه خانواده بهزیستی است زیرا کارکردهای متعددی در دل نهاد خانواده وجود دارد که در این موسسه‌ها نمی‌توان حتی در صورت وجود حداکثر امکانات آن ها را یافت؛ به همین دلیل زنان مجرد واجد شرایط نیز می‌توانند از حق سرپرستی بهره‌مند شوند زیرا ترجیح بهزیستی آنست که کودک در نهاد خانواده رشد کند ولو آنکه آن خانواده تک والد بوده و پدر در آن حضور نداشته باشد .

ادامه دارد...