چرا بند ناف دور گردن جنین میپیچه؟

یکی از نگرانی‌های والدین در طول دوران بارداری پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین می‌باشد .باورهای اشتباهی در این زمینه بین مردم رایج است که می‌تواند زمینه‌ساز استرس در مادر باردار گردد .به عنوان مثال اینکه ممکن است با حرکات جنین در رحم مادر و جابجا شدن جنین در رحم مادر ممکن است باعث پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین شود .
به دلیل بلند بودن بند ناف و نرم بودن آن معمولاً پیچیده شدن آن به دور گردن جنین باعث ایجاد فشار زیاد به گردن جنین نمی‌شود و خطر جدی‌ برای جنین دربر نخواهد داشت اما این موضوع را نیز باید بگوییم که در برخی موارد بند ناف خیلی محکم دور گردن جنین پیچیده می‌شود و در موارد بسیار اندک پیچیده شدن بند ناف ممکن است باعث ایجاد گره دربند ناف گردد و همین امر مانع از رسیدن خون و اکسیژن به جنین شده و مرگ جنین در رحم مادر را به دنبال داشته باشد .

عملکرد بند ناف
بند ناف ارگانی طناب مانند و بسیار باریک که در آن دو سرخرگ (شریان) و یک سیاهرگ (ورید) قرار دارد که باعث اتصال جنین را به جفت می‌گردد. طول بند ناف در طی ماه‌های بارداری در حدود ۵۰ سانتی‌متر می‌شود . البته بند ناف ممکن است کوتاه یا بلندتر شود. ضخامت بند ناف هم در جنین‌های مختلف متفاوت است. هر چه جنین بیشتر رشد کند قطر بند ناف نیز بیشتر می‌شود و قطر آن در جنین ۹ ماهه تا حدی از یک جنین تا جنین دیگر متفاوت است.
وظیفه بند ناف خون‌رسانی سرشار از مواد غذایی جفت به جنین است و مواد زائد جنین را به جفت منتقل می‌کند تا دفع‌ شود. بند ناف در مایع آمنیوتیک قرار دارد و مابین اندام‌های جنین و دیواره رحم قرار گرفته است. بند ناف امروزه به عنوان یک عضو داخل رحم قابل رویت است و در سونوگرافی محل جفت ، بند ناف و مقطع بند ناف بررسی می‌‌شود.اگر بند ناف بجای دو سرخرگ و یک سیاهرگ یک سرخرگ و یک سیاهرگ داشته باشد احتمال بروز بیماری‌های قلبی در جنین بیشتر می‌شود و بهتر است در این شرایط ساختمان قلب جنین نیز مورد بررسی قرار گیرد.

چرا بند ناف دور جنین می‌پیچد؟
ممکن است تحت شرایطی خاص که قابل‌ پیش‌بینی و پیشگیری نمی‌باشد بند ناف دور اندام‌ها یا دور گردن جنین پیچیده شود.برخی‌ها اعتقاددارند که اگر زن باردار پا روی پایش بیاندازد باعث پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین می‌گردد اما این باور کاملاً اشتباه است و ارتباطی بین این دو وجود ندارد.برخی از تصورات دیگر که میگویند زن باردار باید به پهلو بخواهد و طاق‌باز(به پشت) خوابیدن موجب پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین می‌شود در اینجا باید بگوییم که از نیمه دوم بارداری از هفته ۲۰ تا ۲۴ به بعد به علت بزرگ شدن رحم اگر شخص‌ باردار به پشت بخوابد بند ناف دور گردن جنین نمی‌پیچد اما به علت فشار رحم بر روی عروق بزرگ شکم (رگ آئورت و سیاهرگ بزرگی که خون را به سمت قلب می‌برد).برگشت خون از اندام‌ها به قلب مختل می‌شود و خون‌رسانی به جنین دچار اختلال می‌شود. در برخی اشخاص در ماه هشتم و نهم مخصوصاً در مواردی که جنین درشت است یا شخص دوقلو یا چند قلو باردار باشد به محض آنکه چند دقیقه به پشت می‌خوابند دچار افت فشار شوک و نامرتب شدن ضربان قلب می‌شوند بنابراین بهتر است از نیمه دوم بارداری خانم‌های باردار به پهلوی چپ بخوابند و اگر نمی‌توانند کامل به پهلو بخوابند حداقل ۳۰ تا ۴۰ درجه به سمت چپ زاویه داشته باشند و یک بالش سمت راست کمر خود قرار دهند که حداقل کمی به سمت چپ چرخیده باشند. به این ترتیب فشار از روی عروق بزرگ برداشته می‌شود و خون‌رسانی به جنین بهتر انجام می‌گیرد.از باورهای غیرعلمی دیگر این است که وقتی زن‌ باردار می‌خواهد در خواب پهلو به پهلو شود و به اصطلاح غلت بزند بایستی ابتدا بنشیند و سپس بچرخد اما پیچیده شدن بند ناف دور جنین ربطی به وضعیت قرارگیری مادر ندارد و فقط در اثر حرکت‌های خود جنین داخل مایع آمنیوتیکی اتفاق می‌افتد.

خطرات پیچیده شدن بند ناف برای جنین
پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین در اواسط بارداری خیلی نگران‌کننده نیست و نیاز به بررسی خاصی ندارد اما در اواخر بارداری مخصوصاً اگر شخص تصمیم به زایمان طبیعی دارد و در صورتی که بند ناف جنین چندین مرتبه دور گردن جنین پیچیده و کوتاه شده باشد باعث فشار روی بند ناف کم شدن و قطع جریان خون مادر به جنین و نامرتب شدن قلب جنین و در برخی موارد مرگ‌ جنین می‌گردد. چنانچه در سونوگرافی دیده شود که بند ناف دور گردن جنین پیچیده شده است در تمام طول زایمان طبیعی از ابتدای شروع دردهای زایمانی تا زمانی که نوزاد متولد می‌گردد ضربان قلب جنین دقیق و با فواصل کوتاه از طریق دستگاه‌ مانیتورینگ مورد بررسی قرار گیرد.در برخی موارد با خارج شدن جنین از مجرای زایمان بند ناف تحت فشار قرار می‌گیرد و ممکن است لحظات آخر زایمان و پیش از تولد نوزاد تعداد ضربان قلب او کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا ‌کند.ممکن است در برخی موارد و با بروز نامنظم شدن ضربان قلب جنین شخص مجبور به سزارین فوری گردد.

در طول زایمان ابتدا سر و بعد بقیه و اندام‌ نوزاد از بدن مادر خارج می‌شوند و پس از خروج‌ جنین بند ناف بریده می‌شود و سپس جفت بیرون می‌آید . در مواردی پیش از خارج شدن جنین بند ناف بیرون می‌آید و سر جنین ممکن است تحت فشار قرار گیرد و همین فشار سر جنین بر بند ناف ممکن است باعث قطع شدن جریان خون و ضربان قلب در جنین گردد و چنانچه به موقع تشخیص داده شود و ظرف 10 تا 15 دقیقه اقدامات لازم صورت گیرد و شخص برای سزارین آماده شود جنین نجات‌یافته و به سلامت از رحم مادر خارج می‌گردد.این در مواردی اتفاق می‌افتد که جنین‌ نارس باشد و سر جنین کاملاً حفره لگن را پر نکرده باشد یا اینکه جنین با پا وارد حفره لگنی شده یا مادر دچار تنگی لگن باشد و این امر مانع ورود کامل سر جنین به داخل لگن می‌گردد.طی این روند بعد از پاره شدن کیسه آب نواری از بند ناف از کنار اندام‌های جنین به داخل لگن می‌افتد و حتی گاهی وارد واژن می‌شود و از اندام تناسلی بیرون می‌افتد.