مصرف کلسیم در بارداری | ۶ نشانه و عوارض کمبود + نحوه، میزان مصرف و معرفی مکمل‌ها

چرا مصرف کلسیم در بارداری اهمیت دارد؟

وقتی باردار هستید، جنین در حال رشد شما برای ساخت استخوان‌ها و دندان‌های قوی به کلسیم نیاز دارد. کلسیم همچنین به رشد قلب، اعصاب و عضلات سالم جنین کمک می‌کند و باعث ایجاد ریتم طبیعی قلب و توانایی لخته شدن خون می‌شود. دریافت کافی کلسیم در رژیم غذایی به‌ویژه در سه ماه آخر بارداری، زمانی که جنین به سرعت رشد می‌کند و نیاز بیشتری به کلسیم دارد، بسیار مهم است.

کلسیم همچنین می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا و پره‌اکلامپسی را کاهش دهد. اگر در دوران بارداری به اندازه کافی کلسیم از رژیم غذایی خود دریافت نکنید، جنین آن را از استخوان‌های شما می‌گیرد که ممکن است بعدها بر سلامت شما اثر منفی بگذارد.

بیشتر بخوانید: ویتامین ب۶ در بارداری | فواید و ۵ عارضه احتمالی + دوز مصرف، منابع غذایی و مکمل‌ها

مقدار مورد نیاز کلسیم در بارداری چقدر است؟

در جدول زیر میزان مورد نیاز زنان باردار به کلسیم آورده شده است.

اکثر زنان به اندازه کافی، این ماده معدنی مهم را دریافت نمی‌کنند، بنابراین مهم است که حتی قبل از باردار شدن، عادت به مصرف کلسیم فراوان را ایجاد کنید. هدف این است که روزانه 3 فنجان محصولات لبنی یا سایر غذاهای غنی از کلسیم دریافت کنید.

حتی پس از تولد نوزاد، همچنان به مصرف کلسیم خود توجه ویژه داشته باشید. برای تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از تحلیل استخوان (پوکی استخوان) در آینده به این ماده معدنی نیاز خواهید داشت.

نشانه کمبود کلسیم در بارداری چیست؟

بسیاری از زنان باردار ممکن است تا زمانی که علائم بروز نکند، متوجه کمبود کلسیم در بدن خود نشوند. این علائم بسته به شدت کمبود می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشند. علائم رایج عبارتند از:

• گرفتگی عضلات: گرفتگی‌های مکرر در پاها، لگن یا شکم.
• بی‌حسی یا سوزن ‌سوزن شدن: به‌ویژه در دست‌ها، صورت یا پاها.
• شکستگی استخوان‌ها: کمبود شدید کلسیم می‌تواند به مرور زمان استخوان‌ها را ضعیف کرده و احتمال شکستگی را افزایش دهد.
• فشار خون بالا: کلسیم در تنظیم فشار خون نقش دارد و کمبود آن می‌تواند موجب افزایش فشار خون شود.
• خستگی، بی‌اشتهایی و گاهی حالت تهوع.
• خشکی پوست و شکنندگی ناخن‌ها، همراه با درد یا التهاب لثه.

علائم کمبود کلسیم در اوایل بارداری

در سه‌ ماهه اول بارداری، بدن تغییرات سریعی را برای حمایت از رشد جنین تجربه می‌کند. نشانه‌های اولیه کمبود کلسیم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی مداوم یا احساس ضعف عمومی؛
• گرفتگی یا اسپاسم عضلات؛
• گاهی سرگیجه یا سبکی سر.

هرچند این علائم در بارداری شایع هستند اما مهم است که تفاوت بین خستگی عمومی و نشانه‌های کمبود کلسیم تشخیص داده شود.

علائم کمبود کلسیم در ماه چهارم بارداری

در ماه چهارم بارداری، سیستم اسکلتی جنین به سرعت در حال رشد است و نیاز بدن به کلسیم افزایش می‌یابد. نشانه‌های این مرحله می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• افزایش خشکی یا گرفتگی عضلات، به‌ویژه در پاها و کف پا؛
• بی‌حسی یا سوزن ‌سوزن شدن انگشتان؛
• مشکلات خفیف دندانی مانند حساسیت یا فرسایش مینای دندان.

علائم کمبود کلسیم در ماه پنجم بارداری

با رسیدن بارداری به نیمه راه، نیاز به کلسیم بیشتر می‌شود. در این مرحله علائم می‌توانند شدیدتر باشند:

• درد لگن یا ضعف استخوان‌ها؛
• گرفتگی‌های مکرر پا، به‌ویژه در شب؛
• خستگی مداوم که با استراحت بهبود نمی‌یابد؛
• مشکلات خفیف حافظه.

علائم کمبود کلسیم در ماه ششم بارداری

در ماه ششم بارداری، استخوان‌های جنین مقدار قابل ‌توجهی کلسیم جذب می‌کنند. اگر دریافت کلسیم کافی نباشد، علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد و گرفتگی مداوم عضلات؛
• افزایش خستگی؛
• احساس سوزن ‌سوزن شدن در اندام‌ها.

علائم کمبود کلسیم در ماه هشتم بارداری

با نزدیک شدن به زمان زایمان، علائم کمبود کلسیم ممکن است شدیدتر شوند. نشانه‌های اصلی در ماه هشتم عبارتند از:

• درد شدید استخوان و خشکی مفاصل؛
• اختلال در خواب به دلیل گرفتگی‌های مکرر پا؛
• کاهش محسوس سطح انرژی.

این علائم، همراه با ناراحتی‌های شایع اواخر بارداری، می‌توانند نگران‌کننده باشند و نباید نادیده گرفته شوند.

کمبود کلسیم چگونه می‌تواند بر حرکات جنین تاثیر بگذارد؟

کلسیم نقش مهمی در رشد عضلات و سیستم عصبی جنین دارد. کمبود کلسیم در بدن مادر ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• کاهش قدرت عضلانی جنین و کندی واکنش‌های عصبی که به حرکات کمتر یا ضعیف‌تر جنین منجر می‌شود.
• اختلال در رشد استخوان‌ها که می‌تواند بر فعالیت کلی جنین تاثیر بگذارد.

علاوه بر این، علائمی مانند گرفتگی عضلات و ناراحتی‌های مادر می‌تواند باعث شود درک حرکات جنین دشوارتر شود. هرگونه تغییر محسوس در فعالیت جنین باید با پزشک در میان گذاشته شود.

عوارض کمبود کلسیم در بارداری چیست؟

در دوران بارداری، حدود ۳۰ گرم کلسیم از بدن مادر به جنین منتقل می‌شود. بنابراین، تامین کافی و درست کلسیم بسیار ضروری است. عوارض کمبود کلسیم در زنان باردار به شرح زیر است.

• فشار خون بالا: بر اساس نتایج آزمایشگاهی و بالینی، زنان باردار باید از هفته پانزدهم بارداری روزانه ۲ گرم کلسیم مصرف کنند و پس از هفته بیست‌ و چهارم آن را به ۱ گرم کاهش دهند. رعایت این مقدار می‌تواند به حفظ فشار خون پایین‌تر از حد متوسط در طول بارداری کمک کند و خطر فشار خون در بارداری را کاهش دهد.

• کاهش سطح کلسیم خون: در مراحل پایانی بارداری، نیاز به کلسیم برای رشد استخوان‌های جنین افزایش می‌یابد. بند ناف هورمون استروژن ترشح می‌کند که بازجذب کلسیم در استخوان‌های مادر را مختل کرده و بر سلامت مادر و جنین تاثیر می‌گذارد.

• افزایش سطح هورمون پاراتیروئید: هنگامی که سطح کلسیم خون مادر کاهش می‌یابد، ترشح هورمون پاراتیروئید افزایش پیدا می‌کند. این هورمون موجب حل شدن فسفر در استخوان‌ها شده و جذب کلسیم در روده را افزایش می‌دهد تا سطح کلسیم خون حفظ شود. بالا بودن سطح هورمون پاراتیروئید منجر به افزایش فشار خون می‌گردد.

بنابراین، تامین کافی کلسیم در طول بارداری اهمیت زیادی دارد و از عوارض ذکر شده، جلوگیری می‌کند.

بهترین منابع غذایی حاوی کلسیم در بارداری

شیر و سایر محصولات لبنی مانند ماهی کنسرو شده و  مصرف غلات در بارداری که  غنی شده با کلسیم باشند، آبمیوه، نوشیدنی‌های سویا، برنج و نان، منابع اصلی کلسیم هستند. هر ماده غذایی، مقدار متفاوتی از کلسیم را داراست. در ادامه مقدار کلسیم در هر یک از منابع غذایی را ذکر می‌کنیم.

ممکن است آب را به عنوان یک منبع کلسیم در نظر نگیرید اما آب شیر و بطری معمولاً حاوی مقادیر متفاوتی از کلسیم هستند و آب معدنی، بیشترین کلسیم را دارد.

بیشتر بخوانید: رژیم غذایی در دوران بارداری، هفته به هفته

نقل قول از:

American Journal of Obstetrics & Gynecology

Proper calcium consumption can be attained through the diet by the consumption of dairy products or leafy greens (such as kale), the consumption of fortified foods, or by supplementation with widely available calcium-containing supplement products. Because many women experience heartburn during pregnancy, calcium-based antacids are ideal for providing heartburn relief, and they offer a calcium supplement to ensure maternal and fetal bone health, without the danger of adverse effects on the neonate.

ترجمه:

مصرف مناسب کلسیم را می‌توان از طریق رژیم غذایی با خوردن لبنیات یا سبزیجات برگ‌دار (مانند کلم کیل)، مصرف مواد غذایی غنی‌شده یا از طریق مکمل‌های حاوی کلسیم که به‌طور گسترده در دسترس هستند، تامین کرد. از آنجا که بسیاری از زنان در دوران بارداری دچار سوزش معده می‌شوند، آنتی‌اسیدهای حاوی کلسیم، گزینه‌ای مناسب برای کاهش این مشکل هستند و در عین حال به‌عنوان مکمل کلسیم عمل می‌کنند تا سلامت استخوان‌های مادر و جنین را تضمین کنند، بدون آن‌که خطری برای نوزاد ایجاد نمایند.

آیا مصرف مکمل کلسیم در بارداری ضروری است؟

قرص کلسیم در بارداری برای چیست؟ بهترین راه برای تامین کلسیم از طریق یک رژیم غذایی سالم و متعادل است اما اگر فکر می‌کنید مقدار توصیه شده روزانه را دریافت نمی‌کنید، با پزشک خود در مورد اضافه کردن مکمل کلسیم به صورت جداگانه صحبت کنید. قبل از مصرف مکمل‌ها، به خاطر داشته باشید که ویتامین‌های دوران بارداری حاوی مقادیر مختلفی کلسیم هستند که برخی از آن‌ها ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی ‌گرم را تامین می‌کنند. بدن شما به بهترین وجه کلسیم را در دوزهای کمتر از ۵۰۰ میلی‌ گرم در هر زمان جذب می کند. بنابراین ممکن است لازم باشد مکمل کلسیم خود را در دوزهای کم و چند بار در روز مصرف کنید.

بیشتر بخوانید: در دوران بارداری از چه ویتامین هایی استفاده کنیم؟

• شما برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارید، بنابراین حتماً در رژیم بارداری خود ویتامین D کافی دریافت کنید. مکمل کلسیم به اشکال مختلفی وجود دارد که معمولاً به شکل کربنات کلسیم و سیترات کلسیم است. کربنات کلسیم بیشترین میزان کلسیم را فراهم می‌کند اما برای جذب شدن، به اسید معده اضافی نیاز دارد، بنابراین بهتر است آن را همراه با غذا مصرف کنید.
• سیترات کلسیم به راحتی توسط بدن جذب می‌شود. به این دلیل که این نوع برای جذب نیازی به اسید معده ندارد، می‌توانید آن را بین وعده‌های غذایی نیز مصرف کنید. این زمان یک انتخاب خوب برای افرادی است که داروهای سوزش معده مصرف می‌کنند که اسید معده را کاهش می‌دهد.
• به دنبال مکملی با علامت "USP" روی برچسب آن باشید. این علامت نشان می‌دهد که مکمل حاوی کلسیم کافی است، به خوبی جذب می‌شود و عاری از سرب و سایر فلزات سمی است. مکمل‌های کلسیم حاوی پودر استخوان، دولومیت، صدف یا مرجان مصرف نکنید چون این مکمل‌ها ممکن است حاوی مقدار کمی سرب باشند که برای جنین در حال رشد مضر است.
• در مصرف مکمل کلسیم در بارداری، زیاده‌روی نکنید. مطمئن شوید که مجموع میزان مصرف غذا، مکمل‌ها و آب از دو هزار و ۵۰۰ میلی‌گرم (یا سه هزار میلی‌گرم اگر کمتر از ۱۸ سال دارید) تجاوز نکند. کلسیم بیش از حد می‌تواند باعث یبوست شود، خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد و ممکن است مانع جذب آهن و روی بدن شما از غذاها شود.

بهترین زمان مصرف قرص کلسیم در بارداری

هنگام مصرف قرص کلسیم در بارداری، برای جذب بهتر باید به نکات زیر توجه کنید:

• بهترین زمان مصرف کلسیم در بارداری، حدود یک ساعت بعد از غذا یا ناهار است.
• کلسیم را همراه با ویتامین D و منیزیم مصرف کنید. بهتر است صبح مصرف شود، زیرا نور خورشید به جذب موثرتر کلسیم کمک می‌کند.
• از مصرف کلسیم در شب خودداری کنید زیرا می‌تواند موجب ایجاد سنگ کلیه و اختلال در خواب شود.
• میزان کلسیم روزانه را به چند دوز کوچک‌تر تقسیم کنید تا جذب آن افزایش یابد.
• کلسیم را همراه با آهن، روی یا مولتی‌ ویتامین مصرف نکنید. اگر نیاز است همزمان آن‌ها را مصرف کنید، باید حداقل ۲ ساعت بین آن‌ها فاصله بدهید.

زمان شروع مصرف قرص کلسیم در بارداری

یکی از سوالات رایج مادران این است: قرص کلسیم در بارداری را از هفته چندم بخوریم؟ در پاسخ باید گفت پزشک باتوجه به نیاز بدن شما تعیین می‌کند که چه زمانی برای مصرف قرص کلسیم در بارداری مناسب است. بنابراین به هیچ عنوان خودسرانه اقدام به مصرف قرص کلسیم در بارداری نکنید.

بهترین قرص کلسیم در بارداری چیست؟

در ادامه بهترین قرص‌های کلسیم را معرفی می‌کنیم اما فراموش نکنید که پزشک درباره بهترین مکمل کلسیم در بارداری تصمیم می‌گیرد.

مصرف قرص osteo quinone در بارداری

 قرص osteo quinone به تامین کلسیم مورد نیاز بدن مادر کمک می‌کند و یکی از بهترین انواع قرص استخوان‌ساز محسوب می‌شود.

قرص آستئوکینون محصول تولید شده در ایران تحت لیسانس فرانسه، مکملی است که نه‌ تنها برای پیشگیری از پوکی استخوان، بلکه برای تقویت مادران باردار و شیرده موثر است. مصرف قرص quinone در دوران بارداری فواید زیر را برای مادر و جنین به همراه دارد:

• افزایش جذب کلسیم در استخوان‌های مادر و جنین؛
• جلوگیری از تجمع کلسیم در رگ‌ها و کلیه‌ها؛
• پیشگیری از پوکی استخوان پس از زایمان؛
• تقویت بدن مادر برای دوره شیردهی؛
• ممانعت از رسوب کلسیم در شریان‌ها؛
• رفع کمبود کلسیم و ویتامین D؛
• حمایت از رشد سالم جنین.

قرص کالمرز در بارداری

قرص کالمرز با تامین کلسیم، منیزیم، روی و ویتامین D مورد نیاز بدن، به‌ویژه در دوران بارداری و شیردهی، نقش مهمی ایفا می‌کند. این مکمل در پیشگیری و درمان پوکی استخوان و همچنین کاهش فشار خون مرتبط با بارداری موثر است.

قرص کلسی پاور در بارداری

قرص کلسی پاور هولیستیکا (Holistica Calci Power) یک مکمل غذایی منحصربه‌فرد و حاوی کلسیم، منیزیم، روی و ویتامین D است. این مکمل به دلیل دارا بودن کلسیم و منیزیم، در تقویت و استحکام استخوان‌ها و دندان‌های جنین نقش مهمی دارد. عنصر روی (زینک) به‌عنوان یک ماده معدنی ضروری، در ساخت پروتئین‌های بدن دخیل بوده و تاثیر آن در رشد و نمو، افزایش تراکم استخوانی و تسریع روند ترمیم شکستگی‌ها به اثبات رسیده است. لازم به ذکر است که مصرف قرص کلسی پاور در دوران بارداری باید حتماً با تجویز و نظارت پزشک انجام شود.

قرص وانا فلکس کلسیم در بارداری

قرص وانا فلکس کلسیم و ویتامین D3 نورم لایف، مکملی موثر برای تقویت و استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان است. این قرص حاوی 500 میلی‌گرم کلسیم و 5 میکروگرم ویتامین D3 است که به جذب بهتر کلسیم و ترکیب صحیح آن در استخوان‌ها کمک می‌کند. ویتامین D3 همچنین در جلوگیری از پوکی استخوان نقش دارد. این مکمل به‌راحتی جذب بدن شده و برای تامین کلسیم مورد نیاز بدن مناسب است. برای افزایش جذب کلسیم و تقویت بیشتر استخوان‌ها، می‌توان از مکمل منیزیم در کنار آن استفاده کرد.

قرص کلسی کر Calcicare در بارداری

قرص کلسی کر ویتان، مکملی موثر برای درمان پوکی استخوان، تقویت استحکام استخوان‌ها، دندان‌ها و حفظ سلامت مادر و جنین در دوران بارداری است. این محصول حاوی زینک است که نقش مهمی در تقسیم سلولی و سنتز آنزیم‌ها ایفا می‌کند. ویژگی‌های قرص Calcicare عبارتند از:

• حاوی زینک برای حمایت از تقسیم سلولی و تولید آنزیم‌ها؛
• فاقد گلوتن، لبنیات، نگهدارنده، رنگ‌های مصنوعی، شکر، نمک و مخمر؛
• کمک به تشکیل ماتریکس لازم برای ساخت استخوان‌ها؛
• موثر در درمان پوکی استخوان مرتبط با یائسگی؛
• حمایت از سلامت مادر و جنین در دوران بارداری؛
• حاوی ویتامین D۳ برای بهبود جذب کلسیم؛
• تقویت استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها.

کلسیم سیترات در بارداری

کلسیم سیترات به دلیل جذب آسان‌تر نسبت به سایر اشکال کلسیم، گزینه‌ای عالی برای زنان باردار است و در رشد سالم جنین بدون عوارض بلند مدت برای مادر موثر است. با این حال، مصرف بیش از حد آن ممکن است عوارضی مانند نفخ یا یبوست ایجاد کند. این مکمل به‌ویژه برای زنانی که دوقلو باردار هستند یا در معرض خطر پره‌اکلامپسی هستند، مفید است.

در دوران بارداری، تهوع و بی‌میلی به غذا ممکن است دریافت کلسیم از غذا را محدود کند، بنابراین پزشکان اغلب کلسیم سیترات را توصیه می‌کنند. دوز مصرفی بسته به شرایط فرد قابل تنظیم است اما باید به کلسیم موجود در سایر داروها، توجه کرد. برای جلوگیری از عوارض، برچسب داروها را بررسی کرده و کلسیم سیترات را با احتیاط و طبق تجویز پزشک مصرف کنید.

نکات مهم هنگام مصرف مکمل کلسیم در دوران بارداری

در ادامه چند نکته مهم برای مصرف صحیح کلسیم در دوران بارداری آورده شده است:

• از نوشیدنی‌های گازدار، نوشابه‌ها، قهوه و غذاهای حاوی فسفریک اسید زیاد پرهیز کنید. این مواد نه ‌تنها برای بدن مضر هستند بلکه موجب دفع کلسیم نیز می‌شوند.
• از مصرف بیش از حد نمک خودداری کنید زیرا جذب کلسیم را مختل کرده و دفع آن را افزایش می‌دهد.
• مصرف غذاهای پرچرب را محدود کنید زیرا چربی زیاد باعث کمبود کلسیم می‌شود. اسیدهای چرب موجود در این غذاها جذب کلسیم در بدن را کاهش می‌دهند.

کلام آخر

با توجه به اهمیت کلسیم در دوران بارداری، مصرف کافی این ماده از طریق رژیم غذایی متعادل یا در صورت نیاز با استفاده از مکمل‌ها بسیار مهم است. کمبود کلسیم می‌تواند پیامدهای جدی برای مادر و جنین داشته باشد، در حالی که دریافت مناسب آن موجب استحکام استخوان‌ها، پیشگیری از اختلالات فشار خون و حمایت از رشد سالم جنین می‌شود. به همین دلیل، زنان باردار باید تحت نظر پزشک میزان کلسیم دریافتی خود را مدیریت کرده و همواره به توصیه‌های تغذیه‌ای و دارویی پایبند باشند تا از بروز عوارض احتمالی پیشگیری شود.