پیشگیری و درمان آرتروز، قابل توجه خانمها
سالمندی با کاهش توانایی های فیزیکی و اختلال عملکرد ارگان‌های بدن همراه است.
سالمندی با کاهش توانایی‌های فیزیکی و اختلال عملکرد ارگان‌های بدن همراه است. البته باتوجه به این‌که از کودکی تا میانسالی و پس از آن چگونه و با رعایت چه اصول تغذیه‌ای، تحرکی و روحی ـ روانی زندگی کرده باشیم، در دوران پیری محدودیت‌ها یا فرصت‌هایی برای زندگی خواهیم داشت.
با وجود این، دوران سالخوردگی برای بسیاری از افراد با مشکلات و محدودیت‌های جسمی خاصی ازجمله مشکلات استخوانی و مفصلی، بویژه آرتروز همراه است. آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است که علائمی همچون درد، محدودیت حرکتی و ضعف عضلانی در پی دارد. باوجود آن که بروز آرتروز با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد، ولی اکثر محققان بر این اعتقاد هستند که مفاصل بدن انسان این قابلیت را دارد که در تمام طول عمر هر فرد بدون نقص به کار خود ادامه دهد. پس چه اتفاقی در طول زندگی روی می‌دهد که با بروز این بیماری و تخریب مفصلی ناشی از آن در سنین بالا مواجه می‌شویم؟
دکتر خسرو خادمی، فیزیوتراپیست و عضو انجمن علمی فیزیوتراپی ایران معتقد است که پاسخ این پرسش را در نحوه زندگی هر شخص باید جستجو کرد. در بسیاری از موارد، اعمال فشار‌های زیاد به مفاصل از طریق شیوه نادرست نشستن و برخاستن و نوع فعالیت در زندگی، عامل اصلی صدمه به مفصل و بروز آرتروز است. درواقع، وارد آمدن فشار زیاد به مفاصل به‌طور مکرر و با فواصل زمانی کوتاه از عوامل موثر در ابتلا به آرتروز است.
این متخصص با ذکر مثالی درباره علل افزایش احتمال ابتلا به آرتروز در دوران سالمندی می‌افزاید: فرض کنید در آپارتمانی در طبقه چهارم زندگی می‌کنید و هر روز باید از تعداد زیادی پله بالا و پایین بروید. در سنین جوانی این بالا و پایین رفتن از پله‌ها می‌تواند به دفعات زیاد و با فواصل کم در روز اتفاق بیفتد، بدون این که مشکلی ایجاد شود. در حالی که با افزایش سن به دلیل کاهش قدرت بازسازی بافت‌های بدن همچون غضروف مفصلی اگر همان تعداد دفعات بالا و پایین رفتن از پله‌ها ادامه داشته باشد، ممکن است باعث صدمه به مفصل زانو و شروع تخریب مفصلی شود. به عبارت دیگر با افزایش سن باید نحوه زندگی تغییر کند و فشار‌های وارده بر ساختمان‌های مختلف بدن مانند غضروف مفصلی به نحوی مدیریت شود که فرصت کافی برای بازسازی داشته باشد.
آرتروز در جوانی یا سالخوردگی؟
توجه داشته باشید آرتروز زانوها، ستون فقرات گردنی، کمری، مفصل ران و قاعده شست دست به ترتیب، بیشترین شیوع را دارد. به گفته دکتر خادمی، آرتروز به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود که در نوع ثانویه همیشه پیش‌زمینه‌هایی همچون عفونت‌های مفصلی، بیماری‌های رماتیسمی و انحرافات مفصلی وجود دارد و معمولا سن بروز این نوع از آرتروز در سنین پایین‌تر است.
این فیزیوتراپیست می‌افزاید: نوع اولیه این بیماری که علت خاصی هم ندارد، اغلب در سنین بالا اتفاق می‌افتد.
آرتروز چه بر سر استخوان‌ها می‌آورد؟
آرتروز با کاهش ضخامت غضروف مفصلی، ضخیم شدن استخوان زیر غضروف و ایجاد زوائد استخوانی در اطراف مفصل همراه است که در رادیوگرافی مشخص می‌شود.
دکتر خادمی بااشاره به این‌که معمولا آرتروز را براساس میزان کاهش ضخامت غضروف و کاهش فاصله مفصلی به چهار درجه تقسیم می‌کنند، می‌گوید: در درجه ۳ و ۴ بیماری که آرتروز شدید تلقی می‌شود، غضروف مفصلی تقریبا به‌طور کامل از بین می‌رود و استخوان‌ها با هم تماس پیدا می‌کنند. به دنبال ابتلا به آرتروز به دلیل کاهش فضای مفصلی، اندام‌ها دچار کجی و انحراف می‌شود که در اکثر موارد پیشرونده است. همچنین با کاهش فاصله مفصلی، به دلیل شل شدن ساختارهای اطراف مفصل، کاهش استحکام مفصلی نیز رخ می‌دهد.
این فیزیوتراپیست تاکید می‌کند: آنچه تقریبا همیشه همراه با بروز آرتروز مشاهده می‌شود، ضعف عضلات اطراف مفصل و به دنبال آن کاهش تحرک بیمار و بروز محدودیت‌های حرکتی است. این اتفاقات به صورت یک سیکل معیوب و پیشرونده بوده که در نهایت ممکن است منجر به زمین‌گیر کردن بیمار شود.
ضرورت تقویت عضلات مفصلی
توجه داشته باشید که با تغییر رفتار و سبک زندگی، یعنی کنترل فشار‌های وارده بر مفاصل، طی فعالیت‌های روزمره می‌توان تا حد زیادی از بروز آرتروز جلوگیری کرد یا حداقل آن را به تاخیر انداخت.
دکتر خادمی بااشاره به مطالب فوق می‌گوید: البته در صورت بروز آرتروز، رعایت نکاتی برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری ضروری است که حفظ دامنه حرکتی مفصلی یکی از این نکات است. در صورت تداوم محدودیت حرکتی به این دلیل که فشار‌های وارده بر مفصل، احتمال صدمات غضروف مفصلی افزایش می‌یابد. تقویت عضلات اطراف مفصل نیز از نکات مهم دیگری است که باید به آن توجه شود. تقویت عضلات اطراف مفصل با برقراری ثبات مفصلی می‌تواند به کاهش درد و علائم بیماری و نیز جلوگیری از پیشرفت بیماری منجر شود. فعالیت‌هایی مانند راه رفتن در سطوح بدون شیب از مناسب‌ترین ورزش‌ها برای تقویت عضلات مفاصل در معرض ابتلا به آرتروز است.
با وجود این، دوران سالخوردگی برای بسیاری از افراد با مشکلات و محدودیت‌های جسمی خاصی ازجمله مشکلات استخوانی و مفصلی، بویژه آرتروز همراه است. آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است که علائمی همچون درد، محدودیت حرکتی و ضعف عضلانی در پی دارد. باوجود آن که بروز آرتروز با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد، ولی اکثر محققان بر این اعتقاد هستند که مفاصل بدن انسان این قابلیت را دارد که در تمام طول عمر هر فرد بدون نقص به کار خود ادامه دهد. پس چه اتفاقی در طول زندگی روی می‌دهد که با بروز این بیماری و تخریب مفصلی ناشی از آن در سنین بالا مواجه می‌شویم؟
دکتر خسرو خادمی، فیزیوتراپیست و عضو انجمن علمی فیزیوتراپی ایران معتقد است که پاسخ این پرسش را در نحوه زندگی هر شخص باید جستجو کرد. در بسیاری از موارد، اعمال فشار‌های زیاد به مفاصل از طریق شیوه نادرست نشستن و برخاستن و نوع فعالیت در زندگی، عامل اصلی صدمه به مفصل و بروز آرتروز است. درواقع، وارد آمدن فشار زیاد به مفاصل به‌طور مکرر و با فواصل زمانی کوتاه از عوامل موثر در ابتلا به آرتروز است.
این متخصص با ذکر مثالی درباره علل افزایش احتمال ابتلا به آرتروز در دوران سالمندی می‌افزاید: فرض کنید در آپارتمانی در طبقه چهارم زندگی می‌کنید و هر روز باید از تعداد زیادی پله بالا و پایین بروید. در سنین جوانی این بالا و پایین رفتن از پله‌ها می‌تواند به دفعات زیاد و با فواصل کم در روز اتفاق بیفتد، بدون این که مشکلی ایجاد شود. در حالی که با افزایش سن به دلیل کاهش قدرت بازسازی بافت‌های بدن همچون غضروف مفصلی اگر همان تعداد دفعات بالا و پایین رفتن از پله‌ها ادامه داشته باشد، ممکن است باعث صدمه به مفصل زانو و شروع تخریب مفصلی شود. به عبارت دیگر با افزایش سن باید نحوه زندگی تغییر کند و فشار‌های وارده بر ساختمان‌های مختلف بدن مانند غضروف مفصلی به نحوی مدیریت شود که فرصت کافی برای بازسازی داشته باشد.
آرتروز در جوانی یا سالخوردگی؟
توجه داشته باشید آرتروز زانوها، ستون فقرات گردنی، کمری، مفصل ران و قاعده شست دست به ترتیب، بیشترین شیوع را دارد. به گفته دکتر خادمی، آرتروز به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود که در نوع ثانویه همیشه پیش‌زمینه‌هایی همچون عفونت‌های مفصلی، بیماری‌های رماتیسمی و انحرافات مفصلی وجود دارد و معمولا سن بروز این نوع از آرتروز در سنین پایین‌تر است.
این فیزیوتراپیست می‌افزاید: نوع اولیه این بیماری که علت خاصی هم ندارد، اغلب در سنین بالا اتفاق می‌افتد.
آرتروز چه بر سر استخوان‌ها می‌آورد؟
آرتروز با کاهش ضخامت غضروف مفصلی، ضخیم شدن استخوان زیر غضروف و ایجاد زوائد استخوانی در اطراف مفصل همراه است که در رادیوگرافی مشخص می‌شود.
دکتر خادمی بااشاره به این‌که معمولا آرتروز را براساس میزان کاهش ضخامت غضروف و کاهش فاصله مفصلی به چهار درجه تقسیم می‌کنند، می‌گوید: در درجه ۳ و ۴ بیماری که آرتروز شدید تلقی می‌شود، غضروف مفصلی تقریبا به‌طور کامل از بین می‌رود و استخوان‌ها با هم تماس پیدا می‌کنند. به دنبال ابتلا به آرتروز به دلیل کاهش فضای مفصلی، اندام‌ها دچار کجی و انحراف می‌شود که در اکثر موارد پیشرونده است. همچنین با کاهش فاصله مفصلی، به دلیل شل شدن ساختارهای اطراف مفصل، کاهش استحکام مفصلی نیز رخ می‌دهد.
این فیزیوتراپیست تاکید می‌کند: آنچه تقریبا همیشه همراه با بروز آرتروز مشاهده می‌شود، ضعف عضلات اطراف مفصل و به دنبال آن کاهش تحرک بیمار و بروز محدودیت‌های حرکتی است. این اتفاقات به صورت یک سیکل معیوب و پیشرونده بوده که در نهایت ممکن است منجر به زمین‌گیر کردن بیمار شود.
ضرورت تقویت عضلات مفصلی
توجه داشته باشید که با تغییر رفتار و سبک زندگی، یعنی کنترل فشار‌های وارده بر مفاصل، طی فعالیت‌های روزمره می‌توان تا حد زیادی از بروز آرتروز جلوگیری کرد یا حداقل آن را به تاخیر انداخت.
دکتر خادمی بااشاره به مطالب فوق می‌گوید: البته در صورت بروز آرتروز، رعایت نکاتی برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری ضروری است که حفظ دامنه حرکتی مفصلی یکی از این نکات است. در صورت تداوم محدودیت حرکتی به این دلیل که فشار‌های وارده بر مفصل، احتمال صدمات غضروف مفصلی افزایش می‌یابد. تقویت عضلات اطراف مفصل نیز از نکات مهم دیگری است که باید به آن توجه شود. تقویت عضلات اطراف مفصل با برقراری ثبات مفصلی می‌تواند به کاهش درد و علائم بیماری و نیز جلوگیری از پیشرفت بیماری منجر شود. فعالیت‌هایی مانند راه رفتن در سطوح بدون شیب از مناسب‌ترین ورزش‌ها برای تقویت عضلات مفاصل در معرض ابتلا به آرتروز است.
منبع:
جام جم
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼