تشخیص بارداری خارج از رحم، انواع گوناگون!

شاید بیان این نکته تکاندهنده باشد که حتی در کشوری مثل انگلستان تقریبا ۵ زن در سال به این علت میمیرند، چرا که با مشاهده علایم بیماری به پزشک مراجعه نمیکنند. نه، نگران نشوید! به یاد داشته باشید که در مقایسه با سقط جنین، حاملگی خارج رحمی هنوز نسبتا نادر است. تنها کافی است به دنبال بروز علایم با پزشک خود مشورت کنید تا با تشخیص سریع و درمان به موقع از خطر جلوگیری کنید.

اصطلاح به معنای است و حاملگی اکتوپیک یعنی جنین در جایی خارج از رحم لانهگزینی کرده است. از آنجایی که محل لانهگزینی تخم بارور، فضای کافی برای تغذیه و پرورش جنین ندارد، حاملگی خارج رحم میتواند موجب تخریب دیواره محل لانهگزینی و پاره شدن یا ترکیدن آن عضو شود. لانهگزینی در جاهای زیادی از بدن ممکن است صورت گیرد: تخمدان، گردن رحم، لولههای رحمی، شکم (صفاق) و حتی جای زخم سزارین. البته بارداری خارج رحمی در بیش از ۸۹ درصد موارد در لولههای رحمی جایگزین میشود.

شروع بیسروصدا

متاسفانه علایم بارداری خارج رحمی میتواند بسیار گوناگون باشد. گاهی شما را طوری گول میزند که خیال میکنید دچار عفونت ادراری یا مشکلات گوارشی و مسمومیت شدهاید. حتی ممکن است با وجود بارداری خارج رحمی، خونریزی مشابه قاعدگی داشته باشید و متوجه نشوید که باردار شدهاید. تشخیص بارداری خارج رحمی معمولا مشکل است چرا که علایمش، علایم ابتدای یک حاملگی طبیعی است. تاخیر قاعدگی، حساس شدن پستانها، تهوع و استفراغ، تکرر ادرار. اولین علامت خطر، معمولا درد است. دردی که ممکن است در لگن،شکم یا حتی در شانه و گردن حس شود. اغلب زنان اظهار میکنند که دردشان تیز و خنجری است که ممکن است مداوم یا منقطع باشد. این مهمترین آژیر خطر برای حاملگی است، اما علایم دیگری هم هستند که باید به آنها توجه کرد.

از جمله خونریزی غیرطبیعی از مهبل که برخلاف قاعدگی معمولا تیره و آبکی است. سرگیجه و غش، بهدلیل افت فشارخون در اثر خونریزی نیز رخ میدهد.

مشکل در کجاست؟

تخم بارور شده به طور معمول ۴ تا ۵ روز طول میکشد تا مسیر لوله رحمی از تخمدان تا رحم را طی کند و حدود ۶ تا ۷ روز بعد از لقاح در رحم لانهگزینی کند. شایعترین علت حاملگی خارج رحمی، تخریب لوله رحمی و ایجاد انسداد یا تنگی لوله است. همچنین احتمال دارد مشکل در دیوارههای لوله وجود داشته باشد که نتواند مانند حالت طبیعی منقبض شده و تخم بارور را به داخل رحم به حرکت درآورد.

در شرایطی مثل آپاندیسیت و عفونتهای لگن نیز پیچخوردگی لوله یا چسبندگی موجب تاخیر عبور تخم از لوله و لانهگزینی آن میشود. پس هر علتی که موجب کندی حرکت تخم بارور در مسیر خود به سمت رحم شود میتواند موجب بارداری خارج رحمی شود.

عفونت یا التهاب لوله در اثر بیماریهای التهابی لگن، اندومتریوز (رشد بافت رحم در جایی خارج از رحم) و بافت زخمی که در اثر جراحیهای قبلی در شکم ایجاد شده، هم میتواند موجب بارداری خارج رحمی شود.

شما بیشتر مواظب باشید

خطر بارداری خارج رحمی در زنان ۵۳ تا ۴۴ سالهای که دچار بیماری التهابی لگن، حاملگی خارج رحمی قبلی، مشکلات نازایی (از جمله اندومتریوز) بودهاند یا سابقه جراحی شکم دارند و یا داروی محرک تخمکگذاری (در درمان نازایی) مصرف میکنند، بیشتر است. بعضی از روشهای جلوگیری از بارداری مانند آی.یو.دی و قرصهای خوراکی که فقط پروژسترون دارند (مینیپیل) و قرصی که صبح روز بعد از مقاربت مصرف میشود نیز میتوانند میزان بروز بارداری خارج رحمی را بالا ببرند.

همه چیز از درد شروع میشود

اگر به محض ظهور علایم با شکایت درد شکمی به اورژانس مراجعه کنید ابتدا یک آزمایش ادرار برای اثبات حاملگی از شما گرفته میشود. این آزمایش بسیار ساده است و خیلی سریع انجام میشود. تشخیص سریع هم در درمان حاملگی خارج رحمی اهمیت زیادی دارد.اگر آزمایش ادرار حاملگی مثبت شود احتمالا آزمایش خون از نظر سطح هورمون HCG انجام میشود.

اگر سطح HCG کمتر از میزان انتظار در هر مرحله از حاملگی باشد، پزشک یک قدم دیگر به تشخیص بارداری خارج رحمی نزدیک شده است. معاینه لگنی و سپس تصویربرداری به روش سونوگرافی از روشهای دیگری هستند که بهکار گرفته میشود.

سونوگرافی نشان خواهد داد که آیا رحم، جنین در حال رشد را در برگرفته یا اینکه توده در جای دیگری از شکم قرار دارد. البته ممکن است سونوگرافی نتواند همه حاملگیهای خارج رحمی را تشخیص دهد.

حتی با بهترین تجهیزات، مشاهده حاملگی پیش از ۶ هفته، دشوار است، بنابراین در صورت عدم تشخیص، لازم است بیمار تحت نظر باشد و هر چند روز یکبار سطح HCG او بررسی شود تا وقتی که بتوان از سونوگرافی استفاده کرد.

درمان، طبی یا جراحی؟

نوع درمان،بسته به اندازه و محل بارداری خارج رحمی و تمایل شما به مادر شدن مجدد،متفاوت است. در مراحل اولیه میتوان با داروی متوتروکسات تخم بارور شده را حل کرد تا توسط بدن باز جذب گردد. اما اگر زمان بیشتری از حاملگی گذشته باشد لازم است جراحی انجام گیرد. بعد از جراحی لازم است میزان HCG خون تا زمان به صفر رسیدن یعنی ۲۱ هفته بعد،اندازهگیری شود.

زنگ خطر کی به صدا درمیآید؟

اگر جزء کسانی هستید که در معرض خطر بارداری خارج رحمی هستند (کسانی که در پاراگراف به آنها اشاره شد)، قبل از حاملگی با پزشکتان مشورت کنید. شاید نتوان برای جلوگیری از بارداری خارج رحمی کاری کرد اما تشخیص سریع حاملگی خارج رحمی اهمیت بسیار دارد.

گاهی لازم است بدین منظور سطح هورمون HCG خون شما از روز دهم حاملگی ثبت شده و سونوگرافی در هفته ششم حاملگی، برای اطمینان از پیشرفت طبیعی بارداری انجام گیرد. در ضمن اگر حامله هستید و علایم بارداری خارج رحمی را مشاهده کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

در پایان باید یادآوری کنیم زندگی پس از حاملگی خارج رحمی محکوم به تباهی نیست و بسیاری از زنان میتوانند بارداری موفقیتآمیزی داشته باشند. طبق نتایج بدست آمده ۵۶ درصد زنان طی ۸۱ ماه بعد از این بیماری، حاملگی طبیعی خواهند داشت که این میزان تا سالهای بعد، بیشتر هم خواهد شد. نکته اینجاست که بعد از بارداری خارج رحمی سه ماه زمان لازم است تا وضعیت جسمی برای بارداری طبیعی کاملا بهبود پیدا کند.

تغذیه مناسب شامل مصرف سبزیجات تازه و ورزش سبک، بدن را در رسیدن به این آمادگی یاری میدهند. قطع سیگار و الکل و گاهی مصرف اسیدفولیک نیز برای آمادگی بدن توصیه میشود.