سن شروع غذای کمکی، نکات مهم

تغذیه و خوراک کودکان یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های والدین خصوصا مادران است. اغلب مادران نگرانند که چه چیزی برای تغذیه فرزند خود در‌نظر بگیرند تا بتوانند یک رژیم متعادل را برای رشد و نمو مناسب فرزندشان تامین کنند. در واقع والدین سعی دارند انواع مواد غذایی را در برنامه تغذیه فرزند خود بگنجانند تا کمبودی از این بابت وجود نداشته باشد. اما آنچه در این میان مهم است این است که چه غذایی را چه زمانی به کودک بدهید زیرا بحث حساسیت‌های غذایی هم در این میان مهم است.

باید به‌عنوان یک مادر تمام این حساسیت‌زاها را بشناسید و نسبت به پیشگیری اقدام کنید. غذاهای جامد هم در این میان اهمیت خاص خود را دارند زیرا کودک باید بتواند آن را بخورد و هضم کند. والدین اغلب سوالات زیادی درباره زمان شروع به غذاهای جامد به کودک‌‌شان دارند. بعد از خواندن این مطلب جواب شایع‌ترین سوالات‌تان را خواهید گرفت.با وجود این پیشنهاد ما این است که بهترین رژیم غذایی کودک‌تان را بعد از مشاوره با پزشک او انتخاب کنید.

چه‌وقت می‌توانم به کودکم تخم‌مرغ بدهم؟
در پاسخ به این سوال معمولا متخصصان به والدین توصیه می‌کنند که این کار را پس از ۲سالگی انجام دهند. با این حال تحقیقات جدیدتر نشان می‌دهد که هیچ نوع شواهد و یافته علمی برای به تاخیر انداختن آغاز تغذیه با تخم‌مرغ وجود ندارد. البته در این میان تحقیقاتی هم هست که نشان می‌دهد به تاخیر انداختن خوراندن برخی غذاهایی که به‌طور بالقوه آلرژی‌زا هستند به کودک (مانند تخم‌مرغ، شیر، کره بادام‌زمینی، بادام درختی، ماهی) تا بعد از ۶ماهگی می‌تواند باعث افزایش خطر پیشرفت آلرژی‌ها در سنین بالاتر در او شود. با این حال اگر نگران آلرژی هستید، می‌توانید هر زمان که کودک برای خوردن غذاهای جامد از خود علاقه نشان داد، فقط زرده تخم‌مرغ به او بدهید.

زرده تخم‌مرغ حاوی پروتئین‌هایی نیست که مسبب حساسیت به تخم‌مرغ می‌شود و کاملا مغذی است. با اینکه می‌توانید زرده تخم‌مرغ را پیش از پختن از سفیده آن جدا کنید، در برخی موارد ممکن است کمی سفیده هم همراه آن باشد. حتی میزان کمی پروتئین می‌تواند سبب واکنش شود. بهترین روش برای جداسازی تخم‌مرغ این است که نخست آن را آبپز کنید. بعد می‌توانید با دقت سفیده آن را از زرده جدا کنید (می‌توانید از سفیده در سالاد تن ماهی یا سالادهای دیگر استفاده کنید) یا داخل ماست آن را هم بزنید.

برای آنکه ماست‌تان نرم‌تر شود، می‌توانید موقع هم‌زدن کمی شیر مادر یا شیرخشک یا آب هم به آن اضافه کنید. تخم‌مرغ، یک غذای مغذی برای رژیم غذایی کودک محسوب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که زرده تخم‌مرغ باعث افزایش میزان آهن در نوزادان ۶تا ۱۲ماهه شده و از طرفی تخم‌مرغ‌های غنی‌شده و حاوی اسیدهای چرب امگا۳ هم می‌توانند میزان DHA را در همین سنین افزایش دهند.

نشانه‌های حساسیت به تخم‌مرغ
وقتی برای اولین‌بار به کودک تخم‌مرغ می‌دهید، حتما علائم حساسیت‌زای زیر را در مورد او چک کنید؛ علائمی که بعد از خوردن تخم‌مرغ ظرف مدت کوتاهی رخ می‌دهد:
-واکنش پوستی مانند تورم، کهیر یا اگزما
-خس‌خسِ سینه یا دشواری در تنفس
-آبریزش بینی و عطسه
-قرمزی یا اشک چشم
-معده‌درد، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
-آنافیلاکسی

چطور بفهمیم به تخم‌مرغ آلرژی دارد؟
برخی واکسن‌ها حاوی محتویات تخم‌مرغ بوده و می‌توانند سبب بروز واکنش‌های حساسیت‌زا شوند. برای مثال واکسن MMR حاوی تخم‌مرغ است که در سنین ۱۲تا ۱۵ماهگی به نوزاد تزریق می‌شود. از دیگر واکسن‌هایی که حاوی تخم‌مرغ است واکسن آنفلوآنزاست، بنابراین بار دیگر هنگام دادن تخم‌مرغ به نوزاد حواس‌تان به او و واکنش‌هایش باشد و هر نوع علائمی را با پزشک در میان بگذارید.

چه وقت می‌توانم به کودکم شکلات بدهم؟
اغلب توصیه می‌شود تا پیش از یک سالگی به نوزاد شکلات ندهید. در برخی مواقع این مسئله با این هشدار همراه است که خوردن شکلات می‌تواند توام با حساسیت‌هایی از سوی او باشد. با این حال انواع حساسیت‌ها به کاکائو هم ممکن است رخ دهد، اما این نوع آلرژی‌ها بسیار نادرند. خود شکلات در فهرست هشت غذای آلرژی‌زا قرار ندارد، هر چند ترکیبات موجود در آن در این فهرست وجود داشته و شکلات را به غذایی تبدیل می‌کند که باید هنگام دادن آن به نوزاد،‌ جوانب احتیاط را رعایت کرد.

برای اطمینان خاطر، می‌توانید این کار را بعد از یک سالگی نوزاد انجام دهید (خصوصا اگر مسئله حساسیت، در خانواده‌تان سابقه دارد)، اما اگر می‌خواهید زودتر به او شکلات بدهید، سعی کنید شکلات‌هایی را انتخاب کنید که سایر ترکیبات آلرژی‌زای پنهان را ندارد. انواع شکلات‌های تلخ حاوی میزان کمتری از این ترکیبات، خصوصا ترکیبات لبنی هستند.

ترکیبات حساسیت‌زای شایع در شکلات
شکلات اغلب حاوی ترکیباتی است که سبب بروز انواع آلرژی‌ یا عدم تحمل غذایی می‌شود که عبارتند از:
شیر، بادام‌زمینی و بادام درختی، گندم و گلوتن، سویا، ذرت و میوه‌های دانه‌دار.

شاید با فراتر رفتن از حساسیت‌های غذایی بخواهید به‌خاطر کافئین و شکر موجود در شکلات، تغذیه آن را در نوزاد به تعویق بیندازید. البته احتمالا یک یا دو گاز از آن یا یک برش از کیک تولد یک‌سالگی باعث دل‌درد، افزایش میزان شکر یا کافئین در او نمی‌شود. با این حال، باید سعی کنید مصرف شکلات او را کنترل کنید و مراقب باشید تا این کار تبدیل به عادت نشود.

چه وقت می‌توانم به کودکم بادام‌زمینی بدهم؟
تا سالیان سال، به والدین گفته می‌شد که اصلا نباید به نوزاد‌ کره بادام‌زمینی داد. در واقع، این یک عمل پیش‌پا‌افتاده برای به تعویق انداختن خوراندن هر نوع آجیل (ازجمله کره بادام‌زمینی) تا ۳سالگی به کودک بود. البته باید گفت تحقیقات جدید انجام ‌شده در ارتباط با زمان دادن کره بادام‌زمینی به نوزاد، با نتایج چالش‌برانگیزی همراه بوده است.

با این حال، طی تحقیق گسترده‌ای محققان دریافتند مصرف پروتئین بادام در سنین پایین در نوزاد می‌تواند باعث کاهش حساسیت به بادام در او شود. امروزه محققان به هیچ‌ عنوان توصیه نمی‌کنند که برای کاهش خطر آلرژی، مصرف آن را در نوزاد به تعویق بیندازید. در برخی تحقیقات مشخص شده که خوردن بادام‌زمینی در دوران بارداری باعث افزایش خطر حساسیت بادام‌زمینی برای آنها می‌شود درحالی‌که برخی تحقیقات این یافته‌ها را تایید نمی‌کنند.

علائم حساسیت به بادام‌زمینی
باوجود تمام نکاتی که گفته شد، حواس‌تان به حساسیت به بادام‌زمینی باشد چراکه ممکن است حاد، طولانی و احتمالا کشنده باشد و در برخی نوزاد‌ان مسبب حساسیت‌های تهدید‌کننده‌‌ای مانند آنافیلاکسی شود. نشانه‌های زیر اغلب ظرف چند دقیقه خود را نشان می‌دهند و ممکن است تا چند ساعت ادامه داشته باشند، بنابراین بلافاصله بعد از دیدن آنها با پزشک تماس بگیرید:
مشکلات پوستی: کهیر، حساسیت‌های پوستی (مانند اگزما)، خارش و مورمور شدن پوست (داخل دهان یا اطراف آن و نیز داخل گلو)، تورم
مشکلات تنفسی: آبریزش بینی، عطسه کردن، کوتاه شدن تنفس، سفت شدن و فشار به گلو
مشکلات معده: حالت تهوع، استفراغ، اسهال، دل‌درد
مشکلات جریان خون: کمرنگ شدن رنگ پوست، حالت گیجی، کم شدن آگاهی

چطور باید به نوزادم کره بادام‌زمینی بدهم؟
کره بادام‌زمینی می‌تواند یک غذای سالم برای رژیم غذایی باشد، البته زمانی که آمادگی خوردن غذاهای جامد را پیدا کند. برای شروع سعی کنید با قاشق‌های کوچک آن را به او بدهید و آن را با چیز دیگری (مثلا با میوه‌ها، سبزیجات، غلات،‌ گوشت) مخلوط نکنید. سعی کنید این کار را در خانه انجام دهید و حواس‌تان به واکنش‌های آلرژی‌زا باشد. اگر هر نوع حساسیتی نسبت به بادام‌زمینی در او دیدید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.

چه وقت می‌توانم به کودکم سویا بدهم؟
سویا در فهرست هشت غذای آلرژی‌زا قرار دارد و می‌تواند روی کودکان،‌ خردسالان و بزرگسالان تاثیر بگذارد. غذاهایی که حاوی سویا هستند شامل شیر سویا، سویای سبز، سس سویا و بسیاری غذاهای فرآوری‌ شده است.

سویای نوزاد از دیرباز اولین گزینه برای نوزاد‌انی است که با خوردن شیر گاو مشکل دارند یا دچار عدم‌تحمل لاکتوز هستند، اما در حال حاضر بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که حتما به نوزاد‌ غذاهای فاقد لاکتوز و سویا بدهید.

اما دکتر ویلیام سیرز معتقد است که نباید سویای نوزاد را به‌عنوان نخستین گزینه برای آنها در‌نظر گرفت چرا‌که ۳۰تا ۵۰درصد از نوزاد‌انی که نسبت به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند، نسبت به پروتئین سویا هم همین حساسیت را دارند، بنابراین دادن سویا در سنین پایین به نوزاد، یعنی زمانی که روده‌ها نسبت به عوامل حساسیت‌زا نفوذپذیری بیشتری دارند، می‌تواند بعدا در نوزاد و حتی در سنین بالاتر مسبب حساسیت به سویا شود.

اگر دیدید نوزاد برای خوردن غذاهای جامد از خود علاقه نشان داد، سعی کنید در حد متعادل به او از محصولات سویا بدهید. توفو برای شروع گزینه خوبی است، چراکه احتمالا نوزاد‌ از بافت آن خوشش خواهد آمد و از طرفی توفو مانند بسیاری از محصولات سویایی دیگر، طعم و مزه شدید لوبیایی ندارد. از طرفی کمتر باعث تولید گاز در بدن می‌شود که در روده‌های حساس بیشتر رخ می‌دهد.