نوزاد تازه متولد شده، کنش‌ها و واکنش‌ها

اگر به گونۀ نوزادی که کاملاً بیدار و گرسنه است ضربه ای بزنیم دهانش را به سمت انگشت یا پستان مادر برمی گرداند.

نوزاد تازه متولد شده از الگوهای رفتاری شرطی شده به خصوصی برخوردار است که به اسم کُنش معروف اند. این رفتارها به مراکز پایین مغز مربوطند و ربطی به تفکر عقلانی یا عمل از روی نیت و قصد ندارند.

رفتار و واکنش نوزاد از بدو تولد

تحریک صحیح در مرحلۀ هوشیاری به طور خودکار این پاسخ های شرطی را ایجاد می کند. اگر به گونۀ نوزادی که کاملاً بیدار و گرسنه است ضربه ای بزنیم دهانش را به سمت شیء یا انگشت یا پستان مادر برمی گرداند. این کنش را پاسخ شرطی ریه ای می نامیم. این عمل کاملاً به طور خودکار انجام شده و باعث می گردد تا نوزاد به طرف منبع تغذیه، قبل از آنکه بداند غذا چیست و از کجا می رسد، هدایت شود.

مکیدن نیز رفتار شرطی است که پس از تماس لب ها، غشاء مخاط دهان یا قسمت نرم خلفی دهان، با یک شیء حادث می شود.

اگر نوزاد با صدای بلند تغییر ناگهانی موقعیتش، به خصوص به سمت پایین دچار لرزش ناگهانی شود، دست ها و پاهایش از خود واکنش نشان می دهند. بدین صورت که دست ها و پاها همزمان با هم ابتدا به طرف خارج سپس به سمت بالا و بعد به داخل حرکت می کنند.

علاوه بر این سر نوزاد به سمت پایین و بالا خم می شود. این کنش که به لرزیدن یا پاسخ به ترس مشهور است رفتار مورو نام دارد که از نام متخصص مغز و اعصابی که ابتدا در مورد این رفتار نوشته است، اقتباس شده است.

اگر با انگشت، کف دست یا پای نوزاد را فشار دهیم انگشتان دست یا پنجه های پا برای گرفتن شیء فشار آورنده خم می شوند. معمولاً فشار انگشتان دست نوزاد آنقدر زیاد است که می توان با کمک آن نوزاد را از تختش بلند کرد. این پاسخ خودکار دست ها و پاها، کنش چنگ زنی تورف نامیده می شود.

اگر به کف پای نوزاد ضربه ای زده شود، پاها به طرف بالا کشیده شده و پنجه ها از هم باز می شوند و انگشت شست بزرگ بالا می رود. این پاسخ کنش بابینسکی نام دارد که از نام اولین متخصص مغز و اعصابی که دربارۀ آن نوشته است، گرفته شده است.

اگر زیر بازوهای کودک را گرفته و او را در عرض میز حرکت دهید به طوری که پاهایش سطح میز را لمس کند، حرکتی شبیه به راه رفتن انجام می دهد. این پاسخ به حرکت و فشار پاها کنشی است و نباید با راه رفتن اولیه اشتباه گرفته شود.

مجموعه ای از کنش های دست - دهان نیز دیده می شود که از ضربه به گونه یا کف دست ناشی می گردد. کودک انگشت وارد کننده ضربه را جستجو می کند. بازویش خم شده و دستش را به دهان می برد. دهان را باز و دست را وارد آن و شروع به مکیدن می کند.

با ضربه به گونه یا کف دست نوزاد نیز با همین سلسله حرکات پیچیده رو به رو می شویم.

شکی نیست که این کنش پیش درآمد مکیدن شست است. به نظر می رسد طبیعت حتی در نوزادان تازه متولد شده و جنین راهی برای کنترل تنش به ودیعه نهاده است.

اگر پارچه ای را در اطراف بینی نوزاد قرار دهید ابتدا سعی می کند آن را در دهان بگذارد. وقتی نتواند این کار را انجام دهد سر خود را می چرخاند و دستان خود را برای کنار زدن آن به اطراف تکان می دهد (این کنش خو کردن کودک به رختخوابش را غیرممکن می سازد).

اگر به یک پا ضربه بزنیم پای دیگر برای کنار زدن انگشت ضربه زننده واکنش نشان می دهد. کودکان در مقابل محرک های دردآور مانند نیشگون و نوک سوزن خود را عقب کشیده و واکنش نشان می دهند.

هنگامی که کودک به صورت دمر و یا طاقباز خوابیده باشد اگر سر به یک سمت بچرخد بدن حالتی شبیه به شمشیر باز را به خود می گیرد.

بازویی که در سمت چرخش سر قرار دارد باز شده و بازوی دیگر از شانه خم می شود و پاها برخلاف الگوی دست ها قرار می گیرند. یکی خم و دیگری باز می شود. این پاسخ دست و پا به حرکت سر به نام کنش انقباض گردنی معروف است.

اگر کودک را از پا در هوا معلق نگه دارید (به شکلی که برای وی مضر یا ناراحت کننده نباشد)، حالت جنینی به خود می گیرد. هر دو دست و پایش را خم کرده و به شکل یک توپ خم می شود. سپس پاها و دست هایش را به سمت خارج باز کرده و پشتش را خم می کند مانند شناگری که زیرآبی می رود.

کنش ها بخشی از تجهیزات کودک در هنگام تولد هستند. این کنش ها پیش درآمد کنترل های ارادی بوده و نشان می دهند که سیر حرکات پیچیده ای مانند راه رفتن از مدت ها پیش از انجام آن شروع شده است. کنش ها تا زمانی که کنترل ارادی به مرحله ای برسد که رفتار به وجود اید ادامه دارد. بنابراین هنگامی که کودک در حدود سه ماهگی توانست شیء را چنگ زده و در دست بگیرد، کنش چنگ زنی از بین می رود.

هنگامی که کودک نسبت به محیط پیرامونش آگاهی یافت و با چشم، شیشۀ شیر و پستان مادر را جستجو کرد، کنش ریشه ای ناپدید می شود.

در نوزاد تازه متولد شده کنش ها به منزلۀ اطلاعاتی از طبیعی بودن سیستم عصبی هستند. البته تمامی کنش های یاد شده در طی معاینۀ فیزیکی یک نوزاد تازه متولد شده آشکار نمی شود.

منبع: کودک آنلاین