مشکلات دوران بارداری، پاسخ به سوالات رایج

برای بسیاری از زنان جوان ممکن است پرسشهایی درباره دوران بارداری، محاسبه زمان تولد فرزند، تهدید به سقط جنین، لکه بینی، خطوطی که با رشد جنین روی پوست ایجاد می‌شود و... از این دست موضوعات پیش آید که نتوانند به پاسخی مناسب درباره سوالشان برسند. دکتر مریم کاشانیان (فوق تخصص زنان و زایمان، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و مدیر گروه زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی تهران) در این زمینه مطالب و راهنمایی‌هایی را ارائه داده است که احتمال دارد برخی از سوالات مطرح شده، سوال شما نیز باشد؛ پاسخشان را در ادامه مطلب بخوانید.

آیا فرمول خاصی برای محاسبه ی زمان تغییری تولد فرزند وجود دارد یا خیر؟
ما تاریخ حاملگی را از اولین روز آخرین قاعدگی حساب می کنیم. در حالی که تخمک گذاری دو هفته ی بعد اتفاق می افتد. همیشه خانم ها فکر می کنند که چرا ما اینگونه حساب می کنیم. یک فرمول است که وقتی ما آخرین قاعدگی را خانمی می پرسیم، هفت روز به روز آن اضافه می کنیم. سه ماه از ماه آن کم می کنیم. و اگر سال برگردد که به سال نیز اضافه می شود. این یک قانون است. ماطول مدت حاملگی را ده ما حساب می کنیم. ده ماهه بیست و هشت روزه است. حاملگی از نظر ما نه ماه نیست. بلکه دویست و هشتاد روز است. به همین خاطر است که گاهی اوقات حساب های ما با خانم های باردار یکسان نیست. استفاده از ماه برای محاسبه ی زمان باداری یک کار غیر علمی است و ما بیشتر با هفته های حاملگی کار داریم. حاملگی چهل هفته است. در حالی که اگر بخواهیم نه ماه حساب کنیم سی و شش هفته می شود. بنابراین حاملگی چهل هفته، دویست و هشتاد روز، ده ماه بیست و هشت روزه است. ما زمان تقریبی زایمان خانم ها را طبق این فرمول حساب می کنیم. ممکن است این زمان چند روز تغییر کند. از دو هفته قبل تا دو هفته بعد نرمال در نظر گرفته می شود. بعد از این زمان ممکن است یک مقداراتفاقاتی بیفتد، بنابراین جزء حاملگی هایی است که خیلی باید تحت نظر باشد. تاریخی که ما به عنوان زمان تقریبی زایمان اعلام می کنیم تا دوهفته مریض جا دارد. اما چون این دو هفته خیلی حساس است باید فرد تحت کنترل دقیق باشد.

آیا از نظر شما دوران بارداری به سه دوره تقسیم می شود؟
این یک نظر پذیرفته شده است که در دنیا مطرح است. بیشتر به خاطر مسائل و عوارضی که در حاملگی اتفاق می افتد به سه دوره تقسیم می کنند. به این علت که بهتر بتوانند حوادثی را که در این سه دوره اتفاق می افتد ارزیابی کنند. نه ماه به سه سیزده هفته تقسیم می شود که مجموع آن سی و نه هفته می شود. البته چند روز نیز به هر کدام اضافه می شود. مثلاً حوادثی که در سه ماهه ی اول اتفاق می افتد، سقط ها، خون ریزی ها و مسائل خاص خود است. سه ماهه ی دوم نیز به همین صورت و حوادثی که در سه ماهه ی سوم اتفاق می افتد جدی تر است و لازم است که مریض بیشتر تحت نظر قرار بگیرد. این تقسیم بندی فقط به خاطر کنترل بهتر و بررسی بیشتر و بیماران است. نمی توان گفت که قطعاً مهمترین دوره کدام دوره است. اما سه ماهه ی سوم اهمیت زیادی دارد. البته اکثر سقط ها در سه ماهه ی اول اتفاق می افتد. نمی توان گفت کدام دوره مهمتر است، بستگی دارد که چه عارضه ای اتفاق بیفتد. مثلاً یک سقط با یک خون ریزی شدید، یک حاملگی خارج از رحم با خون ریزی شدید داخلی یا یک بچه خوره، اینها همه جزء حوادث خطیری است که در سه ماهه ی اول اتفاق می افتد. بنابراین نوع حادثه برای ما اهمیت دارد.

در دوران بارداری چه تغییراتی در مادر اتفاق می افتد و بیشترین شکایات این دوران چیست؟
در کل بدن خانم تغییرات فیزیولوژیک بسیار عمیقی اتفاق می افتد. گاهی اوقات ازاین تغییرات آنقدر انسان شگفته زده می شود که تعجب می کند چگونه این دوران می گذرد. در قلب و عروق، غدد داخلی و در سیستم گوارش نیز به همین ترتیب تغییرات خیلی زیادی اتفاق می افتد. این تغییراتی که اتفاق می افتد باعث می شود که یک سری شکایات شایع برای خانم ها پیش بیاید. ابتدا خانم ها فکر می کنند که مشکل ساز است و البته درست است که حتماً با پزشک خود مطرح کنند. اینها تغییرات فیزیولوژیک است و مربوط به حاملگی است و خیلی از آنها بعد از حاملگی بر طرف می شود. مثلاً تغییرات گوارش یکی از شایع ترین تغییرات است. بخاطرهورمون هایی که است سیستم گوارش تنبل می شود. حرکات دودی روده ها کم می شود بنابراین یبوست یک علامت شایع است که خانم ها پیدا می کنند. نفخ و سوزش سر دل نیز جزئ علائم خیلی شایع است که در حاملگی اتفاق می افتد. خانم ها این احساس را دارند که غذا خوب هضم نمی شود. اینها از ناراحتی های شایعی است که افراد در طی حاملگی دارند. به خانم ها توصیه می شود که برای سوزش سر دل خود می توانند از آنتی اسید استفاده کنند. به آنها گفته می شود که به صورت دراز کش نباشند و چند بالش پشت سر خود بگذارند که جلوی بازگشت اسید معده به داخلی مری را بگیرد. دفعات غذا خوردن را زیاد کنند. بجای اینکه سه وعده صبحانه، نهار وشام را به طور مفصل بخورند، این سه دفعه را به شش یا هفت دفعه تبدیل کنند منتها هر دفعه با حجم خیلی کمتر غذا بخورند. که در واقع این روده هایی که تنبل شده و دیر کار می کند فرصت پیدا کند که این مواد غذایی را رد کند و به مراحل بعدی برساند. برای یبوست خود از فیبرها، سبزیجات و مواد ملین استفاده کنند.

برای خطوطی که با رشد جنین بر روی بدن مادران ایجاد می شود چکار باید کرد؟
این خطوط به دلیل تغییراتی است که در بافت کلاژن و نگهدارنده ی پوست اتفاق می افتد. و تحت تأثیر هورمون های حاملگی است. بنابراین وقتی که این بافت کلاژن که بافت نگهدارنده ی پوست است از بین می رود، پوست زمینه پیدا می کند که ترک بخورد. خیلی اوقات بر روی شکم و نواحی دیگر بدن مانند روی پستان ها و ران می تواند باشد. افرادی نیز که چاق و لاغر می شوند گاهی اوقات این مسئله را تجربه کرده اند. از نظر علمی ثابت نشده که هیچ داروی خاصی بتواند جلوی این ترک ها را بگیرد. لوسیون های خاصی است که چرب کننده است که می گویند با استفاده از آن قدرت الاستیسی پوست بیشتر می شود و بهتر مقاومت می کند. اما هیچکدام از اینها از لحاظ علمی ثابت نشده است. فقط از لحاظ ژنتیک برخی از پوست ها اصلاً ترک نمی خورند و برخی نیز ترک می خورند. این چیزی است که باید خانم ها صبر کنند و ببینند که جزء کدام دسته قرار می گیرند. نهایتاً ما به مریض توصیه می کنیم که شکم خود را چرب کند ولی اینکه این چرب کردن واقعاً جلوی ترک را بگیرد درست نیست. بعد از زایمان این ترک ها تغییر رنگ می دهد. در ابتدا ممکن است به صورت صورتی باشد و یا حتی به سمت قهوه ای برود. اما بعد از زایمان سفید شده و کوچک تر و نازک تر می شود.

آیا همه ی افراد باید از اسید فولیک استفاده کنند یا خیر؟
اسید فولیک را بیشتر جزء مکمل ها است تا داروها. ثابت شده که فولیک اسید جلوی تغییراتی را که در سیستم عصبی اتفاق می افتد و سبب باز بودن لوله ی عصبی می شود را می تواند بگیرد. این باز بودن لوله ی عصبی که در جنین اتفاق می افتد در برخی از کشورها شایع است. بیشتر در این کشورها روی این مشکل کار کرده اند. دیده شده خانم هایی که سه ماه قبل از اینکه برای حاملگی اقدام کنند از فولیک اسید استفاده کنند، میزان این باز بودن و نواقص لوله ی عصبی به میزان خیلی زیادی کاهش پیدا می کند. و حتی تا هفتاد درصد کاهش پیدا می کند. به همین دلیل به همه ی خانم هایی که قصد باردار شدن دارند توصیه می شود که سه ماه قبل از بارداری فولیک اسید را شروع کنند. این میزان باید چهارصد میکرو گرم باشد. قرص هایی که در بازار موجود است یک میلی گرمی است. یعنی باید یک شب درمیان این قرص را بخورند و یا شبی نصفه قرص بخورند. ولی اگر خانمی سابقه ی ناهنجاری های مادرزادی در جنین های قبلی دارد، مثلاً جنین قبلی او آنوسفال بوده یعنی سر او تشکیل نشده بوده است. یا در لوله ی عصبی نواقصی داشته است، توصیه می شود که فولیک اسید را سه ماه قبل از حاملگی با دوز بالا مصرف کنند. یعنی باید همان قرص های پنج میلی گرمی موجود در بازار را استفاده کنند. این افراد تا سه ماه اول بارداری و یا به عقایدی یک ماه اول بارداری باید الزاماً فولیک اسید را استفاده کنند. ولی بعد از آن نیازی به مصرف یا ادامه ی فولیک اسید نیست. بازهم توصیه ی ما این است که اگر خانمی قصد دارد مولتی ویتامین بخورد، بهترین چیزی که بهتر است به عنوان مکمل در کنار آهن استفاده کند همین فولیک اسید است. اینها را حتماً باید با تجویز پزشک مصرف کنند. خانم ها متأسفانه این عادت را دارند که به محض اینکه حامله می شوند هر دارویی را که استفاده می کنند یکباره رها می کنند. مثلاً احیاناً دارویی را به برای مشکلات روانی خود استفاده می کنند، یا اگر صرع دارد،فشار خون بالا دارد، بیماری قلبی دارد به هر صورتی داروی مصرف می کنند، خانم ها باید بدانند که آنچه که گفته می شود باید در حاملگی به آن دقت شود مصرف خودسرانه ی دارو است. نه مصرف دارو تحت نظر پزشک. مطلقاً هیچ دارویی در زمان بارداری نباید قطع شود مگر با نظر پزشک. اگر او صلاح دید باید دارو قطع شود و یا عوض شود. ولی مطلقاً داروها نباید خودسرانه قطع شود. چون ممکن است حوادث عجیب و گاهی اوقات ناگواری اتفاق بیفتد. فردی که یک مشکلی غیر از حاملگی دارد. فرضاً مشکلی در غدد داخلی دارد وقلب خود دارد باید تحت نظر هردو پزشک باشد. و با نظر و مشاوره ی هر دو متخصص تصمیم گیری شود که حاملگی چگونه ادامه پیدا کند.

چه زمانی باید افراد به پزشک مراجعه کنند و هرچند وقت یک بار باید باشد ؟
خیلی از مسائلی که در حاملگی اتفاق می افتد بدون علامت و هشدار است. چون بدون علامت است لازم است که خانم ها در فواصل خاصی حتماً با پزشک خود روبرو شوند. این فواصل تا بیست و هشت هفتگی، ماهی یک بار انجام می شود. از بیست و هشت هفتگی تا سی و شش هفتگی هر دو هفته یک بار و از سی و شش هفتگی تا چهل هفتگی، هفته ای یک بار باید صورت بگیرد. این فواصل فقط در مورد خانم هایی است که هیچ مشکل خاصی ندارند. اگر مشکلی وجود داشته باشد طبق نظر پزشک این فواصل ممکن است خیلی کوتاه تر باشد.

علت حاملگی پوچ چیست؟
ساک حاملگی محتوایی است که در داخل آن بچه رشد می کند و کم کم بزرگ می شود. گاهی اوقات جنین بوجود نمی آید که اصطلاحاً به آن تخم کور می گویند. علت آن بیشتر مسائل ژنتیک است. یعنی ژنتیک و کروموزوم هایی که به صورت تصادفی اتفاق می افتد. چون همیشه وقتی که من صحبت از مسائل کروموزوم های و ژنتیک می کنم، این نگرانی را دارم که همه تصور می کنند یک مشکل جدی ژنتیک دارند و باید به مشاوره ی ژنتیک بروند وهزینه های کلان بکنند و دائم نگران این مسئله باشند که مشکل تکرار نشود. در تقسیم سلول تخم گاهی اوقات یک سری اختلالاتی بصورت کاملاً تصادفی اتفاق می افتد که کروموزوم ها و برخی از ژن ها صدمه می خورند و جنین تشکل نمی شود. این مسئله تصادفی است و تکرار شونده هم نیست که منجر به سقط می شود. این یکی از همان عللی است که باعث ایجاد سقط در سه ماهه ی اول می شود. پیش آگهی بدی برای حاملگی های بعدی ندارد و خانم ها نگران نباشند که آیا اتفاق می افتد دوباره یا خیر.

خانمی چهل و دو ساله پرسیدند که قصد بارداری دارند. آیا باید آزمایش های خاصی انجام دهند و یا تحت مراقبت های دقیق تری باشند یا خیر؟
اگر سن حاملگی در موقع زایمان از سی و پنج سالگی بالاتر باشد از نظر ما جزء حاملگی های پرخطر به حساب می آید. هر چقدر سن بالاتر رود بیماری های داخلی و زمینه ای که ممکن است خانم ها پیدا کنند بیشتر می شود. مانند فشار خون و دیابت، بنابراین خانم ها باید حتماً از این نظرها کنترل شوند. یک مشاوره ی قبل از حاملگی، بررسی این قسمت ها است که باید به صورت کامل برای آنها انجام شود. در طی حاملگی نیز عوارض بیشتری منتظر این خانم ها است. من نمی خواهم ایشان را بترسانم ولی باید با چشم باز با حاملگی خود مواجه شوند. این خانم باید قبل از حاملگی حتماً یک مراجعه به دکتر زنان داشته باشد و یک بررسی از نظر بیماری های زمینه ای بر روی ایشان انجام شود. یک سری آزمایش هایی است که پزشک درخواست می کند انجام شود که از این طریق مطمئن شود بیماری زمینه ای وجود ندارد. در طی حاملگی نیز اگر تحت کنترل دقیق بشوند با توجه به عوارضی که ریسک آن در این خانم ها بیشتر است مورد توجه قرار می گیرند. باید جنین ایشان بررسی شود چون ریسک یک سری از ناهنجاری های کروموزومی این افراد بیشتر است.

من در ماه سوم حاملگی هستم و قرص کاربامازپین مصرف می کنم آیا این قرص عوارضی دارد یا خیر؟
همه چیز عارضه دارد. کاربامازپین برای این خانم لازم است و مسلماً به دلیل خاصی برای ایشان تجویز شده است. و آن دلیل زمینه ای اگر ایشان احیاناً داروی خود را قطع کنند برای جنین بسیار خطرناک تر است از اینکه این دارو را استفاده کنند. بنابراین در کفه ی ترازو کاربامازپین بسیار کم خطر تر از بیماری زمینه ای ایشان است. بنابراین حتماً باید داروی خود را ادامه دهند. مسلماً با نظر پزشک این دارو را مصرف می کنند. عارضه های آن بسیار کم است. یعنی انسان ترجیح می دهد نود و پنج تا نود و شش درصد بدون عارضه را در نظر بگیرد تا دو درصد عارضه ی موجود را. عارضه ی این دارو به صورت نادر ممکن است روی جنین اتفاق بیفتد. ولی جزء داروهای خوبی است که برای افرادی که مشکل دارند می توان در دوره ی حاملگی تجویز کرد. بنابراین حتماً باید استفاده کنند و مطلقاً نگران جنین خود نباشند.

من در هفته ی هفدهم بارداری هستم آیا سونوگرافی سه بعدی برای جنین من ضرری دارد یا خیر؟
سونوگرافی که به صورت معمولی اتفاق می افتد خطر اثبات شده ای برای جنین ندارد. مطالعه شده که در موش ها یک سری عوارضی بوجود آمده ولی قابل تعمیم به انسان نبوده است. در خیلی از کشورها با هر ملاقات با پزشک که در بیست و هشت هفته ی اول هر ماه صورت می گیرد، در کنار معاینات یک سونوگرافی نیز انجام می شود. ولی در مورد سونوگرافی سه بعدی چون مدت زمانی که برای جنین صرف می شود تا سونوگرافی انجام شود و در برخی موارد ممکن است انرژی زیادی به جنین برسد، هنوز در مورد سلامت بودن آن خیلی مطمئن نیستیم. بنابراین من توصیه نمی کنم که به صورت روتین برای مریض ها انجام شود. سونوگرافی سه بعدی شاید اطلاعات ریز زیادی به مریض ها ندهد. ممکن است یک سری ناهنجاری های خیلی کوچک را نشان دهد. که نشان دادن آن هیچ کمکی به مریض نمی کند مگر اینکه تا آخر حاملگی فرد را نگران کند. مثلاً شکاف کام که عارضه ی خطرناکی نیست و بعد از اینکه بچه نیز به دنیا بیاید کاملاً قابل درمان است. که اگر با سونوگرافی سه بعدی آن را تشخیص ندهند و بعد از به دنیا آمدن بچه متوجه آن شوند و اقدامات لازم را برای آن انجام دهند نیز مسئله ای نیست.

آیا کمردرد در حاملگی طبیعی است یا خیر؟
این مسئله ای است که ممکن است از اول حاملگی اتفاق بیفتد و معمولاً خانم ها را نگران می کند. علت دردهای کمر و زیر شکم که ممکن است خانم ها داشته باشند،یک مقدار زیاد آن به دلیل هورمون هایی است که در حاملگی آزاد می شود. این هورمون ها مفاصل را شل می کنند.بنابراین مفاصل در ستون فقرات شل می شود. گودی کمر یک مقدار زیاد تر می شود. این شلی لازم است که در بدن اتفاق بیفتد چرا که اگر بدن یک محیط استخوانی خیلی خشک باشد عملاً قدرت تطبیق در این سایز فزاینده و بزرگ شونده ی رحم نخواهد داشت. بنابراین قاعدتاً باید تمام استخوان های بدن این انعطاف پذیری را داشته باشند و بتوانند تغییر موقعیت دهند تا قادر باشند محتوای بزرگ شونده ی حاملگی را در خود جا دهند. طبیعی است که عارضه ی آن کمردرد است. برای برخی از افراد متأسفانه این کمردرد خیلی شدید است. بخصوص افرادی که زمینه ای در ستون فقرات خود دارند. مثلاً فرد قبلاً گودی کمر دارد به این صورت تشدید می شود و ممکن است برای او آزار دهنده باشد. مریض ها باید یک مقدار استراحت بیشتر داشته باشند. کفش های تخت نپوشند. خانم ها به محض اینکه حامله می شوند کفش خود را تخت می کنند. کفش باید دو یا سه سانت پاشنه ی پهن داشته باشد که نقطه ثقل بدن را یک مقدار به طرف جلو خم کند. طبیعتاً در این صورت گودی کمر را یک مقدار اصلاح می کند. گاهی اوقات کمربند های خاصی است که با نظر همکاران ارتوپد برای مریض ها توصیه می شود. بستن شکم نیز یک مقدار به مریض ها کمک می کند. دردهایی که در زیر شکم بوجود می آید به خاطر بزرگ شدن سایز رحم است. رباط هایی که در اطراف رحم است کشیده می شود. خیلی از خانم ها وقتی درد را احساس می کنند می گویند که درد زیر شکم و داخل بدن ما تیر می کشد. این درست مسیر همان دو رباطی است که در دو طرف رحم است که در حاملگی کشیده شده و بزرگ و ضخیم می شود. بخصوص زمانی که خانم ها حرکت می کنند و در نیمه ی دوم حاملگی این مشکل را دارند. به خانم ها باید این اطمینان را داد که مشکل خاصی نیست. این عارضه ای است که به صورت طبیعی اتفاق می افتد و باید آن را تحمل کرد.

من در ماه چهارم بارداری هستم. زمانی که آزمایش دادم بعد از اینکه گلوکز را مصرف کردم قند من صد و شصت و چهار بود. می خواستم بدانم چکار کنم که قند من پایین بیاید. این مسئله خیلی برای من نگران کننده است. چه چیزهایی مصرف کنم و از چه چیزهایی پرهیز کنم ؟ دوباره دکتر برای من آزمایش نوشته که حدود یک ماه دیگر باید آن را انجام دهم. در این یک ماه چکار کنم که یک مقدار قند من پایین بیاید. قبل از حاملگی نیز قند من اصلاً بالا نبوده است.
خیلی از خانم ها دیابت دارند و حامله می شوند. اینها خانم هایی هستند که از قبل وضعیت قند خون آنها مشخص است، دیابت دارند و دارو مصرف می کنند و می خواهند حامله شوند. یک توصیه ی خیلی بزرگ برای خانم ها این است که قبل از اینکه حامله شوند حتماً با پزشک خود مشورت کنند. هر چقدر سن فرد بالاتر برود ریسک آن بالاتر است که خانم دیابت داشته باشد. قطعاً باید زمانی که فرد حامله می شود قند خون کنترل شده داشته باشد. بنابراین خیلی از اوقات وقتی که این افراد روی ضد داروی خوراکی هستند باید روی انسولین بروند. چون انسولین همیشه قند خون را خیلی بهتر کنترل می کند. در هرحال خانمی که دیابتیک است و دیابت دارد باید قند خون کنترل شده داشته باشد. و بعد از اینکه ثابت شد قند خون او کنترل شده می تواند حامله شود. اما یک دسته از خانم ها مانند این خانم اصلاً دیابتیک نیستند و وارد حاملگی می شوند. در حاملگی یک سری فاکتورهایی است که قند خون را بالا می برد. ما اصطلاحاً به وضعیتی که این خانم دارد دیابت بارداری می گوییم. این دیابت مربوط به حاملگی است و بعد از حاملگی نیز مرتفع می شود. البته این خانم هایی که دیابت بارداری دارند در ادامه ی زندگی خود حدود پنجاه تا شصت درصد ریسک اینکه به دیابت مبتلا شوند دارند. بنابراین در آینده نیز همچنان باید کنترل خود را حفظ کنند. برای اینکه ببینیم یک خانم در حاملگی دیابت پیدا می کند یا خیر باید این آزمایشی را که این خانم انجام داده اند انجام دهیم. این آزمایش یک جور تست تحمل کلوگز خلاصه شده است. به خانم ها بدون اینکه ناشتا باشند پنجاه گرم گلوکز داده می شود. یک ساعت بعد نیز قند خون آنها گرفته می شود. این قند خون یک ساعت بعد اگر از صدو چهل میلی گرم بالاتر باشد، این خانم باید از لحاظ دیابت بارداری کنترل شود. بنابراین با این قند خون صد وشصت و هفتی که ایشان ذکر کردند مطلقاً تشخیص دیابت بارداری گذاشته نمی شود. این فقط یک روش غربالگری است که ببینیم کدام خانم ها نیاز به بررسی بیشتر دارند. این خانم با جوابی که دارند باید روی مرحله ی بعدی آزمایش بروند و باید تست تحمل گلوکز کلاسیک برای ایشان انجام شود. این تست باید چهارنوبته برای ایشان انجام شود. اگر دو تا از آیتم های آن غیر نرمال بود،تشخیص دیابت بارداری برای این خانم داده می شود. درمان دیابت بارداری عمدتاً رژیم غذایی است. یعنی معمولاً این افراد با رژیم غذایی کنترل می شوند. در حالی که خانمی که با دیابت حامله شده است قطعاً باید انسولین و ضد داروی دیابت استفاده کند. برای این مریض ها تغذیه گذاشته می شود. مواد قندی را باید کمتر استفاده کنند. و دو یا سه هفته یک بار باید از نظر قند خون چک شوند. که ببینیم با این رژیم درمانی و مواد قندی که کم استفاده کرده اند قند خون کنترل شده است یا خیر. اگر کنترل نشود این افراد نیز باید انسولین مصرف کنند. خوشبختانه پیامد دیابت بارداری با خانمی که دیابت دارد و حامله می شود متفاوت است. دیابت بارداری عوارض خیلی کمی برای خانم ایجاد می کند و بیشترین عارضه ای که می گذارد روی وزن جنین است که آن را بالا می برد. این خانم باید تست تحمل گلوکز چهار نوبته را انجام دهند که ببینیم دیابت بارداری دارند یا خیر. چون در خیلی از موارد اصلاً این دیابت را ندارند.

من در حاملگی اول خود دچار مسمومیت حاملگی شدم و در ماه هفتم بچه را بیرون آوردند. می خواستم بدانم چکار کنم که در حاملگی بعدی دچار این مشکل نشوم ؟
مسمومیت حاملگی، فشار خونی است که در طول حاملگی ایجاد می شود و افزایش پیدا می کند. البته هم زمان با دفع پروتئین که ما این اصطلاح را برای آن بکار می بریم. مسمومیت حاملگی یکی از عوارض خیلی بد حاملگی است. که خوشبختانه در درصد کمی از خانم ها اتفاق می افتد. چیزی حدود پنچ تا ده درصد خانم ها ممکن است این مشکل را پیدا کنند. یکی از ویزیت های با فواصل خاص توسط پزشک همین است که بتوانیم متوجه شویم که در خانم اتفاق می افتد یا خیر. فشار خون افزایش پیدا می کند و به دنبال آن دفع پروتئین ظاهر می شود. با اینکه یکی از معضلات بسیار مهم پزشکی است اما علت واقعی آن هنوز مشخص نیست. به همین دلیل ما فقط سعی می کنیم که آن را کنترل کنیم و مطابق با علائم مریض، اقداماتی را که نیاز دارد انجام دهیم. به نظر می رسد که خیلی به موقع برای این خانم اقدام صورت گرفته است. ما ناچارهستیم وقتی فشار خون خیلی افزایش پیدا کرد بچه را زودتر بیرون بیاوریم. چون حاملگی عامل ایجاد این مشکل است و تنها درمان آن ختم حاملگی است. یعنی باید بچه را سریع بیرون آورد تا مادر را از شرایط بحرانی نجات دارد. در این صورت جنین را نیز از شرایط بحرانی نجات داده ایم. چون هر لطمه ای مادر بخورد طبیعتاً جنین او نیز لطمه خواهد خورد. حتی اگر جنین مانند بچه ی ایشان نارس باشد باید آن را سریع بیرون آورد. برای پیشگیری آن هنوز راه درستی پیشنهاد نشده است. یک سری راه هایی مانند استفاده از آسپرین با دوز کم پیشنهاد می شود. در طی حاملگی برای خیلی از مریض ها این دارو داده می شود. کلسیم برای بسیاری از مریض ها تجویز می شود. این دوتنها داروها و مکمل هایی هستند که می توان برای پیشگیری از مسمومیت حاملگی از آن استفاده کرد. این خانم در حاملگی بعدی یک مقدار ریسک بالاتری نسبت به افراد عادی دارند. ولی نباید خیلی نگران باشند. باید فقط در حاملگی دقیق کنترل شوند. من پیشنهاد می کنند که آسپرین با دوز پایین در حاملگی خود استفاده کنند. کلسیم را به عنوان مکمل استفاده کنند. به احتمال بسیار زیاد این خانم مبتلا نخواهند شد و نباید نگران باشند. درست است که یک مقدار ریسک بالاتر است ولی معمولاً تکرار نمی شود. در آینده نیز خانم باید همچنان از لحاظ فشار خون چک شوند که فشار خون بالا برای ایشان باقی نمانده باشد.

کسانی که سرکلاژ انجام می دهند چه مراقبت هایی را باید داشته باشند؟
سرکلاژ یا دوختن دهانه ی رحم فقط باید در مواردی استفاده شود که دهانه ی رحم نارسا باشد. بافت گردن رحم بافت بسیار محکمی است به طوری که اصلاً نمی گذارد وقتی که سایز رحم بزرگ می شود، باز شود. این استحکام زیاد جلوی دفع جنین را می گیرد. وقتی گردن رحم نارسا است آن را می دوزند و با نخ این استحکام را به آن باز می گردانند. در خانمی که سرکلاژ انجام می شود طبیعتاً باید یک مقدار فعالیت های او محدود شود. ولی اصلاً استراحت مطلق نیاز ندارد.

لطفاً درخصوص یبوست دوران بارداری و پایین بودن جفت توضیح بفرمایید؟
تحت تأثیر هورمون هایی که در حاملگی اتفاق می افتد حرکت روده های بزرگ و کوچک هردو کم می شود. در نتیجه زمان دفع مواد غذایی به طرف روده ی بزرگ طولانی می شود و یبوست ایجاد می شود. این از عوارض بسیار ناراحت کننده برای خانم ها است. ولی با رژیم غذایی می توان خیلی خوب آن را کنترل کرد. موادی که حاوی سبزی جات باشد وهمینطور میوه جات به میزان کافی استفاده کنند. حتی می توانند از ملین هایی مانند روغن زیتون و برخی از داروهای گیاهی استفاده کنند که این عارضه را به حداقل برسانند.
جفت در حالت عادی در قسمت های بالایی رحم قرار می گیرد. اما تحت تأثیر برخی عوامل ممکن است در قسمت پایین رحم جایگزین شود. این مسئله در سه ماهه ی اول و دوم حاملگی چیز شایعی است. چون سایز رحم کوچک است. بنابراین جفت به خاطر سایزی که دارد ممکن است قسمت های پایین را نیز اشغال کرده باشد. تدریجاً که رحم بزرگ می شود سایز جفت به همان نسبت بزرگ نمی شود. بنابراین ممکن است از قسمت های پایین کنار برود و به قسمت های بالایی نقل مکان کند. این بزرگ شدن رحم باعث می شود که جفت را به قسمت های بالایی ببرد و از آن پایین بودن آن را نجات می دهد. ولی در درصد کمی از موارد جفت همچنان در قسمت های پایین قرار می گیرد. ما اصطلاحا ً به آن جفت سر راهی می گوییم که ممکن است در سه ماهه ی سوم حاملگی بخصوص مشکل ساز باشد. اگر جفت حرکت نکرده و پایین باقی بماند و روی دهانه ی رحم را بپوشاند، جنین باید برای مسیرزایمان از دهانه ی رحم عبور کرده و وارد کانال زایمانی شود. در صورتی که جفت پایین باشد جنین نمی تواند این عبور را انجام دهد. چون جفت جلوی راه او را گرفته ممکن است زودتر کنده شود و خون ریزی های شدید را ایجاد کند. در این مریض ها اگر جفت پایین باقی بماند باید موقع زایمان سزارین شوند. این یکی از حاملگی های پرخطر است که باید در حاملگی دقیقاً کنترل شوند.

من بیست و پنج سال سن دارم و یک ماه و نیم است که باردار هستم. دو هفته ی پیش یک لکه بینی داشتم. ابتدا به صورت خون ریزی بود و بعد تبدیل به لکه بینی شد. به دکتر مراجعه کردم برای من یک هفته استراحت مطلق نوشت. بعد از اینکه استراحت کردم دوباره مراجعه کردم گفتند که همه چیز طبیعی است و ساک حاملگی دیده شده است. قلب جنین نیز مشاهده شده و میزند. برای من دارو نوشتند آن را استفاده می کنم اما بازهم لکه بینی دارم. می خواستم بدانم مشکلی وجود دارد یا خیر ؟
خون ریزی هایی که در حاملگی اتفاق می افتد در سه ماهه ی اول است. ما اصطلاحاً به آن تهدید به سقط می گوییم، نه اینکه سقط در حال اتفاق افتادن است. بنابراین این خانم فقط باید یک بررسی شوند که ببینیم علت خاصی برای خون ریزی ایشان پیدا می کنیم یا خیر. بهترین کاری که برای ایشان شده این است که سونوگرافی انجام گرفته است.در سونوگرافی به ایشان گفته شده که جنین سالم است و هیچ مشکل خاصی ندارد. اگر لکه بینی ادامه پیدا کند دو یا سه هفته ی بعد مجدداً باید سونوگرافی تکرار شود که رشد جنین و حاملگی اثبات شود. اینکه حاملگی و لکه بینی با یکدیگر اتفاق می افتند هیچ مسئله ی خاصی نیست. گاهی اوقات بعضی از خانم ها ممکن است به ندرت تا ماه های آخر حاملگی خون ریزی داشته باشند. اگر جنین رو به رشد باشد و هیچ مسئله ی دیگری وجود نداشته باشد جای نگرانی نیست. در مورد دارویی که برای ایشان تجویز شده، شاید پزشک ایشان به دلیلی این مسئله را گذاشته اند. این دارو را ما به حاملگی هایی تجویز می کنیم که علت خونریزی فرد نارسایی جسم زرد باشد. این خون ریزی معمولاً در مراحل بسیار ابتدایی حاملگی ایجاد می شود. شاید در سن حاملگی این خانم خیلی کمک دهنده نباشد. گاهی اوقات حتی مدت این لکه بینی ها را طولانی تر می کند. بنابراین باید با پزشک خود مشورت کنند اگرواقعاً نیازی نیست که این دارو را ادامه دهند استفاده ی آن را متوقف کنند. برای این مریض اصلاً استراحت مطلق لازم نیست. ما فقط به مریض می گوییم که کار و فعالیت خود را یک مقدار کمتر کند. استراحت مطلق در حاملگی کار خطرناکی است. چون منجر به لخته شدن خون در رگ ها می شود که خود یک عارضه ی خطرناکی است. این خانم می تواند کارهای خود را انجام دهد فقط با مقدار کمتر. فعالیت شدید نباید داشته باشند. ثابت نشده که استراحت سرانجام حاملگی را در خانم هایی که تهدید به سقط دارند بیشتر کند.