اشتباهات تربیت کودک، عوارضش چیست؟

 برای شمایی که سال ها از روزهای کودکی فاصله گرفته اید، فهمیدن اینکه در ذهن فرزندتان چه می گذرد، کار آسانی نیست. تنها کاری که این روزها از دست شما برمی آید، این است که خودتان را جای کودک تان بگذارید و باتوجه به آنچه در ذهن خودتان می گذرد روشی برای مقابله با او انتخاب کنید یا همان طور که در گذشته با شما رفتار شده، با او هم برخورد کنید.
اما روانشناسان کودک معتقدند الگوهای کهنه تربیتی برای خود ما هزار و یک مشکل ایجاد کرده و دلیلی ندارد که همیشه همان طور که خودمان قربانی اشتباهات والدین مان شده ایم، فرزندان را هم قربانی این روش های حل مسئله که به ارث برده ایم، کنیم. از طرف دیگر آنها فکر می کنند ساختار ذهنی کودکان آنقدر با ما بزرگ تر ها متفاوت است که روش های انتخابی مان همیشه نمی تواند نتیجه ای که انتظار داریم را به همراه بیاورد.

با خواندن این مطلب می توانید اشتباهاتی که هر روز برای مقابله با کودک تان انجام می دهید را بشناسید و از عواقبی که با انجام دادن شان برای خودتان و او ایجاد می کنید باخبر شوید. اما نگران نباشید! ما به شما راه های جایگزینی را پیشنهاد می دهیم تا هم به هدف تان برسید و هم مشکلات دیگری را برای خودتان و کوچولوی تان ایجاد نکنید.

اشتباه اول: دروغ مصلحتی می گویید؟
خانم «ش» وقتی از گریه های هر روزه کودکش قبل از رفتن به مهد کلافه شد، در خانه بغلی مهدکودک را به دخترش نشان داد و گفت اینجا را می بینی؟ اینجا خانه آقای پلیس است و بچه هایی که گریه می کنند را در آن نگه می دارند. اگر هنوز می خواهی مهد نروی من مشکلی ندارم! می توانی به خانه آقای پلیس بروی! گریه های دختر کوچولو همان لحظه تمام شد و بغض جایش را گرفت. خانم «ش» از آن روز به بعد دخترک را در سکوت به مهد می برد تا اینکه مربی مهد یک روز ماجرا را از او پرسید و گفت دخترک تمام روز درمورد آقای پلیس همسایه صحبت می کند.

یک راه بهتر
کودک تان را از نمایش دادن احساساتش نترسانید. او با تمام وجود از اینکه از شما جدا شود و به مهد برود، ناراحت است و به خاطر همین گریه می کند. اما این سکه روی دیگری هم دارد. او باید نظم پذیر باشد، خودش را با شرایطش انطباق دهد و هر روز برای رفتن به مهد آماده شود. حالا چه کار باید بکنید؟ گفتن دروغ های مصلحتی آسان و بسیار وسوسه کننده است اما ما پیشنهاد دیگری داریم. پیشنهاد ما نشان دادن کمی همدلی و صادق بودن است. می توانید وقتی گریه های کودک تان را می بینید، به جای عصبانی شدن یا تهدید کردنش، بگویید «می دانم که امروز دلت نمی خواهد مهد بروی! من هم واقعا بعضی وقتا دوست ندارم سر کار بروم.

بعضی روزها دلم می خواهد در خانه بمانم، کمی استراحت کنم و بعد با تو به پارک بروم. اما آدم همیشه نمی تواند کارهایی که دوست دارد را بکند و گاهی باید با درنظر گرفتن شرایطی که برایش به وجود آمده، بپذیرد که راه دیگری ندارد و خودش را بیشتر عذاب ندهد. تو می توانی به مهد بروی و برنامه های خوبی که می خواستیم امروز صبح داشته باشیم را بعد از برگشتنم از سر کار انجام دهیم.» به این توصیه عمل کنید و به کودک تان نشان دهید درکش می کنید و متوجه ناراحتی اش هستید. او می تواند با کمک شما راه حل کنار آمدن بالغانه با چیزهایی که دوست ندارد را یاد بگیرد.با خشم و اخم و تهدید با رفتارهای بد کودک تان مقابله نکنید.

اشتباه دوم: تهدید می کنید؟
می خواهید کاری کنید که فرزندتان هیچ وقت به حرف های شما گوش نکند؟ تهدید کنید اما عمل نکنید! می خواهید با شما لجبازی کند و هر وقت که می خواهد از شما انتقام بگیرد آن کار را تکرار کند؟ تهدیدش کنید! بچه های والدینی که بیش از اندازه از قوه قهریه استفاده می کنند و به خیال خودشان با اقتدار کودک شان را تربیت می کنند، کمتر از دیگر والدین به حرف آنها گوش می دهند. اینکه شما مدام با خشم و اخم و تهدید با رفتارهای بد کودک تان مقابله کنید، او را از انجام این کارها نمی ترساند بلکه انگیزه اش را برای اثبات اینکه از شما قوی تر است و می تواند حرف خودش را به کرسی بنشاند، بیشتر می کند.

یک راه بهتر
باور کنید اینکه شما آدم بده قصه باشید اصلا جالب نیست و عواقبی دارد که مقابله با آنها کار آسانی نیست. وقتی به کودک تان می گویید اگر بار دیگر کنترل تلویزیون را به زمین بکوبی هیچ وقت نمی گذارم به آن دست بزنی، می دانید کودک تان چه می شنود؟ «تا وقتی مامان سراغم بیاید و کنترل را بگیرد وقت دارم چند بار دیگر آن را به زمین بکوبم.» شاید به جای این تهدید کردن ها بهتر باشد کودک تان را با عواقب رفتارش کنترل کنید و بعد اگر چیزی تغییر نکرد، بدون تهدید کردنش او را متوقف کنید.

مثلا با آرامش بگویید «اگر کنترل را روی زمین بزنی خراب می شود و دیگر نمی توانی تلویزیون را برای دیدن برنامه کودک روشن کنی!» بعد هم آن را از او بگیرید و جایی که نمی تواند برش دارد بگذارید. البته قبل از چنین توصیه هایی به سن کودک تان و قدرت درکش توجه کنید. اگر کودک تان هنوز یکساله نشده، بعید است که چیزی از حرف های شما دستگیرش شود، پس کافی است او را با تکان دادن انگشت و گفتن نه متوجه نادرست بودن کارش کنید و بعد کنترل را از او بگیرید. به جای اینکه بعد از این اتفاق با دوباره دادن وسیله به او گریه هایش را ساکت کنید، او را سرگرم بازی یا کاری که دوست دارد، کنید.

اشتباه سوم: خودتان را کنار می کشید؟
تا به حال چند بار هنگام مقابله با رفتارهای بد کودک تان به او گفته اید «بذار بابات بیاد بهش می گم چکار می کنی!» شاید این راهکار کودک شما را بترساند و از ادامه دادن اشتباهش لااقل تا مدتی منصرفش کند، اما می دانید پشت این پیام چه حرف هایی پنهان شده؟ «من مادر بی عرضه ای هستم که خودم نمی توانم درست و غلط را به تو یاد دهم و پدرت مرد خشنی است که به محض آمدنش به دلایل بی شماری می تواند تو را تنبیه کند!» سال های سال والدین از ایده پدر خشمگین و مادر بی عرضه برای تربیت فرزندان شان استفاده می کردند اما باور کنید شما امروز می توانید راه های بهتری را برای کنترل رفتارهای کودک تان امتحان کنید.

یک راه بهتر
برای اینکه فرزندتان یکی از شما را آدم بده نداند و احساس نکند که میان والدینش درمورد تصمیم گیری ها اتفاق نظر نیست، باید هر دوی شما در مقابل او یک حرف را بزنید. مثلا اگه قرار است او را از کاری منع کنید، هر دو نفرتان باید «نه» را به او بگویید. از طرف دیگر برای اینکه کودک تان از یکی از شما فاصله نگیرد و احترام دیگری در نظرش خدشه دار نشود، باید به او نشان دهید که هر دوی شما امکان اجرای تصمیم های مشترک تان را دارید. اگر قرار است کودک تان به خاطر بدرفتاری اش 10دقیقه از تلویزیون دیدن محروم شود، نیازی نیست که پدر با آمدنش این دستور را ابلاغ کند و شما مظلومانه خود را کنار بکشید، می توانید خودتان در همان لحظه او را تنبیه کنید.
بچه ها دوربین های فیلمبرداری متحرکی هستند که همه حرف ها و حرکات ما را ضبط می کنند

اشتباه چهارم: رشوه می دهید؟
دختر کوچولوی خانم الف علاقه ای به نوشتن تمرین های ریاضی اش نداشت اما هر شب که باید آنها را می نوشت، با خوردن یک بشقاب چیپس و پنیر که در مواقع دیگر برای حفظ سلامتش از خوردن آن محروم بود، کارش را تمام می کرد. خانم الف هم مشکلی با این اتفاق نداشت. برای او اینکه دخترش تکالیفش را به موقع و درست انجام دهد، مهم ترین چیز بود و فکر می کرد هفته ای دو، سه بشقاب چیپس و پنیر خوردن به رسیدن به چنین دستاوردی می ارزد.

یک راه بهتر
رشوه دادن به بچه ها یکی از آسان ترین کارها برای کنترل رفتار آنهاست. والدین با کمک این رشوه ها می توانند هر زمان که رفتار کودک شان را دوست نداشتند، او را بدون گریه و دلخوری متوقف کنند. اما حاصل چنین روشی چیست؟ شما با انتخاب این راه چه پیامی را به کودک تان می دهید؟ درواقع به او می گویید «هر زمان که اشتباه کنی، یک جایزه خوب پیش من داری.»، «تو می توانی کارهایی که باید انجام بدهی را پشت گوش بندازی و برای انجام وظایفت با من معامله کنی!»، «هر وقت بستنی خواستی، می توانی گریه کنی و هر وقت خواستی پارک بروی می توانی ظرف های توی کابینت را بشکنی!

مطمئن باش من کارهای بد تو را بدون پاداش نمی گذارم!» حالا خودتان انتخاب کنید! هنوز هم حاضر هستید به کودک تان حق السکوت و رشوه بدهید؟ نگران این نیستید که در آینده نزدیک حق السکوت هایی را از شما طلب کند که فراهم کردن شان آسان نیست؟ نگران این نیستید که او را به کودکی لوس و وظیفه نشناس تبدیل کنید؟

اشتباه پنجم: بدرفتاری را آموزش می دهید؟
وقتی مامان پارسا می دید پسرکوچولویش کتاب ها را از کتابخانه بیرون می کشد و کاغذشان را پاره می کند یا اینکه می دید پسرک بازیگوش سراغ کابینت های آشپزخانه می رود و قاشق ها را بیرون می ریزد، پشت دستش می زد و با صدایی خشن می گفت «نه»! او تا مدت ها می توانست پسرکوچولویش را با این راه از انجام کارهایی که نباید انجام می داد باز دارد و واقعا در رسیدن به هدفش موفق بود. اما این زن نمی دانست این شیوه تربیتی چه عواقبی به دنبال خواهد داشت.

یک راه بهتر
بچه ها دوربین های فیلمبرداری متحرکی هستند که همه حرف ها و حرکات ما را ضبط می کنند و حتی واکنش های ما را در شرایط حساس در حافظه شان نگه می دارند تا در اولین فرصت از آنها استفاده کنند. حاصل روش تاثیرگذار مادر پارسا، این بود که وقتی کودکش به مدرسه رفت، به محض اینکه بچه ها به وسایلش دست می زدند به آنها حمله می کرد، کتک شان می زد و با صدای خشن می گفت نه! شاید بهتر بود مادر پارسا به جای اینکه با رفتارش به او آموزش دهد داد زدن، اخم کردن و کتک زدن بهترین راه مبارزه با رفتارهایی است که دوست شان نداری، با آرامش اما اقتدار برای کنترل فرزندش تلاش می کرد.

اشتباه ششم: دیر تنبیه می کنید؟
وقتی مهتاب و پدرش توی ترافیک گیر افتاده بودند، دختر کوچولو آنقدر برای بیرون آمدن از صندلی ماشینش گریه کرد که پدر کلافه شد و به او گفت که بعد از رسیدن به خانه کارش را تلافی می کند. وقتی بعد از یک ساعت سخت و آزار دهنده آنها به خانه رسیدند، پدر با اخم او را بغل کرد و به خانه آورد و بعد هم باوجود اصرار دخترش، از اینکه مثل هر شب برایش وقت خواب قصه بخواند خودداری کرد.

یک راه بهتر
مثل هر پدری، پدر مهتاب هم حق داشت با تنبیه کردن دخترش به او یاد دهد که نباید چنین رفتارهای اشتباهی را انجام دهد. پس مشکل کجاست؟ واقعیت این است که بچه ها وقتی مدتی از رفتارشان می گذرد، نمی توانند تحلیل کنند که به چه علت تنبیه می شوند. آنها آنقدر اشتباهات شان را به خاطر نمی سپارند که بفهمند تنبیه چند ساعت یا چند روز بعد به چه علتی انجام شده است. اگر شما می خواهید به کودک تان یاد دهید که دفعه بعد نباید از مسیر اشتباه برود، باید با کمترین فاصله زمانی او را تنبیه کنید و بعد هم تا مدت ها اخم و بدخلقی را چاشنی رابطه تان نکنید. بچه ها باید بفهمند که اشتباه شان شما را عصبانی می کند اما چیزی از دوست داشتن تان کم نمی کند.