تغذیه در دوران بارداری، نکات مهم و کاربردی

نگرانی از سلامت جنین جزئی از فرآیند مادر‌شدن است. مادران باردار مدام در این اندیشه‌اند که چه کنند تا فرزندشان در رحم دچار مشکل نشود و اگر صاحب کودکی با نقایص مادرزادی شوند، خود را سرزنش می‌کنند که نکند مرتکب اشتباه خاصی شده‌اند.

توصیه‌ به خانمهای باردار

دکتر ثریا عالمی - جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان: در مورد تغذیه در دوران بارداری، توصیه‌های فراوانی در عرف وجود دارد، اما واضح است که مادر باردار باید از غذاهای سالم و تازه استفاده کند، از میوه و سبزی تا حد ممکن استفاده کند و گوشت و مواد پروتئینی را فراموش نکند. شیر و تخم‌مرغ هم جزو همین دسته مواد غذایی است.

سه ماهه اول:
در سه ماهه اول که مهم‌ترین زمان تشکیل جنین و بسیار آسیب‌پذیر است ـ برای رشد نیاز چندانی به انرژی فراوان ندارد. پس مواد نشاسته‌ای مثل برنج ، نان و سیب‌زمینی و همین‌طور مواد پرانرژی چون روغن و کره چندان مورد نیاز نیست بلکه جنین از مواد ذخیره شده در بدن مادر به اندازه مورد نیازش دریافت می‌کند؛ اما مواد معدنی و ویتامین‌ها در درجه اول لازم است، زیرا برخی از این مواد در بدن مادر ذخیره نمی‌شود و بهتر است مادر، روزانه از مواد حاوی این مواد مغذی استفاده کند. مصرف سیب و ماهی در سه ماهه اول توصیه می‌شود.

در برخی تحقیقات دیده شده مصرف این مواد بر هوش جنین موثر است. مهم‌ترین توصیه در این زمان آن است که مادر از خوردن داروها بدون اجازه پزشک خودداری کند و تا آنجا که ممکن است هیچ‌گونه عکس رادیولوژی نگیرد.

سه ماهه دوم
در سه ماهه دوم و پس از آن به دلیل خونسازی در بدن جنین، نیاز مادر به آهن بشدت افزایش می‌یابد و باید از آهن مکمل به صورت دارو استفاده کند و در سه‌ماهه سوم، میزان مصرف مواد انرژی‌زا مثل برنج، نان و روغن افزاش یابد، زیرا در این زمان جنین بیشترین رشد را دارد.

نکته مهم دیگر، پیشگیری از صدمات ژنتیکی است. این صدمات در 95 درصد موارد قابل‌پیش‌بینی نیست، و مادر باید قبل از حاملگی با مصرف قرص اسید فولیک از احتمال این صدمات بکاهد. مصرف این قرص از قبل از بارداری تا پایان سه‌ماهه اول از بسیاری صدمات جنین مثل اختلالات رشد سیستم عصبی نوزاد می‌کاهد.

سه ماهه سوم
خوشبختانه با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی و سونوگرافی می‌توان بیش از ۹۰ درصد بیماری‌های مادرزادی جنین را تشخیص داد و در هر مورد اقدام مناسبی کرد. سونوگرافی در ۱۰ تا ۱۴ هفتگی همراه با تست‌های غربالگری که دو بار ـ ابتدا در ۱۰ تا ۱۴ هفتگی و دیگری در ۱۵ تا ۲۰ هفتگی ـ انجام می‌شود، بخوبی می‌تواند مشکلات ژنتیکی و مادرزادی جنین را نشان دهد.

یک سونوگرافی مجدد در ۱۸ تا ۲۰ هفتگی می‌تواند مشکلاتی که با آزمایش‌ها و سونوگرافی اولیه دیده نشده است، نشان دهد البته این‌روش‌ها صددرصد بیماری‌های جنین را نشان نمی‌دهد. در تمام این موارد باید دانست این روش‌ها، روش غربالگری است؛ یعنی موارد مشکوک را نشان می‌دهد و برای تشخیص قطعی نیاز به روش‌های پیچیده تشخیصی است.