مراقبت بعد از عمل زنان، درمان سرطان پستان

یکی از تلخ ترین لحظاتی که برخی در زندگی خود تجربه می کنند، لحظه ای است که باخبر می شوند به سرطان مبتلا هستند، اما چنین خبری با وجود وحشت و بار تلخ روانی سنگینی که بر بیمار به جا می گذارد، برای بسیاری پس از طی دوره های درمانی که بموقع آغاز شده باشد به شیرینی یعنی کنترل و درمان تبدیل می شود.

اما درمان کامل و موثر یک بیمار سرطانی فقط به جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی خلاصه نمی شود، بلکه توجه به مراقبت های ویژه جسمی و روانی پس از درمان اولیه و خارج کردن تومور سرطانی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بخصوص اگر بیمار سرطانی یک خانم با حساسیت ها و آسیب پذیری های خاص روحی و جسمی، آن هم در مواجهه با سرطان پستان باشد.

البته به گفته دکتر علی مطلق، آنکولوژیست، یکی از اصلی ترین مراقبت ها در بیماران مبتلا به سرطان بویژه سرطان پستان، مراقبت های روانی است. اصولا زمانی می توان مراقبت از یک بیمار را جامع و کامل دانست که به چهار جنبه جسمی، روانی، معنوی و اجتماعی وی توجه شود. بر این اساس، مشاوره روانی بویژه در ابتدای تشخیص به بیمار کمک می کند کنار آمدن با بیماری آسان تر باشد.

مراقب زخم ناشی از جراحی باشید
اگر دوره درمانی برای یک بیمار سرطانی را بخواهیم از انجام عمل جراحی تا رسیدن به مرحله کنترل و درمان کامل بیماری مرور کنیم باید به مراقبت های اولیه از نظر مراقبت از زخم و پانسمان اشاره کنیم که دکتر مطلق در گفت و گو با جام جم در این باره تاکید می کند: پس از جراحی لازم است بیمار به قرمزی یا درد غیر معمول در ناحیه جراحی توجه کند. همچنین داشتن ترشح چرکی یا خون آلود هم مهم است. مصرف مسکن برای بهبود درد اگر ممنوعیت دیگری وجود نداشته باشد، اشکالی ندارد. البته احتمال بروز عفونت پس از ماستکتومی (عمل جراحی برداشتن پستان) نیز وجود دارد که درد، قرمزی، ترشح چرکی و دردهای سوزشی از نشانه های آن است.

غذاهای پروتئینی مصرف کنید
خوشبختانه محدودیت خاصی برای فعالیت جسمی بیمار مبتلا به سرطان پستان پس از جراحی وجود ندارد و اتفاقا فعالیت های معمول باید ادامه داشته باشد.
اما به گفته دکتر مطلق، رعایت نکاتی در رژیم غذایی این بیماران بسیار پراهمیت است. ازجمله آن که مصرف غذاهای پرپروتئین می تواند به ترمیم زخم بیماران کمک کند. از سوی دیگر، بیماران باید حتما قبل از انجام مراحل درمانی که می تواند شیمی درمانی یا پرتو درمانی باشد باید چیزی بخورند.

این آنکولوژیست با تاکید بر این که بیماران با صرف یک غذای سبک، عوارض شیمی درمانی و پرتو درمانی را بهتر تحمل می کنند، می افزاید: ممکن است بیماران طی شیمی درمانی خسته شوند. خستگی و کمبود انرژی امری متداول طی این روش درمانی است. بر این اساس، داشتن یک رژیم غذایی حاوی پروتئین یعنی انواع گوشت، شیر، تخم مرغ، حبوبات، عدس و دیگر حبوبات برای ارتقای سطح انرژی بیمار لازم است.

مقابله با خستگی و کم اشتهایی
یکی از آسیب زننده ترین عوارض ناشی از درمان های سرطان، کاهش انرژی بیمار است که آنکولوژیست ها راهکارهایی را برای کاهش آن توصیه می کنند. بر این اساس بیماران سرطانی طی دوره درمان باید فعالیت هایی را که انرژی زیادی می برد، زمانی انجام دهند که بیشترین انرژی را دارند و میزان استراحت و فعالیت شان باید متعادل باشد. اگر عوارض جانبی درمان ها، غذاخوردن را برای بیمار دشوار می کند، خیلی به خود سخت نگیرند و سعی کنند غذاهایی سبک را در وعده های بیشتری مصرف کرده و کمتر غذاهای چرب یا سرخ کرده استفاده کنند، چون هضم آنها دشوارتر است. همچنین دست کم هشت لیوان آب و مایعات در طول روز استفاده کنند.

رعایت رژیم غذایی پس از دوره درمانی
فراموش نکنید طی دوره درمان سختگیری چندانی برای کنترل وزن یک بیمار سرطانی وجود ندارد، اما پس از پایان درمان، توصیه های مهم همان هایی است که به افراد غیربیمار نیز گفته می شود؛ مانند خوردن روزانه پنج سهم از سبزی ها و میوه ها، استفاده از غلات کامل، محدود کردن مصرف قندهای ساده مانند قند، شکر، مربا، شیرینی، شکلات و نمک، محدود کردن مصرف گوشت های قرمز بخصوص گوشت های پرچرب و فرآوری شده و پرهیز از مصرف الکل.

پوشیدن لباس راحت
به گفته دکتر مطلق، در بیماران مبتلا به سرطان پستان که فقط بخشی از عضو در طول درمان برداشته شده، نیازی به استفاده از پروتز نباشد، اما در مواردی که کل پستان برداشته شده باشد، با توجه به زمان لازم برای ترمیم زخم ناحیه، حداقل یک ماه زمان نیاز است. همچنین طی دوره رادیوتراپی، با توجه به حساسیت پوست ناحیه باید از پوشیدن لباس زیر و پروتز خودداری کرد و لباس های نخی پوشید.

جلوگیری از ورم دست ها با ورزش هوازی
ورم دست ها و تحلیل رفتن توده عضلانی در نواحی جراحی شده از عوارض ناراحت کننده پس از درمان و جراحی سرطان پستان است. به همین علت، دکتر مطلق بر دو اقدام مهم برای بازتوانی پس از جراحی سرطان پستان تاکید می کند: ورزش های هوازی حتی از روز پس از جراحی نیز باید آغاز شود، زیرا زنانی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند، کاهش سریع توده عضلانی و جایگزینی آن با بافت چربی را تجربه می کنند که این موضوع به چاقی منتهی می شود.

این متخصص بر انجام ورزش های کششی به عنوان اقدام ضروری دوم تاکید می کند و می افزاید: بعد از جراحی پستان، خانم ها معمولا سفتی بدن، ضخیم شدن پوست و عضلات، نداشتن تعادل عضلانی و کاهش میزان دامنه حرکت در مفاصل، بخصوص در شانه سمتی که پستان برداشته شده است، تجربه می کنند. همچنین نداشتن فعالیت بعد از جراحی و ماندن در وضعیت های خاص موجب کوتاه شدن عضلات و تاندون ها می شود. ورزش های کششی این اثرات جانبی را به حداقل می رساند و انعطاف پذیری عضلات را دوباره بازمی گرداند. بهترین حرکت های کششی که در هفته اول بعد از جراحی کمک کننده است،دو حرکت ورزشی ساده است که در آن باید دست ها را به دیوار گذاشته و حرکاتی مانند بالا رفتن از دیوار با دست و از روبه رو همین حرکت را از پهلو انجام داد.

بارداری؛ ۳ سال پس از درمان
شاید سوال بسیاری این باشد که اقدام برای بچه دارشدن در بیماران مبتلا به سرطان پستان که یائسه نشده اند از چه زمانی پس از درمان می تواند صورت بگیرد؟

دکتر مطلق در پاسخ می گوید: از آنجا که بیشتر موارد عود طی سه سال اول پس از درمان رخ می دهد و بارداری در شناسایی عود و درمان آن مشکل ایجاد می کند، بهتر است دست کم سه سال پس از پایان درمان اقدام به بارداری شود.

ویزیت و معاینه منظم
متخصصان تاکید می کنند پس از پایان درمان سرطان پستان، صرف نظر از داشتن یا نداشتن علامتی که نشانه بیماری باشد، بیماران باید به طور منظم ویزیت و معاینه شوند. این معاینات باید طی دو سال اول هر سه ماه و طی سه سال بعدی هر شش ماه و سپس سالانه صورت بگیرد. همچنین طی این مدت اگر بیمار توده ای در ناحیه پستان پیدا کند یا دچار درد مشکوک در ناحیه استخوان ها شود، باید زودتر به پزشک معالجش مراجعه کند.