نحوه استحمام نوزاد، ترتیب شستشوی اعضا

مادران تازه‌کار یا زنانی که قصد مادر شدن دارند، همیشه این نگرانی را دارند که چگونه نوزاد تازه به دنیا آمده خود را حمام کنند. معمولا یک مادربزرگ مهربان و دلسوز هست که با استفاده از تجربه بزرگ کردن چندین فرزند، با عشق و علاقه نوه کوچک خود را حمام می‌کند. با این حال مادران تازه‌کار هم باید حمام کردن نوزادشان را یاد بگیرند و بی‌ترس از لیز خوردن بچه یا آسیب رساندن به او، دلبندشان را حمام کنند و از این کار لذت ببرند. پس به جای نگرانی و ترسیدن، قلق‌های حمام کردن نوزادتان را یاد بگیرید. دکتر مهتا فاطمه بصیر درباره حمام کردن نوزاد توضیح می‌دهد.

شروع با آرامش
کار را با آرامش شروع کنید. اگر شما مضطرب و نگران باشید علاوه بر اینکه روی کار مسلط نیستید، نوزادتان هم متوجه وخامت اوضاع می‌شود و این ممکن است او را هم نگران کند و خاطره ناخوشایندی از حمام کردن در ذهن او باقی بگذارد. این موضوع کار شما را برای حمامهای بعدی سخت می‌کند.

حمام کردن نوزاد می‌تواند فرصت خوبی برای لذت بردن شما و او و ایجاد یک فضای بسیار مفرح باشد. پس با آرامش شروع کنید. برای داشتن آرامش بهتر است همه وسایلی را که ممکن است لازم داشته باشید، در اطراف خود و در دسترس قرار دهید. از یک شخص دیگری مثلا همسرتان بخواهید که در زمان حمام کردن در نزدیکی شما حضور داشته باشید که اگر به چیزی احتیاج داشتید در اختیارتان قرار دهد. این کار به خصوص در اولین تجربه‌های حمام کردن لازم است. حتما لباس به تن داشته باشید که نوزاد روی پای شما لیز نخورد.

ترتیب شستشوی اعضا
از چشم و صورتش شروع کنید. یک پنبه خیس از آب گرم را به آرامی روی صورت نوزاد بکشید.
سپس نوبت به سر می‌رسد. برای این کار سر او را به سمت خود نگه دارید و با یک دست بگیرید، بدن نوزاد روی پای شماست بنابراین دست دیگر شما آزاد است تا با آن سر نوزاد را با شامپو بشویید و خشک کنید. برای آبکشی کردن موهایش جریان آب را روی صورت او رها نکنید، ممکن است باعث ناراحتی او و حتی کبودی‌اش شود.

سر را حتما خشک کنید سپس سراغ سر، گردن، زیربغل، سینه و شکم نوزاد بروید. خشک کردن سر از سرما خوردن نوزاد جلوگیری می‌کند. با یک پارچه یا لیف بسیار نرم و به آرامی با صابون این ناحیه‌ها را بشویید و به همین نحو پشت او را نیز تمیز و خشک کنید. بعد از شستن بدن، فوری او را درون حوله بپیچید و خشک کنید.

چند هشدار:
- برای خشک کردن گوشها از "گوش پاک کن" استفاده نکنید.
- 2 یا حداکثر 3 بارحمام در هفته برای نوزاد کافی است، از شستشوی روزانه او اجتناب کنید.
- زمان مناسب برای حمام کردن نوزاد بین ۵ تا ۱۰ دقیقه است.
- هرگز نوزاد را هنگام حمام کردن تنها نگذارید.

حمام کردن درون وان یا لگن
اگر ناف نوزادتان افتاده است می‌توانید او را داخل وان یا لگن مخصوص کوچک قرار دهید. در هفته اول تولد و تا زمانی که ناف نیفتاده و یا محل ختنه بهبود پیدا نکرده است، او را در وان یا لگن قرار ندهید چرا که موجب عفونت می‌شود.

البته حرارت آب داخل لگن را با آرنج خود چک کنید. حتما از آب گرم (حدود ۳۰ -۴۰ درجه) و صابون یا شامپوی مخصوص بچه استفاده کنید. دمای محل استحمام باید مناسب (حد اقل ۲۵ درجه) باشد.
نوزاد را به محض برهنه کردن و بدون اتلاف وقت در آب گرم ساده (بدون کف صابون) غوطه ور کنید، درحالیکه سر و گردن وی را با یک دست خود ، خارج آب نگه داشته‌اید. در صورتیکه در آب غوطه ور شدن برای نوزاد لذت بخش است می‌توان مدت استحمام را طولانی‌ترکرد.

از چه صابونی استفاده شود؟
پوست نوزادان و شیرخواران حساس و خشک است. بنابراین برای نوزادان زیر یک سال نباید از صابون بزرگسالان و حتی صابون کودکان بزرگتر از سن نوزادی استفاده کرد. ممکن است برای پوست او مضر باشد. شامپوی مخصوص بچه از مواد ملایم تهیه شده و به پوست او صدمه نمی‌زند و چشم‌های او را نمی‌سوزاند. البته می‌توانید شامپوی بچه را برای شستشوی بدن نیز مورد استفاده قرار دهید.

تمیز کردن بند ناف
به هیچ وجه برای تمیز کردن بند ناف از الکل استفاده نکنید. چرا که تاثیری در جلوگیری از عفونی شدن و خشک شدن ناف ندارد. ناف را با آب ولرم و صابون ملایم به آرامی شسته و خشک کنید. مراقب باشید ناف در اثر فشار یا ضربه یا مرطوب شدن بیش از حد نیافتد. کلا بند ناف را همیشه خشک نگه دارید.

روغن زدن بعد از حمام
- خشک بودن پوست نوزاد شما طبیعی است. با این حال خوب است که پس از حمام کردن بدن او را چرب کنید تا لذت حمام کردنش بیشتر شود. می‌توانید از روغن بچه و روغن‌های مایع گیاهی خوراکی ( زیتون، بادام شیرین، آفتاب گردان و غیره) برای کاهش خشکی پوست و جلوگیری از پوسته پوسته شدن بدنش و نرم کردن پوست صورت او استفاده کنید. مراقب باشید روغن وارد چشم و دهانش نشود.

- هنگام چرب کردن بدن نوزاد او را روی سطح هموار و باثباتی قرار دهید تا چربی دست شما و بدن او موجب لیز خوردنش نشود.

- همزمان که بدنش را چرب می‌کنید به آرامی و با ملایمت او را ماساژ دهید. لمس بدن نوزاد توسط پدر یا مادر احساس امنیت، راحتی و حتی "مورد علاقه بودن" و رفاه کلی را در او بیشتر می‌کند. ضمن اینکه ماساژ آرام و صحیح بر ضریب هوشی و تکامل کودک موثر است.

- امروزه محصولات مختلفی برای مراقبت از پوست نوزاد در بازار وجود دارد. مراقب باشید موادی که برای قوام دادن یا معطر کردن این محصولات به آن افزوده می‌شود ممکن است ایجاد حساسیت کند یا باعث تحریک پوست نوزاد شود.
زمان حمام کردن و مراقبتهای بعد از آن هر چند کوتاه است اما می‌تواند تاثیر بسیار قوی بر رشد شخصیتی و عاطفی نوزاد بگذارد. ارتباط بسیار نزدیک با مادر یا پدر برای او لذت‌بخش و آرام‌کننده است. ضمن اینکه شما می‌توانید همزمان با حمام کردن نوزاد دلبندتان برایش شعر بخوانید، با او حرف بزنید و حتی برایش توضیح دهید که دارید چه کاری انجام می‌دهید. در این صورت شما از زمان حمام کردن نوزاد برای آموزش مهارتهای زبانی به او استفاده کرده‌اید.