شیر دادن به نوزاد، فرم پستان مهم است؟

متاسفانه هنوز بسیاری از کودکان به روش توصیه شده تغذیه نمی شوند و بسیاری از مادرانی که شیردهی را به نحو رضایت بخشی آغاز کرده‌‌اند اغلب چند هفته پس از زایمان غذای کمکی را آغاز یا شیردهی را قطع می‌‌کنند. سوءتغذیه، بطور مستقیم یا غیر مستقیم، به عنوان مسئول بیش از نیمی از ۶/۱۰ میلیون مرگ در سال کودکان زیر ۵سال جهان شناخته شده است. بیش از دوسوم این مرگ ها با نحوه نامناسب تغذیه در یک سال اول در ارتباط است.

مادر با آمادگی وارد دوره بارداری شود

بارداری با برنامه و به عبارت دیگر کاهش موارد حاملگی های ناخواسته یکی از مهم ترین پیش شرط های توفیق در تغذیه با شیر مادر است. تغذیه مادر در دوران قبل از لقاح نیز برای ارتقای سلامت جنین و نوزاد و شایستگی او برای تغذیه با شیر مادربسیار حیاتی است :کمبود بعضی ریز مغذی‌ها درهفته‌های اول بارداری می‌‌توانند اثرات سوء بر رشد جنین بگذارند. کمبود اسیدفولیک منجر به نقص لوله‌های عصبی در نوزاد می‌‌گردد، به همین دلیل دریافت 400 میکروگرم اسید فولیک در روز برای زنان در سن باروری توصیه می‌‌شود.

رژیم غذایی مناسب قبل از بارداری بایستی فاقد هر نوع عامل ناهنجاری زایی در جنین نظیر الکل و داروهای غیرمجاز باشد. همچنین از مصرف بعضی مواد مضر نظیر دخانیات، کافئین، مواد مخدر، و مکملها به صورت خودسرانه پرهیز شود. تغذیه و فعالیت بدنی مناسب قبل از بارداری به تضمین اضافه وزن مناسب طی بارداری، کاهش احتمال خطراتی نظیر دیابت حاملگی، و مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی) کمک می‌کند.

نطفه حاصله از پدری با تغذیه و شیوه زندگی سالم تشکیل شده باشد

تغذیه پدر قبل از لقاح نیز مهم است. تعداد و تحرک اسپرم در اثر مصرف الکل، مواد غیر مجاز و بعضی داروها کاهش می‌‌یابد. تغذیه مناسب پدر باعث تقویت سیستم ایمنی او و بارورتر شدن اسپرم می‌‌گردد.

از تغدیه مناسب دوران بارداری برخوردار باشد

تغذیه متعادل و کامل طی دوران بارداری موارد زیر را تضمین می‌‌کند:
رشد و تکامل جنین
تامین مواد مورد نیاز بدن مادر
کاهش خطر دریافت اضافی غذا

در مادری با سوءتغذیه دوران بارداری، خطر تولد شیرخوار کم وزن بیشتر است. این گونه نوزادان بیشتر در معرض خطر عفونت، ناتوانی‌های یادگیری، تکامل ناقص فیزیکی و مرگ طی یک سال اول زندگی هستند. مجموع اضافه وزن مادر تا پایان حاملگی نباید از11-13 کیلوگرم بیشتر شود که آن در سه ماهه اول 2-3 کیلو و از آن به بعد هفته ای نیم کیلو توصیه می‌‌شود. بدین منظور کلیه مواد دریافتی مادر اعم از درشت مغذی‌ها، ریزمغذی‌ها و مایعات باید افزایش یابد.

در سه ماهه دوم و سوم مادر بایستی روزانه

۳۵۰-۴۵۰ کیلوکالری اضافه دریافت داشته باشد، میزان پروتئین روزانه به مقدار ۱/۱ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و حداقل دریافت روزانه کربوهیدرات ۱۷۵ گرم باشد. میزان دریافت روزانه چربی تغییری ندارد جز اینکه تاکید بیشتری بر اسیدهای چرب امگا-۳ و پرهیز از اسیدهای چرب اشباع و ترانس می‌‌شود.

ریزمغذی‌های حائز اهمیت بیشتر در دوران بارداری عبارتند از:

اسید فولیک: موثر در تقسیم سلولی، در چهار هفته اول بارداری دریافت کافی آن (600 میکروگرم در روز) حیاتی است
ویتامین B۱۲ (سیانوکوبالامین) : به فعالیت اسید فولیک کمک میکند(۶/۲ میکروگرم در روز)
ویتامینC (اسید اسکوربیک) : موثر در ساخت کلاژن (85 میلی گرم در روز)
ویتامین A (رتینول) : کمبود آن باعث تولد شیرخوار نارس و کم وزن می‌‌شود(۱۳۰۰ میکروگرم در روز)
کلسیـم: موثر در سنتز استخوان (1300 میلی گرم در روز)
آهن: نیاز به آن در دوران حاملگی تا ۵۰درصد بالا می‌‌رود، جهت ساخت گلبولهای قرمز به ویژه در سه ماه سوم ضروری است.
روی: موثر در ساخت پروتئین است و نیاز به آن در حاملگی تا 40درصد بالا می‌‌رود.
(نمک طعام) سدیم: اضافه دریافت آن توصیه نمی‌شود.
یـد: به منظور پیشگیری از کم کاری تیرویید نیاز به آن افزایش می‌‌یابد.

دریافت اضافه مایعات به جهت افزایش حجم خون مادر، تنظیم درجه حرارت بدن مادر، ساخت مایع آمنیوتیک، پیشگیری از یبوست، و عفونت مجاری ادراری لازم است.

سینه‌ها برای شیردهی آماده شده باشند
بسیاری از مادرها از‌‌اندازه سینه خود نگران هستند. مادران با سینه‌های کوچک نگران ناکافی بودن مقدار شیر خود هستند. تفاوت در‌‌اندازه سینه‌ها به دلیل تفاوت مقدار چربی آنهاست و ارتباطی به میزان سلول‌های مولد شیر در سینه ندارد. قوت قلب دادن به مادران مهم است و نباید نگران‌‌اندازه سینه خود باشند.

مدیریت سینه با نوک مسطح یا فرورفته

هیچ آماده سازی برای سینه در دوران بارداری وجود ندارد، زمان تولد معمولا مشکلات نوک سینه برطرف می‌‌شود. این زمان مادر به بیشترین کمک نیاز دارد. روش هایی که کمک به بیرون آمدن نوک سینه می‌‌نماید در طی بارداری بدلیل احتمال تحریک انقباضات توصیه نمی گردد. ایجاد و تقویت اعتماد به نفس در مادر- در این شرایط، شیردهی در ابتدا کاری دشوار است اما با تمرین و پشتکار موفقیت حاصل خواهد شد. با توجه به آن که دهان شیرخوار بایستی از سینه مادر پر باشد و نه تنها نوک سینه این که سینه‌ها بعد از دو سه هفته نرم‌تر خواهند شد. بنابراین شیردهی با وجود نوک سینه مسطح یا فرو رفته نیز امکان‌پذیر است.

علاوه بر این، شیرخوار نیازمند تماس پوست با پوست است، به شیرخوار اجازه دهید تا با سینه‌‌ها تماس داشته باشد. بعضی اوقات نوک سینه تحریک شده شیرخوار را بهتر متصل می‌‌کند. بعضی اوقات تحریک نوک‌سینه تنها کاری است که مادر باید انجام دهد. استفاده از سرنگ‌های مخصوص جهت بیرون کشیدن نوک سینه نیز موثر است. گاهی اوقات شکل دادن به سینه (مادر کف دست را زیر سینه و شست خود را بالاتر از نوک سینه قرار داده و سینه را به دهان شیرخوار هدایت می‌‌کند) به اتصال بهتر کمک می‌کند. اگر طی یکی دو هفته اول شیرخوار قادر به مکیدن نیست مادر می‌تواند شیر خود را دوشیده و با فنجان یا سرنگ و یا قطره چکان به شیرخوار بدهد، با این کار سینه نرم‌تر می‌‌شود و شیرخوار راحت‌تر به آن متصل می‌‌گردد.

سینه‌ها می‌توانند متورم و دردناک گردند اگر:

بعد از تولد تاخیری در شیردهی ایجاد شود.
اتصال شیرخوار به سینه ضعیف باشد و تخلیه آن بطور موثر انجام نگردد.
به علت زمان بندی در شیردهی، سینه به طور مکرر تخلیه نشود.
طول مدت شیردهی محدود باشد.
دانش کافی درباره مزایای تغذیه با شیر مادر داشته باشد.

آموزش شیردهی در دوران بارداری

آموزش زن باردار و همسرش درباره تولد شیرخوار و تغذیه با شیر مادر یک بخش صحیح از مراقبت دوران بارداری است. سایر اعضای خانواده را نیز که می‌‌توانند تغذیه با شیر مادر را حمایت کنند می‌‌توان آموزش داد. آموزش می‌‌تواند در مراکز بهداشتی، درمانی، مطب پزشک یا کلینیک انجام شود .بیمارستان‌ها و سایر مؤسسات نیز می توانند آموزش برای زنان باردار و همسران‌شان فراهم نمایند.

توصیه و تشویق متخصصین زنان و مامایی برای تصمیم گیری در مورد تغذیه با شیر مادر حیاتی است. سایر کارکنان نظام سلامت مثل متخصصین اطفال‌، پرستاران و ماماها‌، همانند گروههای آموزش مادر به مادر و سایر سازمان‌های مردمی نقش مهمی ایفا می‌کند. فواید شیر مادر برای سلامت همگانی، تلاش برای همکاری و هماهنگی حرفه ای را در میان همه کارکنان نظام سلامت می‌‌طلبد، تا زنان و خانواده‌های‌شان را برای انتخاب تغذیه با شیر مادر آموزش داده و تشویق نمایند. بعضی زنان که تغذیه با شیر مادر را انتخاب می کنند خودشان یا خواهر و برادرشان با شیر مادر تغذیه شده و شیردهی را به عنوان یک رفتار عادی در خانواده خود می‌‌دانند.

این زنان احتمالاً از بعضی آموزش‌ها و تقویت باور های خود سود خواهند برد. زنانی که خانواده و دوستان‌شان در مورد شیردهی تجربه‌ای نداشته‌‌اند نیز بارداری را با آرزوی انجام آنچه که برای کودکان‌شان بهترین و سالم‌ترین است، طی می‌‌نمایند .راهنمایی و درنظر گرفتن شرایط زندگی‌، در کمک کردن به این زنان و خانواده آنها برای اخذ تصمیم در مورد تغذیه شیرخواران‌شان مهم است.

اطلاعات درباره فواید و مشکلات تغذیه با شیر مادر در مقایسه با استفاده از شیر خشک به آنها کمک خواهد کرد که تصمیم مناسبی بگیرند. متخصصین مامایی و زنان اغلب می‌‌توانند اضطراب یک زن را کاهش دهند و راه حل‌ها یا منابعی که تغذیه با شیر مادر را به یک انتخاب عملی برای او و خانواده اش بدل سازد پیشنهاد نمایند.