حاملگی مجدد بعد از سقط، بهترین زمان
اصولاً یک‌بار سقط به دلیل تشکیل تصادفی جنین غیرطبیعی از لحاظ کروموزومی بوده که در این صورت سقط باید اتفاق افتد و دخالت درمانی در این موارد بی‌تأثیر است، اما بعد از ۲ یا ۳ بار سقط دلایل دیگری به‌جز موارد ژنتیکی مطرح می‌شوند که اغلب نیز قابل درمان‌اند.
تشویق زنان به ازدواج زودتر، پرهیز از استرس، داشتن تحرک مناسب و کاهش وزن بسیار حائز اهمیت است. در صورت برخورداری از اضافه وزن و چاقی؛ به‌ویژه اندکس وزن ( (BMI بالای۳۰، قبل از هرگونه اقدام برای بارداری، ۳ تا ۶ ماه رژیم غذایی و ورزش تا اصلاح وزن، توصیه می‌شود. در غیر این‌صورت نه‌تنها احتمال سقط بالا می‌رود، بلکه بروز عوارض ناخوشایند دیگر مانند مسمومیت بارداری و کاهش رشد جنین نیز افزایش می‌یابد. پرهیز از سقط‌های غیرقانونی نیز مهم است؛ چراکه ممکن است باعث چسبندگی رحم و سقط بعدی شود. سقط مکرر یا عادتی به ۲ یا بیشتر سقط بارداری اطلاق می‌شود و حدود ۲ تا ۵ درصد زنانی که برای بارداری اقدام می‌کنند، دچار سقط مکرر می‌شوند. در برخی از کشورها بعد از۲ مورد سقط و در دیگر کشورها بعد از ۳ بار سقط، بررسی علت و درمان آغاز می‌شود.
اصولاً یک‌بار سقط به دلیل تشکیل تصادفی جنین غیرطبیعی از لحاظ کروموزومی بوده که در این صورت سقط باید اتفاق افتد و دخالت درمانی در این موارد بی‌تأثیر است، اما بعد از ۲ یا ۳ بار سقط دلایل دیگری به‌جز موارد ژنتیکی مطرح می‌شوند که اغلب نیز قابل درمان‌اند.
۵۰ تا ۷۵ درصد موارد سقط مکرر بدون توضیح است. برخی از این علل قابل تشخیص و درمان هستند، ولی برای برخی از زوجین هرگز دلیل مشخصی پیدا نمی‌شود. حتی بعد از بررسی‌های وسیع ۵۰ تا ۷۵ درصد موارد سقط مکرر بدون توضیح باقی می‌مانند. البته جای امیدواری وجود دارد؛ چراکه اغلب زنانی که سقط بدون توضیح داشته‌اند، بارداری‌های بعدی‌شان موفقیت‌آمیز بوده است. برای مثال در یک خانم ۳۰ ساله باسابقه ۲ بار سقط بدون توضیح، به احتمال ۷۵% تنها با مراقبت دقیق قبل و حین بارداری، بدون دریافت دارویی خاص، بارداری موفق گزارش شده است.
اختلالات کروموزومی از علل سقط
این فلوشیپ ناباروری و سقط مکرر زنان در خصوص اختلالات کروموزومی اظهار داشت: اگر یکی از والدین یا هردوی آن‌ها حامل جابه‌جایی کروموزومی متعادل باشند، در این صورت زوجین سالم بوده، ولی احتمال داشتن جنین غیرطبیعی و سقط افزایش می‌یابد. این قضیه علت درخواست آزمایش کروموزومی را در زوجین مبتلا به سقط مکرر توجیه می‌کند. حدود 2 تا 3 درصد موارد، یک یا هر دو والدین حامل کروموزوم غیرطبیعی‌اند.
اختلالات کروموزومی جنین ممکن است منجر به سقط تک‌گیر یا مکرر شود که به‌خصوص با افزایش سن مادر بروز این عارضه افزایش می‌یابد. اخیراً بر بررسی محصولات جنین سقط‌شده ازلحاظ پاتولوژی و ژنتیک، جهت تشخیص و تعیین مسیر درمان، بسیار تأکید می‌شود.
اختلالات رحمی؛ 15 درصد علل سقط مکرر
شایع‌ترین این نوع اختلال سپتوم رحمی است که برای تشخیص آن از روش‌های ام‌‌آرآی، جراحی لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی استفاده می‌شود. همچنین بعضی از لیومیوم‌ها و چسبندگی‌های رحمی هم ممکن است باعث سقط مکرر شوند. از دلایل دیگر می‌توان به نارسایی سرویکس اشاره کرد که در سه ماهه دوم می‌توانند مشکلات سقط مکرر یا زایمان زودرس را به وجود آورند.
زنان مبتلا به کم‌کاری تیروئید در معرض سقط مکرر قرار دارند
زنان مبتلا به کم‌کاری تیروئید در معرض سقط مکرر قرار دارند. دیابت درمان‌نشده یا تشخیص داده‌نشده نیز می‌تواند منجر به سقط شود و همچنین زنان دارای سندروم تخمدان‌های پلی‌کیستیک به علت افزایش هورمون‌های مردانه و یا انسولین بالا، بیشتر در معرض سقط قرار دارند.
افزایش انعقادپذیری و سقط مکرر
این اختلالات با افزایش تمایل به تشکیل لخته (ترومبوفیلی) از علل سقط مکرر مطرح‌شده‌اند. بعضی مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از داروهای ضدانعقادی، شانس بارداری در این موارد را افزایش می‌دهد؛ اگرچه مطالعات وسیع‌تری لازم است. اما باید توجه داشته باشیم که بسیاری از زنان مبتلا به این دسته از اختلالات، بارداری موفقی را پشت سر می‌گذارند؛ درحالی‌که بعضی دچار سقط مکرر به‌خصوص سقط سه‌ماهه دوم می‌شوند. اشیوع این نوع اختلال آن در جوامع مختلف متفاوت است، اما حدود ۱۵ درصد علل سقط مکرر را، ترومبوفیلی دانسته‌اند.
سندروم آنتی‌فسفولیپید
این سندرم یک بیماری خودایمنی است که بدن فرد علیه بافت خود فعالیت می‌کند و با تولید آنتی‌بادی -مثلاً- به جفت آسیب می‌زند. در حدود 15 درصد زنان با سقط مکرر، سطوح بالای آنتی‌بادی گزارش شده است؛ اگرچه شیوع این بیماری نیز بسیار متفاوت است. این مورد درمان‌پذیرترین علت سقط مکرر است. همچنین در برخی موارد افزایش آنتی‌بادی‌های تیروئید را نیز علت سقط مکرر اعلام کرده‌اند که البته مورد توافق همگان نیست.
افزایش سلول‌های کشنده طبیعی رحمی تشکیل جفت را مهار می‌کند
علت دیگری که در مورد آن نیز اتفاق‌نظر وجود ندارد، افزایش سلول‌های کشنده طبیعی رحمی است که تشکیل جفت را مهار می‌کند. مطابق این عارضه در برخی مراکز، اندازه‌گیری این سلول‌ها در خون انجام می‌شود که البته این‌که افزایش سلول‌های کشنده طبیعی خون با افزایش این سلول‌ها در رحم همراه باشند، هنوز ثابت شده نیست و درمان‌های سرکوب‌گر فعالیت این سلول‌ها نیز منجر به بهبود باروری نشده است.
اشتراک ژن‌های HLA والدین و افزایش سقط
مطالعات اولیه نشان می‌دهد که اشتراک ژن‌های HLA والدین ممکن است با افزایش سقط همراه باشد که این نظریه در مطالعات بعدی رد و درمان‌ها در این مورد نیز مطرود شده‌اند. همچنین ایمنی مادر علیه آنتی‌ژن‌های خاص پدری به‌خصوص در موارد سقط ثانویه؛ یعنی حالاتی که قبلاً تولد زنده وجود داشته باشد، مطرح شده است که البته هنوز مطالعات بیشتری برای تائید این نظریه لازم است.
بالارفتن ریسک سقط با افزایش سن مادر
این فلوشیپ ناباروری با بیان این‌که علت بعدی کاهش رزرو تخمدان است، گفت: با افزایش سن مادر ریسک سقط بالا می‌رود؛ درحقیقت زنان در سنین بالا که کاهش رزرو تخمدان دارند، به دلیل کم‌شدن کیفیت تخمک، مستعد سقط مکرر می‌شوند. ازطرفی علت دیگر، نقص فاز لوتئال است که مبحثی پیچیده بوده و تشخیص آن نیز مشکل است. در این نقص کمبود پروژسترون مطرح می‌شود؛ گرچه فایده تجویز پروژسترون مشخص نیست، ولی به دلیل بی‌خطری آن تجویز برای پیشگیری از سقط مکرر صورت می‌گیرد.
چاقی مادر و کم‌تحرکی از علل سقط جنین مکرر
این متخصص زنان و زایمان با علت دیگر سقط مکرر را فاکتورهای سبک زندگی دانست و تأکید کرد: گرچه فاکتورهای سبک زندگی با افزایش سقط مکرر همراه هستند، اما در شمار علل اصلی سقط مکرر قرار نمی‌گیرند. چاقی مادر و کم‌تحرکی از مواردی‌اند که در سقط‌جنین بی‌تأثیر نیستند؛ چراکه با وجود اضافه وزن و کم‌تحرکی، مواد سمی داخل خون، غلظت خون و انعقادپذیری خون خصوصاً در صورت ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که بروز آن متأسفانه در کشور ما رو به افرایش است، بالا می‌رود. بنابراین تغییر سبک زندگی در این موارد بسیار حائز اهمیت است.
عفونت‌های دخیل در سقط مکر
بعضی انواع عفونت‌های مادر شامل توکسوپلاسموز و ویروس‌های سرخجه، سرخک، سیتومگال و تب‌خال نیز می‌توانند منجر به سقط تک‌گیرشوند، اما دخالت این عوامل در سقط مکرر مطرح نیست. همچنین عفونت‌هایی مانند تب مالت و مالاریا می‌توانند موجب سقط مکرر شوند.
چگونه از سقط جنین پیشگیری کنیم؟
تشویق زنان به ازدواج زودتر، پرهیز از استرس، داشتن تحرک مناسب و کاهش وزن بسیار حائز اهمیت است. در صورت برخورداری از اضافه وزن و چاقی؛ به‌ویژه اندکس وزن ( (BMI بالای30، قبل از هرگونه اقدام برای بارداری، 3 تا 6 ماه رژیم غذایی و ورزش تا اصلاح وزن، توصیه می‌شود. در غیر این‌صورت نه‌تنها احتمال سقط بالا می‌رود، بلکه بروز عوارض ناخوشایند دیگر مانند مسمومیت بارداری و کاهش رشد جنین نیز افزایش می‌یابد. پرهیز از سقط‌های غیرقانونی نیز مهم است؛ چراکه ممکن است باعث چسبندگی رحم و سقط بعدی شود.
بهترین زمان بارداری مجدد بعد از سقط جنین
پس از سقط‌جنین زمان ایده‌آل برای بارداری مجدد، رعایت فاصله یک سال است و زمان کمتر از ۳ ماه برای بارداری مجدد، به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود؛ چراکه همین عامل کم‌بودن فاصله بین ۲ بارداری احتمال سقط را افزایش می‌دهد. با افزایش سن احتمال سقط هم افزایش می‌یابد. برای مثال اگر برای یک خانم ۲۳ ساله به‌احتمال ۱۲ درصد احتمال یک‌بار سقط وجود دارد، این احتمال برای خانم ۴۰ ساله به ۵۰ درصد و برای خانم ۴۵ ساله به ۸۰ درصد می‌رسد. علت سقط در سن بالا، به دلیل کاهش کیفیت تخمک و تشکیل جنین با کروموزوم غیرطبیعی است که طبیعتاً جنین در این موارد سقط می‌شود و درمان بی‌فایده است.
درمان تضمین‌کننده صد درصدی برای رفع این عارضه وجود ندارد
برای مثال خانمی 38 ساله که سپتوم رحم دارد و درگذشته سه بار سقط داشته است، حتی اگر سپتوم رحمی‌اش برداشته شود، 30 درصد احتمال سقط مجدد به دلیل تشکیل جنین‌های غیرطبیعی وجود دارد. درواقع یک خانم 38 ساله در 30 درصد موارد جنین‌های غیرطبیعی دارد که درهرحال سقط می‌شوند و ما باید این نکته را در نظر بگیریم که درمان تضمین‌کننده صد درصدی برای رفع این عارضه وجود ندارد.
اصولاً یک‌بار سقط به دلیل تشکیل تصادفی جنین غیرطبیعی از لحاظ کروموزومی بوده که در این صورت سقط باید اتفاق افتد و دخالت درمانی در این موارد بی‌تأثیر است، اما بعد از ۲ یا ۳ بار سقط دلایل دیگری به‌جز موارد ژنتیکی مطرح می‌شوند که اغلب نیز قابل درمان‌اند.
۵۰ تا ۷۵ درصد موارد سقط مکرر بدون توضیح است. برخی از این علل قابل تشخیص و درمان هستند، ولی برای برخی از زوجین هرگز دلیل مشخصی پیدا نمی‌شود. حتی بعد از بررسی‌های وسیع ۵۰ تا ۷۵ درصد موارد سقط مکرر بدون توضیح باقی می‌مانند. البته جای امیدواری وجود دارد؛ چراکه اغلب زنانی که سقط بدون توضیح داشته‌اند، بارداری‌های بعدی‌شان موفقیت‌آمیز بوده است. برای مثال در یک خانم ۳۰ ساله باسابقه ۲ بار سقط بدون توضیح، به احتمال ۷۵% تنها با مراقبت دقیق قبل و حین بارداری، بدون دریافت دارویی خاص، بارداری موفق گزارش شده است.
اختلالات کروموزومی از علل سقط
این فلوشیپ ناباروری و سقط مکرر زنان در خصوص اختلالات کروموزومی اظهار داشت: اگر یکی از والدین یا هردوی آن‌ها حامل جابه‌جایی کروموزومی متعادل باشند، در این صورت زوجین سالم بوده، ولی احتمال داشتن جنین غیرطبیعی و سقط افزایش می‌یابد. این قضیه علت درخواست آزمایش کروموزومی را در زوجین مبتلا به سقط مکرر توجیه می‌کند. حدود 2 تا 3 درصد موارد، یک یا هر دو والدین حامل کروموزوم غیرطبیعی‌اند.
اختلالات کروموزومی جنین ممکن است منجر به سقط تک‌گیر یا مکرر شود که به‌خصوص با افزایش سن مادر بروز این عارضه افزایش می‌یابد. اخیراً بر بررسی محصولات جنین سقط‌شده ازلحاظ پاتولوژی و ژنتیک، جهت تشخیص و تعیین مسیر درمان، بسیار تأکید می‌شود.
اختلالات رحمی؛ 15 درصد علل سقط مکرر
شایع‌ترین این نوع اختلال سپتوم رحمی است که برای تشخیص آن از روش‌های ام‌‌آرآی، جراحی لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی استفاده می‌شود. همچنین بعضی از لیومیوم‌ها و چسبندگی‌های رحمی هم ممکن است باعث سقط مکرر شوند. از دلایل دیگر می‌توان به نارسایی سرویکس اشاره کرد که در سه ماهه دوم می‌توانند مشکلات سقط مکرر یا زایمان زودرس را به وجود آورند.
زنان مبتلا به کم‌کاری تیروئید در معرض سقط مکرر قرار دارند
زنان مبتلا به کم‌کاری تیروئید در معرض سقط مکرر قرار دارند. دیابت درمان‌نشده یا تشخیص داده‌نشده نیز می‌تواند منجر به سقط شود و همچنین زنان دارای سندروم تخمدان‌های پلی‌کیستیک به علت افزایش هورمون‌های مردانه و یا انسولین بالا، بیشتر در معرض سقط قرار دارند.
افزایش انعقادپذیری و سقط مکرر
این اختلالات با افزایش تمایل به تشکیل لخته (ترومبوفیلی) از علل سقط مکرر مطرح‌شده‌اند. بعضی مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از داروهای ضدانعقادی، شانس بارداری در این موارد را افزایش می‌دهد؛ اگرچه مطالعات وسیع‌تری لازم است. اما باید توجه داشته باشیم که بسیاری از زنان مبتلا به این دسته از اختلالات، بارداری موفقی را پشت سر می‌گذارند؛ درحالی‌که بعضی دچار سقط مکرر به‌خصوص سقط سه‌ماهه دوم می‌شوند. اشیوع این نوع اختلال آن در جوامع مختلف متفاوت است، اما حدود ۱۵ درصد علل سقط مکرر را، ترومبوفیلی دانسته‌اند.
سندروم آنتی‌فسفولیپید
این سندرم یک بیماری خودایمنی است که بدن فرد علیه بافت خود فعالیت می‌کند و با تولید آنتی‌بادی -مثلاً- به جفت آسیب می‌زند. در حدود 15 درصد زنان با سقط مکرر، سطوح بالای آنتی‌بادی گزارش شده است؛ اگرچه شیوع این بیماری نیز بسیار متفاوت است. این مورد درمان‌پذیرترین علت سقط مکرر است. همچنین در برخی موارد افزایش آنتی‌بادی‌های تیروئید را نیز علت سقط مکرر اعلام کرده‌اند که البته مورد توافق همگان نیست.
افزایش سلول‌های کشنده طبیعی رحمی تشکیل جفت را مهار می‌کند
علت دیگری که در مورد آن نیز اتفاق‌نظر وجود ندارد، افزایش سلول‌های کشنده طبیعی رحمی است که تشکیل جفت را مهار می‌کند. مطابق این عارضه در برخی مراکز، اندازه‌گیری این سلول‌ها در خون انجام می‌شود که البته این‌که افزایش سلول‌های کشنده طبیعی خون با افزایش این سلول‌ها در رحم همراه باشند، هنوز ثابت شده نیست و درمان‌های سرکوب‌گر فعالیت این سلول‌ها نیز منجر به بهبود باروری نشده است.
اشتراک ژن‌های HLA والدین و افزایش سقط
مطالعات اولیه نشان می‌دهد که اشتراک ژن‌های HLA والدین ممکن است با افزایش سقط همراه باشد که این نظریه در مطالعات بعدی رد و درمان‌ها در این مورد نیز مطرود شده‌اند. همچنین ایمنی مادر علیه آنتی‌ژن‌های خاص پدری به‌خصوص در موارد سقط ثانویه؛ یعنی حالاتی که قبلاً تولد زنده وجود داشته باشد، مطرح شده است که البته هنوز مطالعات بیشتری برای تائید این نظریه لازم است.
بالارفتن ریسک سقط با افزایش سن مادر
این فلوشیپ ناباروری با بیان این‌که علت بعدی کاهش رزرو تخمدان است، گفت: با افزایش سن مادر ریسک سقط بالا می‌رود؛ درحقیقت زنان در سنین بالا که کاهش رزرو تخمدان دارند، به دلیل کم‌شدن کیفیت تخمک، مستعد سقط مکرر می‌شوند. ازطرفی علت دیگر، نقص فاز لوتئال است که مبحثی پیچیده بوده و تشخیص آن نیز مشکل است. در این نقص کمبود پروژسترون مطرح می‌شود؛ گرچه فایده تجویز پروژسترون مشخص نیست، ولی به دلیل بی‌خطری آن تجویز برای پیشگیری از سقط مکرر صورت می‌گیرد.
چاقی مادر و کم‌تحرکی از علل سقط جنین مکرر
این متخصص زنان و زایمان با علت دیگر سقط مکرر را فاکتورهای سبک زندگی دانست و تأکید کرد: گرچه فاکتورهای سبک زندگی با افزایش سقط مکرر همراه هستند، اما در شمار علل اصلی سقط مکرر قرار نمی‌گیرند. چاقی مادر و کم‌تحرکی از مواردی‌اند که در سقط‌جنین بی‌تأثیر نیستند؛ چراکه با وجود اضافه وزن و کم‌تحرکی، مواد سمی داخل خون، غلظت خون و انعقادپذیری خون خصوصاً در صورت ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که بروز آن متأسفانه در کشور ما رو به افرایش است، بالا می‌رود. بنابراین تغییر سبک زندگی در این موارد بسیار حائز اهمیت است.
عفونت‌های دخیل در سقط مکر
بعضی انواع عفونت‌های مادر شامل توکسوپلاسموز و ویروس‌های سرخجه، سرخک، سیتومگال و تب‌خال نیز می‌توانند منجر به سقط تک‌گیرشوند، اما دخالت این عوامل در سقط مکرر مطرح نیست. همچنین عفونت‌هایی مانند تب مالت و مالاریا می‌توانند موجب سقط مکرر شوند.
چگونه از سقط جنین پیشگیری کنیم؟
تشویق زنان به ازدواج زودتر، پرهیز از استرس، داشتن تحرک مناسب و کاهش وزن بسیار حائز اهمیت است. در صورت برخورداری از اضافه وزن و چاقی؛ به‌ویژه اندکس وزن ( (BMI بالای30، قبل از هرگونه اقدام برای بارداری، 3 تا 6 ماه رژیم غذایی و ورزش تا اصلاح وزن، توصیه می‌شود. در غیر این‌صورت نه‌تنها احتمال سقط بالا می‌رود، بلکه بروز عوارض ناخوشایند دیگر مانند مسمومیت بارداری و کاهش رشد جنین نیز افزایش می‌یابد. پرهیز از سقط‌های غیرقانونی نیز مهم است؛ چراکه ممکن است باعث چسبندگی رحم و سقط بعدی شود.
بهترین زمان بارداری مجدد بعد از سقط جنین
پس از سقط‌جنین زمان ایده‌آل برای بارداری مجدد، رعایت فاصله یک سال است و زمان کمتر از ۳ ماه برای بارداری مجدد، به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود؛ چراکه همین عامل کم‌بودن فاصله بین ۲ بارداری احتمال سقط را افزایش می‌دهد. با افزایش سن احتمال سقط هم افزایش می‌یابد. برای مثال اگر برای یک خانم ۲۳ ساله به‌احتمال ۱۲ درصد احتمال یک‌بار سقط وجود دارد، این احتمال برای خانم ۴۰ ساله به ۵۰ درصد و برای خانم ۴۵ ساله به ۸۰ درصد می‌رسد. علت سقط در سن بالا، به دلیل کاهش کیفیت تخمک و تشکیل جنین با کروموزوم غیرطبیعی است که طبیعتاً جنین در این موارد سقط می‌شود و درمان بی‌فایده است.
درمان تضمین‌کننده صد درصدی برای رفع این عارضه وجود ندارد
برای مثال خانمی 38 ساله که سپتوم رحم دارد و درگذشته سه بار سقط داشته است، حتی اگر سپتوم رحمی‌اش برداشته شود، 30 درصد احتمال سقط مجدد به دلیل تشکیل جنین‌های غیرطبیعی وجود دارد. درواقع یک خانم 38 ساله در 30 درصد موارد جنین‌های غیرطبیعی دارد که درهرحال سقط می‌شوند و ما باید این نکته را در نظر بگیریم که درمان تضمین‌کننده صد درصدی برای رفع این عارضه وجود ندارد.
منبع:
سلامت نیوز
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼