رادیوگرافی در دوران بارداری، چه آسیبی می‌رساند؟
رادیوگرافی از روشهای تشخیص بیماریها و صدمات در پزشکی و دندانپزشکی بشمار میرود اما انجام دادن اینکار در دوران بارداری و برخورد اشعه ایکس با جنین درون رحم مادر ممکن است.
رادیوگرافی از روشهای تشخیص بیماریها و صدمات در پزشکی و دندانپزشکی بشمار میرود اما انجام دادن اینکار در دوران بارداری و برخورد اشعه ایکس با جنین درون رحم مادر ممکن است عوارض نامطلوبی را ایجاد نماید .در دوران بارداری ، احتمال دارد مادر دچار بیماریهایی گردد که برای تشخیص آنها نیاز به انجام رادیوگرافی باشد. رادیوگرافی یا همان تصویربرداری با اشعه ایکس، از طریق تابش این اشعه به بدن شخص و عبور از اندامها انجام میگیرد. عکس ساده قفسه سینه در زمان عفونت شدید ریه، رادیوگرافی در زمان مشکلات دندان از دندان ها، عکس از ستون فقرات بعلت مشکلاتی مثل کمر درد، عکس از اندام ها بدلیل شکستگی یا تصادف، عکس برداری شکم بعلت بروز آپاندیسیت، رادیولوژی از لگن بدلیل سنگ کلیه یا بیماری های دیگر، سی تی اسکن و یا آنژیوگرافی از رگهای قلب همه از مواردی هستند که ممکن است در طول بارداری مادر را تحت تابش اشعه ایکس قرار دهند.
عوارض رادیوگرافی در دوران بارداری بر روی جنینی به دو عامل عمده بستگی دارد:
- سن بارداری بهنگام انجام رادیوگرافی : چنانچه مادر باردار در روزهای اول تا نهم بعد از لقاح با رادیوگرافی انجام داده باشد احتمال وقوع سقط شدیداً افزایش می یابد اما اگر سقط روی ندهد ،جنین سالم خواهد ماند. بیشترین مقدارصدمه به جنین زمانی ایجاد میشود که جنین در هفته های ابتدایی قرار دارد و سلولهای او در حال تکثیر و اعضا اصلی در حال شکل گیری میباشند . در این وضعیت ممکن است تابش اشعه های قوی به ناحیه شکم، لگن و ستون مهره ها به داخل رحم نیز نفوذ کند و جنین را تحت تاثیر قرار دهد. در ۲۵ هفته ابتدایی بارداری زمانیکه سیستم عصبی مرکزی جنین (مغز و نخاع) درحال شکل گرفتن است، جنین به اشعه حساس تر است. میزان تابش اشعه به جنین نباید بیشتر از ۱۰۰ واحد باشد. در غیر اینصورت ممکن است کاهش بهره هوشی را در نوزاد شاهد باشیم.عوارض عمده رادیوگرافی مانند نقایص لوله عصبی ومیکروسفالی بدلیل برخورد با اشعه ایکس بین روزهای 9-60 پس از لقاح رخ می دهد.انجام رادیوگرافی با شدت 1 تا 2 راد در سه ماهه دوم و سوم بارداری ، ایجاد بیماری های خونی کودکان ( لوسمی ها ) را 5/1 تا 2 برابر افزایش می دهد.
- میزان شدت تشعشع : دوز و میزان تشعشع برای ایجاد عوارض بارداری اهمیت ویژه ای دارد . معمولا رادیولوژیست ها درصورتیکه به آنها اطلاع داده شود میزان مناسب را تنظیم خواهند کرد.
چه اقداماتی در زمان انجام رادیوگرافی بایستی انجام داد :
- پرتوگیری زنان باردار در دوران بارداری فقط برای ۱ الی ۲ بار جنین را تهدید نمیکند وجود این پیشنهاد میشود مادران باردار حتی الامکان در سه ماهه اول بارداری رادیوگرافی قرار نگیرند و از ماه چهارم نیز رعایت نکات ایمنی ( در صورت لزوم) بایستی صورت گیرد .
-زنان باردار بهنگام مراجعه به پزشک یا دندانپزشک ضروری است که آنها را از بارداری خود آگاه سازند و از انجام رادیوگرافی جز در موارد اورژانس خودداری نمایند.
چنانچه نیاز به انجام رادیوگرافی بود باید به رادیولوژِسیت در مورد بارداری اطلاع داده شود تا از وسایل حفاظتی مانند روپوش سربی , عینک سربی و حفاظ تیروئید استفاده گردد.
-زنانی که تحت پرتودرمانی قرار گرفته اند و پس از آن متوجه بارداری خود شده اند، بایستی حتما با نکولوژیست و پزشک متخصص زنان درباره این موضوع مشاوره داشته باشند . زنانی هم که پس از پرتودرمانی تصمیم به بارداری دارند بایستی حتما مشاوره ژنتیک در این مورد داشته باشند ، زیرا ممکن است تخمک ها در اثر این پرتو ها دچار تغییرات ژنتیکی شده باشند.
-نکته قابل توجه اینکه زنانی که در سن بارداری قرار دارند در 10 روز ابتدای دوره عادت ماهیانه خود که ممکن است تخمک آزاد شود، تحت تابش اشعه ایکس قرار نگیرند.هرچند تخمک‌هایی هم که بعلت تابش اشعه ایکس آسیب دیده‌اند معمولا بارور نمی‌شوند یا پس از باروری نمی‌توانند لانه گزینی کنند ، اما این قانون بیشتر برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی توصیه میگردد .
آیا پس از برخورد اشعه با بدن جنین باید سقط شود ؟
این سوالی معمولا توسط بسیاری از زنانی که بدون اطلاع از بارداری خود تحت پرتودرمانی یا رادیوگرافی مکرر قرار گرفته اند ، پیش می آید. بطور کلی تصمیم گیری درباره این موضوع بیشتر حالت حقوقی داشته اما از لحاظ پزشکی، تنها وقتی می توان در مورد ختم بارداری و احتمال آسیب رسیدن به جنین به دلیل اشعه ایکس فکر کرد که میزان اشعه دریافتی بیش از ۱۰۰ واحد و نزدیک به ۵۰۰ واحد باشد. اما در این مورد هم بایستی بررسی بیشتر توسط آزمایشهای مختلف و محاسبه سن بارداری انجام گیرد. ، درباره جنین هایی که در معرض بیش از ۵۰۰ واحد از اشعه قرار گرفته اند ، احتمال وقوع آسیب بسیار زیاد است پس بهتر است در مورد این نوع بارداری ها بررسی های دقیقی انجام شود. توجه داشته باشید که میزان اشعه که در یک رادیوگرافی ساده از قفسه سینه تابیده میشود کمتر از یک میلی راد (واحد تابش اشعه ایکس) میباشد. بهمین علت دریافت این میزان زیاد از اشعه فقط در موارد خاص ممکن است پیش بیاید.
رادیوگرافی در بارداری و سرطان
تحقیقات نشان میدهد رادیولوژی ساده در زمان بارداری بهیچ عنوان باعث سقط جنین یا آسیب های مادرزادی به جنین نمی گردد. اما نکته مهم اینست که اشعه ایکس هرقدر هم که ناچیز باشند، ممکن است آسیب سلولی ایجاد نماید که در دراز مدت می تواندباعث بروز سرطان شود. همانطور که مادرباردار در معرض خطر قرار دارد، جنین درون رحم نیز ممکن است بخاطر این اشعه ها دچار تغییرات سلولی شود و اثراتش را سال ها بعد و بعد از به دنیا آمدن و در زمان کودکی نشان دهد.. لوسمی یا سرطان خون یکی از سرطان هایی است که ممکن است به دلیل تابش بیش از حد اشعه به جنین در زمان بارداری، بعد ها در نوزاد به وجود بیاید.
عوارض رادیوگرافی در دوران بارداری بر روی جنینی به دو عامل عمده بستگی دارد:
- سن بارداری بهنگام انجام رادیوگرافی : چنانچه مادر باردار در روزهای اول تا نهم بعد از لقاح با رادیوگرافی انجام داده باشد احتمال وقوع سقط شدیداً افزایش می یابد اما اگر سقط روی ندهد ،جنین سالم خواهد ماند. بیشترین مقدارصدمه به جنین زمانی ایجاد میشود که جنین در هفته های ابتدایی قرار دارد و سلولهای او در حال تکثیر و اعضا اصلی در حال شکل گیری میباشند . در این وضعیت ممکن است تابش اشعه های قوی به ناحیه شکم، لگن و ستون مهره ها به داخل رحم نیز نفوذ کند و جنین را تحت تاثیر قرار دهد. در ۲۵ هفته ابتدایی بارداری زمانیکه سیستم عصبی مرکزی جنین (مغز و نخاع) درحال شکل گرفتن است، جنین به اشعه حساس تر است. میزان تابش اشعه به جنین نباید بیشتر از ۱۰۰ واحد باشد. در غیر اینصورت ممکن است کاهش بهره هوشی را در نوزاد شاهد باشیم.عوارض عمده رادیوگرافی مانند نقایص لوله عصبی ومیکروسفالی بدلیل برخورد با اشعه ایکس بین روزهای 9-60 پس از لقاح رخ می دهد.انجام رادیوگرافی با شدت 1 تا 2 راد در سه ماهه دوم و سوم بارداری ، ایجاد بیماری های خونی کودکان ( لوسمی ها ) را 5/1 تا 2 برابر افزایش می دهد.
- میزان شدت تشعشع : دوز و میزان تشعشع برای ایجاد عوارض بارداری اهمیت ویژه ای دارد . معمولا رادیولوژیست ها درصورتیکه به آنها اطلاع داده شود میزان مناسب را تنظیم خواهند کرد.
چه اقداماتی در زمان انجام رادیوگرافی بایستی انجام داد :
- پرتوگیری زنان باردار در دوران بارداری فقط برای ۱ الی ۲ بار جنین را تهدید نمیکند وجود این پیشنهاد میشود مادران باردار حتی الامکان در سه ماهه اول بارداری رادیوگرافی قرار نگیرند و از ماه چهارم نیز رعایت نکات ایمنی ( در صورت لزوم) بایستی صورت گیرد .
-زنان باردار بهنگام مراجعه به پزشک یا دندانپزشک ضروری است که آنها را از بارداری خود آگاه سازند و از انجام رادیوگرافی جز در موارد اورژانس خودداری نمایند.
چنانچه نیاز به انجام رادیوگرافی بود باید به رادیولوژِسیت در مورد بارداری اطلاع داده شود تا از وسایل حفاظتی مانند روپوش سربی , عینک سربی و حفاظ تیروئید استفاده گردد.
-زنانی که تحت پرتودرمانی قرار گرفته اند و پس از آن متوجه بارداری خود شده اند، بایستی حتما با نکولوژیست و پزشک متخصص زنان درباره این موضوع مشاوره داشته باشند . زنانی هم که پس از پرتودرمانی تصمیم به بارداری دارند بایستی حتما مشاوره ژنتیک در این مورد داشته باشند ، زیرا ممکن است تخمک ها در اثر این پرتو ها دچار تغییرات ژنتیکی شده باشند.
-نکته قابل توجه اینکه زنانی که در سن بارداری قرار دارند در 10 روز ابتدای دوره عادت ماهیانه خود که ممکن است تخمک آزاد شود، تحت تابش اشعه ایکس قرار نگیرند.هرچند تخمک‌هایی هم که بعلت تابش اشعه ایکس آسیب دیده‌اند معمولا بارور نمی‌شوند یا پس از باروری نمی‌توانند لانه گزینی کنند ، اما این قانون بیشتر برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی توصیه میگردد .
آیا پس از برخورد اشعه با بدن جنین باید سقط شود ؟
این سوالی معمولا توسط بسیاری از زنانی که بدون اطلاع از بارداری خود تحت پرتودرمانی یا رادیوگرافی مکرر قرار گرفته اند ، پیش می آید. بطور کلی تصمیم گیری درباره این موضوع بیشتر حالت حقوقی داشته اما از لحاظ پزشکی، تنها وقتی می توان در مورد ختم بارداری و احتمال آسیب رسیدن به جنین به دلیل اشعه ایکس فکر کرد که میزان اشعه دریافتی بیش از ۱۰۰ واحد و نزدیک به ۵۰۰ واحد باشد. اما در این مورد هم بایستی بررسی بیشتر توسط آزمایشهای مختلف و محاسبه سن بارداری انجام گیرد. ، درباره جنین هایی که در معرض بیش از ۵۰۰ واحد از اشعه قرار گرفته اند ، احتمال وقوع آسیب بسیار زیاد است پس بهتر است در مورد این نوع بارداری ها بررسی های دقیقی انجام شود. توجه داشته باشید که میزان اشعه که در یک رادیوگرافی ساده از قفسه سینه تابیده میشود کمتر از یک میلی راد (واحد تابش اشعه ایکس) میباشد. بهمین علت دریافت این میزان زیاد از اشعه فقط در موارد خاص ممکن است پیش بیاید.
رادیوگرافی در بارداری و سرطان
تحقیقات نشان میدهد رادیولوژی ساده در زمان بارداری بهیچ عنوان باعث سقط جنین یا آسیب های مادرزادی به جنین نمی گردد. اما نکته مهم اینست که اشعه ایکس هرقدر هم که ناچیز باشند، ممکن است آسیب سلولی ایجاد نماید که در دراز مدت می تواندباعث بروز سرطان شود. همانطور که مادرباردار در معرض خطر قرار دارد، جنین درون رحم نیز ممکن است بخاطر این اشعه ها دچار تغییرات سلولی شود و اثراتش را سال ها بعد و بعد از به دنیا آمدن و در زمان کودکی نشان دهد.. لوسمی یا سرطان خون یکی از سرطان هایی است که ممکن است به دلیل تابش بیش از حد اشعه به جنین در زمان بارداری، بعد ها در نوزاد به وجود بیاید.
منبع:
کودک آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼