علت کمردرد در اوایل بارداری، چیست؟

کمر درد بارداری کاملا طبیعی است. پزشکان می گویند حداقل نیمی از زنان باردار در طول بارداری از کمر درد رنج می برند. کمر درد خطری برای مادر یا نوزاد ندارد. اما در برخی موارد نیاز به چک کردن است.بیشتر کمر دردهای دوران بارداری چیزی بیش از یک مزاحمت نیست. اما بهتر است بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
اولین و مهمترین چیز این است که خانم باردار باید با پزشک در ارتباط باشد. اگر کمر درد دارید حتما به پزشک بگویید و خجالت نکشید. حداقل کاری که پزشک می تواند انجام دهد آرامش دادن به شما و توصیه هایی برای کاهش کمر درد در دوران بارداری می باشد.

کمردرد در اوایل بارداری می تواند به دلیل تغییرات هورمونی یا حتی استرس ناشی از باردار شدن باشد.

قرار دادن کمپرس یخ یا آب گرم روی ناحیه آسیب دیده، بستن کمربند بارداری، پرهیز از سر پا ایستادن طولانی مدت و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین می تواند به کاهش کمردرد در بارداری کمک کند.

کمردرد بارداری همراه با خونریزی واژینال یا سفتی رحم
گاهی اوقات کمر درد نشانه مشکلی جدی است. یکی از نگرانی های ناشی از کمر درد زایمان زودرس است. پزشکان توصیه می کنند خانم ها مراقب دردهای جدید باشند زیرا ممکن است نشانه ای از انقباضات رحمی باشد. این مشکلات همراه با خونریزی از واژن و یا تغییر در ترشحات واژن باشد که به خاطر پارگی کیسه آب اتفاق می افتد.
پزشکان توصیه می کنند خانم ها مراقب گرفتگی رحم باشند که مشابه گرفتگی های دوره پریودی است. اگر این حس توسط کمر درد با فواصل منظم اتفاق بیفتد نشانه زایمان زودرس است. اگر چه خانم در این حالت می تواند قرص استامینوفن مصرف کند و استراحت کند. اگر کمر درد شدید باشد و با استراحت و دارو مسکن برطرف نشود باید با پزشک تماس بگیرید.

کمردرد بارداری همراه با تب و درد مبهم
تب، همراه با درد مبهم در سراسر قسمت پایین پشت و یا در امتداد دو طرف پشت بین دنده ها و باسن نشانه عفونت کلیوی یا عفونت مثانه است که نیاز به توجه فوری و درمان با آنتی بیوتیک دارد. به خاطر داشته باشید با گذشت زمان حاملگی، رحم در حال رشد بر روی مثانه فشار وارد می کند و باعث تکرر ادرار در بارداری می شود. اما اگر این علائم همراه با دفع دردناک ادرار، خون در ادرار، لرز، تب باشد نشانه مشکلات کلیه یا مجاری ادراری می باشد و باید حتمال درمان شود. در برخی موارد، عفونت مثانه باعث گرفتگی رحم می شود بنابراین بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

کمردرد بارداری همراه با بی حسی
گاهی بی حسی به خاطر فشار وارده بر عصب سیاتیک یا دیگر اعصاب ستون فقرات است. درد عصب سیاتیک در دوران بارداری طبیعی است و پزشک به شما کمک می کند گرفتگی رگ ها برطرف شود و اکسیژن کافی به رگ ها برسد. اما اگر بی حسی، سوزن سوزن شدن، یا درد شدیدی در باسن و پاها احساس کردید با پزشک خود تماس بگیرید زیرا ممکن است مشکلی جدی باشد.

دردهای پراکنده همراه با کمردرد بارداری
کمر دردی که به طور ناگهانی و به شدت - و بدون علت مشخصی - اتفاق می افتد باید بررسی شود تا مشکلات جدی مانند پوکی استخوان و ورم مفاصل ایجاد نکند. همچنین، اگر پس از تصادف یا افتادن پشت درد داشتید با پزشک تماس بگیرید تا وضعیت جنین و شما را بررسی کند.
نگرانی های زیادی در دوران بارداری وجود دارد اما کمر درد نباید به این لیست اضافه شود. پزشکان معتقدند بهتر است پیش از شدید شدن درد به پزشک مراجعه کنید. فکر نکنید کمر درد قسمتی از بارداری است. اگر درد شدید احساس کردید که مانع از انجام فعالیت های روزمره شد حتما به پزشک مراجعه کنید.

یکی از علت‌های بروز کمردرد در دوران بارداری اختلالات وضعیتی (Postural) است. به علت کاهش کارایی عضلات شکمی و ایجاد وضعیت بارداری، فشارهای مکانیکی بیشتری بر عضلات اطراف ستون فقرات وارد و فرد دچار کمردرد می‌شود که معمولا این درد با خستگی عضلانی در اثر ثابت نگهداشتن بدن در یک وضعیت و یا کارکردن تشدید می‌شود و با استراحت و تغییر حالت تخفیف می‌یابد.
رعایت مکانیک بدنی صحیح؛ یعنی انجام درست فعالیت‌های روزانه و طریقه درست خوابیدن، نشستن، ایستادن و بلند کردن اجسام و... نقش بسیار مهمی در جلوگیری از بروز کمردرد و یا برطرف کردن تدریجی آن دارد. از دیگر عوامل بروز کمردرد، گرفتاری مفاصل لگن (ساکروایلیاک) است که یکی از شایع‌ترین مشکلات دوران بارداری است.
از یک طرف، افزایش هورمون ریلاکسیشن در دوران بارداری (بویژه در سه ماه اول) باعث شلی لیگامان‌ها و نرم شدن غضروف می‌شود و از طرف دیگر وضعیت‌های تطابقی که فرد با پیشرفت بارداری پیدا می‌کند، باعث افزایش فشار روی مفاصل لگنی و باز شدگی بیشتر در آن‌ها می‌شود؛ در نتیجه علائم کمردرد به هنگام نشستن، ایستادن و راه رفتن طولانی مدت، بالا رفتن از پله، ایستادن روی یک پا و یا فعالیت‌های چرخشی ایجاد می‌شود.
این علائم اغلب با فعالیت تشدید می‌شود. اگر فرد قبل از بارداری، علائم کمردرد داشته باشد، پس از بارداری مشکلات تشدید شده و توصیه می‌شود پیش از بارداری اقدامات درمانی به طور کامل انجام شود.
برخی بیماری‌های زنان و یا بیماری‌های احشایی نیز می‌توانند علت کمردرد باشند ولی در بیشتر موارد، کمردرد منشاء مکانیکی دارد و میزان درد با استراحت کاهش می‌یابد، در صورتی که در بقیه موارد چنین رابطه‌ای حاکم نیست. درمان کمردرد، رابطه مستقیم با تشیخص آن دارد ولی اصول درمانی، تقریبا مشابه درمان در زنان غیرباردار است:
1- در صورت تشخیص پزشک، استراحت مطلق یا نسبی.
۲- در صورت نیاز، استفاده از استحکام‌ دهنده‌های خارجی مثل کمربند و کرست کمری.
3- رعایت مکانیک بدنی صحیح حین فعالیت و استراحت.
۴- اقدامات فیزیوتراپی در صورت تجویز (با رعایت نکات ویژه زمان بارداری، هیچ‌گونه خطری در بر ندارد).
5- ورزش درمانی متناسب با نوع ضایعه و بسته به وضعیت بیمار تعیین می‌شود.

در صورت کنترل و درمان کمردرد، معمولا پس از زایمان ، علائم بتدریج برطرف می‌شوند؛ اما عدم رعایت مکانیک بدنی صحیح در آینده می‌تواند باعث بروز دوباره درد شود.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
بسیاری از زنان باردار به نوعی کمردرد دوران بارداری را تجربه می کنند. این کمردرد فعالیت های روزانه تان را تحت تأثیر قرار داده و حتی خوابتان را به هم می زند. در ادامه، علل احتمالی، روش های درمانی و راهکارهایی را برای مراقبت های پیشگیرانه کمردرد بارداری را بررسی می کنیم.

عوامل احتمالی کمردرد در دوران بارداری
در برخی زنان کمردرد با شروع بارداری آغاز می شود. دیگر عوامل دخیل در کمردرد بارداری شامل اضافه وزن، سابقه کمردرد و بارداری چندقلو می شود.

در اوایل دوره بارداری چه چیزی سبب بروز کمر درد بارداری میشود؟
تغییر میزان هورمون ها، فشار بدنی روانی زمینه ساز کمر درد در اوایل بارداری هستند.
تغییر هورمونی
بین هفته­ های هفتم و دهم، هورمونی به نام رلکسین در بدن ترشح می شود. این هورمون بندها، عضلات و مفاصل (به ویژه نواحی لگنی) را آرام می کند تا فضای کافی برای رشد کودک به وجود بیاید.
همچنین رلکسین در باز شدن کانال واژن هنگام زایمان مؤثر است. در نتیجه، هماهنگی و ثبات مفاصل ستون فقرات و لگن به هم خورده و کمردرد در نواحی پایین کمر به وجود می آید.
به علاوه برخی زنان با ترشح هورمون پروژسترون و استرادیل، دچار درد مفاصل و هایپرموبیلیتی (مفصل شل) می شوند.
استرس
اگرچه بارداری یکی از مهی ج­ترین اتفاقات زندگی است، با این حال می­تواند عامل ایجاد استرس هم باشد و علاوه بر تأثیر گذاشتن بر حالات احساسی و روانی، تأثیر مستقیمی هم بر سلامت جسمی دارد.
زنان باردار اغلب نشانه های استرس همچون سردرد، خستگی، درد عضلات، گرفتگی بدن و کمردرد را در خود مشاهده می کنند.

علت کمردرد در سه ماهه سوم بارداری چیست؟
کمر درد دوران پاسانی بارداری را می توان با چندین عامل مختلف توجیه کرد:

خم شدن بدن به عقب
با افزایش وزن جنین، مرکز ثقل بدن به جلو منتقل می شود. برای کنترل این عدم تعادل، بدن به طور طبیعی خود را به عقب می کشد که این کار به عضلات پشت فشار آورده و سبب درد و خشکی آنها می شود.

افزایش وزن
افزایش وزن ناشی از بارداری، عامل کمردرد و درد مفاصل است. میزان افزایش وزن خود در دوران بارداری را کاملاً زیر نظر داشته باشید چرا که می تواند بر سلامت خود و کودکتان تأثیر بگذارد.

کشیدگی عضلات
دو عضله موازی وجود دارند که در قسمت های میانی ناحیه شکمی به هم متصل می­شوند و نقش آنها ثابت نگه داشتن ستون فقرات و محافظت از پشت است. هنگامی که جنین بزگتر می شود امکان دارد با حرکات خود این عضلات را فشار داده، کشیده و از هم جدا کند و شما را بیشتر در معرض آسیب دیدن قرار دهد.

حالت بدن
سرپا ایستادن یا خم شدن بیش از حد، همچنین نحوه سرپا ایستادن نادرست همگی عوامل احتمالی بروز کمردرد هستند.

راهکارهایی مفید برای تسکین کمردرد بارداری

راهکارهای مفید برای تسکین کمردرد بارداری عبارتند از:

انجام مداوم حرکات کششی کمر
- یکی از کارهایی که می توان انجام داد یک سری تمرینات تقویتی است. همچنین استفاده از کمربند بارداری هم توصیه می شود چرا که مرکز ثقل را کنترل کرده و کمتر به انقباض عضلات نیاز می شود.

- قرار دادن کمپرس یخ یا آب گرم روی ناحیه آسیب دیده به منظور کاهش درد و آرام کردن عضلات کشیده شده.
- خوابیدن روی پهلو (ترجیحاً پهلوی سمت چپ) به جای خوابیدن به پشت. قرار دادن بالش زیر شکم و میان زانوها.
- بهبود فرم ایستادن، صاف نگه داشتن پشت و شانه ها چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده.
- استفاده از بالشت پشت کمر در زمان نشستن.
- استفاده از ماساژهای مخصوص دوره بارداری برای نرم کردن عضلات پشت، کاهش استرس و بهبود توانایی حرکت.
- در صورت تأیید پزشک، استفاده از روش های درمانی دیگر مانند طب سوزنی یا خدمات ماساژ ستون فقرات. به یاد داشته باشید که به فرد ماساژ دهنده اطلاع دهید باردار هستید.
- تمرین یوگا یا مدیتیشن برای کاهش استرس.
- پوشیدن کمربند بارداری، شکم بند یا دیگر وسیله­ های کمکی.
- مصرف داروهای مسکن درصورت تجویز پزشک.
- داشتن خواب شبانه کافی.

راهکارهایی برای پیشگیری از کمردرد بارداری
همانطور که همواره گفته شده است، پیشگیری بهترین درمان است. راهکار های سلامت که در زیر آمده اند را عملی کنید و از بروز کمردرد بارداری پیشگیری کنید.
- انجام حرکات کششی مورد تأیید پزشک برای تقویت کمر و ستون فقرات
- حفظ وزن بهینه و سالم بدن در دوران بارداری
- پوشیدن کفش های دارای پاشنه کوتاه و نه تخت، که به خوبی پا را محافظت می کنند. از پوشیدن کفش پاشنه بلند خودداری کنید چرا که مرکز ثقل بدن را به جلو رانده و بیشتر آسیب می رسانند.
- پرهیز از سر پا ایستادن طولانی مدت
- پرهیز از بلند کردن اشیا بزرگ یا سنگین. هنگامی که اشیا کوچک تر را بلند می کنید، روی زانوهای خود خم شده و آنها را با نیروی پاها بلند کنید نه پشت.
- انجام فعالیت ها ورزشی سبک (مانند پیاده روی یا ورزش های آبی) در صورت تاییر پزشک.
- خوابیدن روی پهلو (ترجیحاً پهلوی سمت چپ) و نه به پشت. قرار دادن بالش زیر شکم و بین زانوها.
- بهبود فرم ایستادن، صاف نگه داشتن پشت و شانه ها چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده.
- بالا نگه داشتن پاها در حالت نشسته
- داشتن خواب شبانه کافی.

چه زمانی برای درمان کمردرد بارداری اقدام کنیم؟
در صورت مشاهده هریک از نشانه های زیر با پزشک مشورت کنید:
- درد شدید یا افزایش میزان درد در هنگام سرفه یا عطسه کردن
- کمردرد ناگهانی
- گرفتگی دوره ای عضلات پشت که می تواند نشانه زایمان زودرس باشد
- کمردرد شدید که بیش از دو هفته طول بکشد (و ممکن است به درمان فیزیکی یا دارو نیاز داشته باشد)
- کمردرد همراه با بی اختیاری مثانه/روده، ضعیف شدن عضلات پا یا تغییر ظاهر ناحیه آسیب دیده یا زیر آن
- کمردرد همراه با تب، سوزش ادرار یا خونریزی واژن
در حالت کلی معمولاً کمردرد بارداری پس از زایمان رفع می شود.
با این حال در برخی موارد کمردرد بارداری می تواند نشانه عفونت ادراری یا زایمان زودرس باشد. به همین دلیل است که باید مراقب باشید در صورت مشاهده نشانه های فوق، با پزشک خود در تماس باشید.