علت شب ادراری در کودکان، رفتار نامناسب والدین
شب ادراری در کودکان مسئله بسیار پراهمیتی است که والدین در تلاش حل آن می باشند.
مثال: امیرعلی که شش سال دارد حدود پنج ماه است اغلب شب ها خیس می کند، او در طول روز قبل از آنکه به دستشویی برسد خیس کرده است.
• رفتارهای نامناسب والدین
- والدین امیرعلی اعتقاد دارند او همه چیز را خوب می فهمد فقط می خواهد با ما لجبازی کند و گرنه هر شب به او می گوییم خیس نکنی اما او کار خودش را انجام می دهد. برای همین مدام او را نصیحت می کنند، تهدید می کنند و ... .
مثلاً: امیرعلی، تو دیگه بزرگ شده ای نباید خیس کنی، اگه یک بار دیگر شلوارتو خیس کنی، من میدونم و تو، حالا که به حرف من گوش نکردی و خیس کردی پس برو توی حموم و درب را ببند، از مهدی یاد بگیر از تو کوچکتره ولی خیس نمی کنه.
- به توصیۀ اطرافیان گوش می کنند که اگر به او برخی خوراکی ها را بدهند دیگر خیس نخواهد کرد.
• توصیه های روانشناس
- هرگونه نصیحت، تذکر، امر و نهی، مقایسه، تهدید، تمسخر و تنبیه بدنی را قطع کنید. چون می دانید اگر سردرد و پادرد با این ابزار درمان شوند شب ادراری نیز با استفاده از این ابزار درمان خواهد شد. از طرفی با این کار فقط در کودک احساس گناه ایجاد می شود.
- از مطرح کردن مشکل کودک در حضور دیگران جداً خودداری کنید.
- شب ادراری به دو صورت اولیه و ثانویه وجود دارد. در نوع اولیه، کودک از همان دوران نوزادی خیس می کرده و کمتر خشکی داشته است، اما در نوع ثانویه، کودک تا به حال خشک بوده و مدتی است خیس می کند.
- دلایل متعددی مثل داشتن دیابت، مشکلات کلیوی، انگل، وراثت، آسیب های مغزی می توانند باعث شب ادراری شوند. پس لازم است قبل از هر اقدام روان درمانی و روان شناختی، کودک توسط یک متخصص کلیه و مجاری ادرار معاینه شود.
- از مهم ترین دلایل روان شناختی شب ادراری، وجود اضطراب، ترس و نگرانی کودک است که می تواند ناشی از جو نامطلوب خانوادگی و یا آموزشگاهی باشد پس محیط زندگی را شاد کنید و هرگونه اعمال فشار تحصیلی یا تربیتی را حذف کنید.
- تاکیدها و پرسش هایی که به صورت مستقیم انجام می شود را حذف کنید، مثلاً نگویید: دستشویی نداری؟ برو یه کوچولو دستشویی کن، خیس نکنی ها، این تاکیدها و پرسش ها، در کودک اضطراب ایجاد می کند و این اضطراب، غیرمستقیم و ناخودآگاه موجب خیس کردن او می شود.
- برخی از کودکان علی رغم این که ادرار دارند، تحمل کرده به دلایل متعدد که مهم ترین آن سرگرم بازی بودن است از رفتن به توالت خودداری می کنند یا تخلیۀ ادرار را به تعویق می اندازند.
بدترین کار تاکید زیاد بر رفتن به توالت و بهترین کار رها کردن کودک است، اما اگر کودک مشکلات کلیوی دارد و نباید ادرارش را نگه دارد به جای اصرار و تاکید زیاد، فضای توالت را با بستن شُرشُره، ریختن برف شادی و ... جذاب کنید، اگر نتیجه نگرفتید از یک روانشناس کمک بخواهید.
- برای درمان شب ادراری می توان از روش های زیر استفاده کرد:
1- روش افزایش حجم مثانه یا آموزش نگهداری ادرار
از آنجایی که در برخی از کودکان حجم مثانه کوچک بوده و نمی تواند ادرار زیادی در خودش جای دهد می توان با برخی آموزش ها ظرفیت آن را افزایش داد.
در این روش ابتدا با زبانی ساده ولی علمی جایگاه مثانه را در بدنش مشخص کرده یا بر روی تصویر نشان دهید، سپس فرآیند تولید ادرار را توضیح دهید و از او بخواهید در طول روز هر چقدر می خواهد مایعات بخورد اما هر بار که دستشویی می رود اول یک کوچولو (1 دقیقه) خودش را نگه دارد و سپس ادرارش را رها کند.
این زمان در مرتبۀ دوم حدود دو دقیقه بوده، به تدریج افزایش خواهد یافت تا در طی یک هفته به حدود ده دقیقه برسد، این کار باعث می شود مثانه حجم بیشتری از ادرار را در خودش جای دهد و هرچه حجم مثانه افزایش یابد میزان شب ادراری نیز کاهش خواهد یافت.
2- ادرار منقطع
یعنی از کودک بخواهید وقتی ادرار می کند آن را قطع کند دوباره ادامه دهد، قطع کند و سپس ادامه دهد.
۳- روش خود هیپوتیزمی
در این روش که نوعی تلقین مثبت است کودک هر شب قبل از خواب، ده مرتبه می گوید: من خیس نمی کنم، من خیس نمی کنم و ... . قبل از آن نیز از کودک بخواهید انگشتان دستش را ببندد و باز کند و برایش توضیح دهید که این کار به وسیلۀ مغز انجام می شود.
یعنی تو به مغزت می گویی و او هم به حرف تو گوش می کند و دست تو را باز و بسته می کند. پس تو می توانی شب ها موقع خواب از مغزت بخواهی که به تو کمک کند تا شب را خیس نکنی و او هم به حرف تو گوش خواهد کرد.
4- اقتصاد ژتونی
همزمان با اجرای دو روش قبلی، قراردادی با کودک ببندید که اگر صبح بیدار شود و خیس نکرده باشد یک کارت امتیاز دریافت خواهد کرد. وقتی تعداد کارت ها مثلاً ۲۰ عدد شدند جایزه ای دریافت خواهد کرد.
۵- تن آرامی
از کودک بخواهید هر شب روی تخت یا تشک دراز بکشد و بعد از چند نفس عمیق، عضلاتش را به ترتیب گفته شده سفت کند و سپس رها نماید (بهتر است این کار دو مرتبه انجام شود) عضلات مچ به پایین، عضلات ساق پا، عضلات ران ها، عضلات شکم، عضلات قفسۀ سینه، بستن انگشتان دست، عضلات ساعد هر دو دست، عضلات گردن و بالاخره عضلات صورت یعنی اخم شدید. البته بهتر است نفس عمیق از بینی گرفته شود و به آرامی از دهان خارج شود.
5- دارو درمانی
معمولاً به عنوان آخرین راه و نه اولین راه، به ویژه برای درمان شب ادراری اولیه استفاده می شود. باید گفت دارو درمانی همیشه مؤثر نبوده گاهی عوارضی مثل خون دماغ را به دنبال دارد.
از طرفی زمان هایی دیده می شود که کودک علی رغم مصرف دارو، باز هم خیس می کند. که در این صورت اقدامات مشاوره ای و روان درمانی ضرورت خواهد یافت. البته تجویز برخی دارونماها توسط پزشک نیز می تواند مؤثر واقع شود.
۶- گاهی تشک کودک را با روکش های زیبایی که فانتزی بوده، دارای اشکال قشنگی از حیوانات هستند بپوشانید این کار به کودک حس عاطفی و روانی خاصی داده، باعث می شود خیس نکند.
- گاهی می توانید کودک را هر شب و در ساعتی خاص و ثابت برای رفتن به توالت بیدار کنید.
- برخی از کودکان با خوردن غذاهایی که طبع سرد دارند مثل ماست، عدس، برنج و ... شب ادراری پیدا می کنند که باید از خوردن آنها در شب پرهیز نمایید.
• رفتارهای نامناسب والدین
- والدین امیرعلی اعتقاد دارند او همه چیز را خوب می فهمد فقط می خواهد با ما لجبازی کند و گرنه هر شب به او می گوییم خیس نکنی اما او کار خودش را انجام می دهد. برای همین مدام او را نصیحت می کنند، تهدید می کنند و ... .
مثلاً: امیرعلی، تو دیگه بزرگ شده ای نباید خیس کنی، اگه یک بار دیگر شلوارتو خیس کنی، من میدونم و تو، حالا که به حرف من گوش نکردی و خیس کردی پس برو توی حموم و درب را ببند، از مهدی یاد بگیر از تو کوچکتره ولی خیس نمی کنه.
- به توصیۀ اطرافیان گوش می کنند که اگر به او برخی خوراکی ها را بدهند دیگر خیس نخواهد کرد.
• توصیه های روانشناس
- هرگونه نصیحت، تذکر، امر و نهی، مقایسه، تهدید، تمسخر و تنبیه بدنی را قطع کنید. چون می دانید اگر سردرد و پادرد با این ابزار درمان شوند شب ادراری نیز با استفاده از این ابزار درمان خواهد شد. از طرفی با این کار فقط در کودک احساس گناه ایجاد می شود.
- از مطرح کردن مشکل کودک در حضور دیگران جداً خودداری کنید.
- شب ادراری به دو صورت اولیه و ثانویه وجود دارد. در نوع اولیه، کودک از همان دوران نوزادی خیس می کرده و کمتر خشکی داشته است، اما در نوع ثانویه، کودک تا به حال خشک بوده و مدتی است خیس می کند.
- دلایل متعددی مثل داشتن دیابت، مشکلات کلیوی، انگل، وراثت، آسیب های مغزی می توانند باعث شب ادراری شوند. پس لازم است قبل از هر اقدام روان درمانی و روان شناختی، کودک توسط یک متخصص کلیه و مجاری ادرار معاینه شود.
- از مهم ترین دلایل روان شناختی شب ادراری، وجود اضطراب، ترس و نگرانی کودک است که می تواند ناشی از جو نامطلوب خانوادگی و یا آموزشگاهی باشد پس محیط زندگی را شاد کنید و هرگونه اعمال فشار تحصیلی یا تربیتی را حذف کنید.
- تاکیدها و پرسش هایی که به صورت مستقیم انجام می شود را حذف کنید، مثلاً نگویید: دستشویی نداری؟ برو یه کوچولو دستشویی کن، خیس نکنی ها، این تاکیدها و پرسش ها، در کودک اضطراب ایجاد می کند و این اضطراب، غیرمستقیم و ناخودآگاه موجب خیس کردن او می شود.
- برخی از کودکان علی رغم این که ادرار دارند، تحمل کرده به دلایل متعدد که مهم ترین آن سرگرم بازی بودن است از رفتن به توالت خودداری می کنند یا تخلیۀ ادرار را به تعویق می اندازند.
بدترین کار تاکید زیاد بر رفتن به توالت و بهترین کار رها کردن کودک است، اما اگر کودک مشکلات کلیوی دارد و نباید ادرارش را نگه دارد به جای اصرار و تاکید زیاد، فضای توالت را با بستن شُرشُره، ریختن برف شادی و ... جذاب کنید، اگر نتیجه نگرفتید از یک روانشناس کمک بخواهید.
- برای درمان شب ادراری می توان از روش های زیر استفاده کرد:
1- روش افزایش حجم مثانه یا آموزش نگهداری ادرار
از آنجایی که در برخی از کودکان حجم مثانه کوچک بوده و نمی تواند ادرار زیادی در خودش جای دهد می توان با برخی آموزش ها ظرفیت آن را افزایش داد.
در این روش ابتدا با زبانی ساده ولی علمی جایگاه مثانه را در بدنش مشخص کرده یا بر روی تصویر نشان دهید، سپس فرآیند تولید ادرار را توضیح دهید و از او بخواهید در طول روز هر چقدر می خواهد مایعات بخورد اما هر بار که دستشویی می رود اول یک کوچولو (1 دقیقه) خودش را نگه دارد و سپس ادرارش را رها کند.
این زمان در مرتبۀ دوم حدود دو دقیقه بوده، به تدریج افزایش خواهد یافت تا در طی یک هفته به حدود ده دقیقه برسد، این کار باعث می شود مثانه حجم بیشتری از ادرار را در خودش جای دهد و هرچه حجم مثانه افزایش یابد میزان شب ادراری نیز کاهش خواهد یافت.
2- ادرار منقطع
یعنی از کودک بخواهید وقتی ادرار می کند آن را قطع کند دوباره ادامه دهد، قطع کند و سپس ادامه دهد.
۳- روش خود هیپوتیزمی
در این روش که نوعی تلقین مثبت است کودک هر شب قبل از خواب، ده مرتبه می گوید: من خیس نمی کنم، من خیس نمی کنم و ... . قبل از آن نیز از کودک بخواهید انگشتان دستش را ببندد و باز کند و برایش توضیح دهید که این کار به وسیلۀ مغز انجام می شود.
یعنی تو به مغزت می گویی و او هم به حرف تو گوش می کند و دست تو را باز و بسته می کند. پس تو می توانی شب ها موقع خواب از مغزت بخواهی که به تو کمک کند تا شب را خیس نکنی و او هم به حرف تو گوش خواهد کرد.
4- اقتصاد ژتونی
همزمان با اجرای دو روش قبلی، قراردادی با کودک ببندید که اگر صبح بیدار شود و خیس نکرده باشد یک کارت امتیاز دریافت خواهد کرد. وقتی تعداد کارت ها مثلاً ۲۰ عدد شدند جایزه ای دریافت خواهد کرد.
۵- تن آرامی
از کودک بخواهید هر شب روی تخت یا تشک دراز بکشد و بعد از چند نفس عمیق، عضلاتش را به ترتیب گفته شده سفت کند و سپس رها نماید (بهتر است این کار دو مرتبه انجام شود) عضلات مچ به پایین، عضلات ساق پا، عضلات ران ها، عضلات شکم، عضلات قفسۀ سینه، بستن انگشتان دست، عضلات ساعد هر دو دست، عضلات گردن و بالاخره عضلات صورت یعنی اخم شدید. البته بهتر است نفس عمیق از بینی گرفته شود و به آرامی از دهان خارج شود.
5- دارو درمانی
معمولاً به عنوان آخرین راه و نه اولین راه، به ویژه برای درمان شب ادراری اولیه استفاده می شود. باید گفت دارو درمانی همیشه مؤثر نبوده گاهی عوارضی مثل خون دماغ را به دنبال دارد.
از طرفی زمان هایی دیده می شود که کودک علی رغم مصرف دارو، باز هم خیس می کند. که در این صورت اقدامات مشاوره ای و روان درمانی ضرورت خواهد یافت. البته تجویز برخی دارونماها توسط پزشک نیز می تواند مؤثر واقع شود.
۶- گاهی تشک کودک را با روکش های زیبایی که فانتزی بوده، دارای اشکال قشنگی از حیوانات هستند بپوشانید این کار به کودک حس عاطفی و روانی خاصی داده، باعث می شود خیس نکند.
- گاهی می توانید کودک را هر شب و در ساعتی خاص و ثابت برای رفتن به توالت بیدار کنید.
- برخی از کودکان با خوردن غذاهایی که طبع سرد دارند مثل ماست، عدس، برنج و ... شب ادراری پیدا می کنند که باید از خوردن آنها در شب پرهیز نمایید.
منبع:
کودک آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼