حس کنجکاوی در کودکان، چگونه پاسخ دهیم؟
اغلب والدین از رشد احساسات جنسی فرزندان خود نگران می‌شوند.
اغلب والدین از رشد احساسات جنسی فرزندان خود نگران می‌شوند. اگر مهارت حفظ حریم را به کودکان بیاموزید می‌توانید از دلواپسی خطر آسیب‌های جنسی درباره بچه‌ها تا حد زیادی در امان بمانید. برای فراگیری این مهارت ابتدا باید جواب چند سؤال مهم را بدانید؛ سؤالاتی از قبیل اینکه احساسات جنسی چیست و از چه زمانی بروز می‌کند؟ راه مقابله با آسیب‌های این ماجرا چیست؟ و ... . ما در این مطلب به پاسخ این سؤال‌ها می‌پردازیم.
شروع احساسات جنسی و تربیت جنسی از چه سنی است؟
بچه‌ها از چندماه پس از تولد، متوجه جسم خود می‌شوند. کم‌کم با دست‌ها و پاهای خود بازی می‌کنند تا جایی که بقیه اندام‌های خود را کشف می‌کنند. بچه‌ها با کشف تدریجی اندام بدن خود به لذت‌های وصف نشدنی می‌رسند، لذت‌های دوران نوزادی و نوپایی اگرچه هیچ ارتباطی با نوع لذت‌های بزرگسالی ندارد اما می‌تواند شروع یک روند و عادت باشد. حدودا در 3سالگی اغلب بچه‌ها متوجه تفاوت خود با جنس مخالف می‌شوند و این روند تکاملی ادامه پیدا می‌کند.
اما گاهی والدین از این نکته غافل می‌شوند، به‌همین دلیل اغلب والدین نگرانی درباره تربیت جنسی فرزند خود را در بهترین حالت ممکن برای سال‌های بلوغ مناسب می‌دانند و فکر می‌کنند روزی کودک یا نوجوانشان را به گوشه‌ای می‌برند و به او همه آموزش‌های مورد نیازش را منتقل می‌کنند. اما واقعیت این است که تربیت جنسی و واژه‌های مهم همراه آن، مثل آموزش دادن حریم‌خصوصی درباره بدن، کمک به حفظ حیای فطری‌ای که کودک با آن به دنیا می‌آید و... به مرور زمان و پله‌پله باید انجام بگیرد. نشانه تربیت جنسی خوب یک خانواده این است که بچه‌ها قبل از دوران بلوغ طوری آمادگی حفظ حریم خود و دیگران را پیدا کرده باشند که بتوانند از نتایج مطلوب آن در دوران پرحرارت و غیرمتعادل بلوغ استفاده کنند.
در یک نگاه کلی می‌توان گفت که در دوران پیش از دبستان، کودکان اغلب به‌علت تحریک‌پذیری زیاد و کنجکاوی ممکن است بیشتر دچار آسیب شوند. کودک در سنین مدرسه تا سن بلوغ به‌دلیل تعاملات با محیط خارج از خانواده و کسب اطلاع از محیط‌های دیگر و شکل‌گیری نخستین نشانه‌های آمادگی بلوغ و تبعات آن نیازمند مراقبت آگاهانه و هوشمندانه پدر و مادر است.
رشد طبیعی، درست و کنترل شده احساسات جنسی می‌تواند به آرامش، شادی درونی، استفاده درست از انرژی درونی، رضایت از زندگی زناشویی آینده خلاقیت و... منجر شود. آنچه اهمیت دارد این است که مراقبت از فرزندان نباید فقط با نگرانی همراه باشد که منجر به همراهی دائمی با فرزند، رساندن فرزند به مدرسه، گفت‌وگوهای بازجویی مانند و... شود. تربیت و مراقبت اینچنینی در حقیقت، اهمیت نقش مراقبت درونی فرزند از خود را نادیده گرفته است. یک پدر و مادر خوب می‌توانند با ایجاد و مدیریت زمینه‌ها فرصت ایجاد خطر را کنترل کنند اما این خود فرزند است که باید خودکنترلی پیدا کند.
پیشگیری کنید
مثل همیشه نباید فراموش کرد که پیشگیری بهتر از درمان است. هیچ پدر و مادری امروز به بهانه‌هایی چون «منع کردن بچه را حریص می‌کنه»، «کم‌کم عادی می‌شه» و... به فرزند چهارماهه خود قورمه‌سبزی نمی‌دهد. این مثال خوبی است تا ریشه برخی کنجکاوی‌های زودهنگام بچه‌ها را در مورد مسائل جنسی بررسی کرد. خانواده‌ای که در آن، محرک‌های جنسی در قالب رسانه‌های نامناسب یا رفتار نامناسب اعضای خانواده به کودک منتقل می‌شود و دارای حریم‌های مطلوب نیست، خیلی زود به بیداری جنسی و بلوغ زودرس منجر می‌شود. پس در قدم اول، این خانواده و اعضای اصلی آن هستند که باید برای خود حریم داشته باشند تا حفظ و مراقبت از این حریم‌ها به کودکان هم منتقل شود. با این قاعده طبیعی می‌توان اول منتظر بلوغ عقلی کودک و سپس بلوغ جنسی او بود. با این پیش‌بینی‌ها، حتی اگر خطری متوجه کودک شود، کودک توان تشخیص و انتخاب راه‌حل منطقی را خواهد داشت زیرا مراقبت از حریم شخصی برای او نهادینه شده است.
ازکلمات کلیدی استفاده کنید
برای آموزش مفهوم مراقبت از خود به کودک، قبل از آنکه وارد مرحله آموزش مستقیم شوید می‌توانید با استفاده از تاکید بر برخی کلمات مثل «اجازه هست»، «امنیت»، «خدا همیشه مراقب ماست»، «احترام به قانون مهمه»، «حریم»، «دوری از غریبه‌ها» و کلماتی از این دست، برخی واژه‌ها را برای او آشنا کرده باشید. در موقعیت‌هایی مثل زمان تعویض لباس او به حیای او احترام بگذارید و بگویید: «من اجازه ندارم به تو نگاه کنم، کارهای شخصی‌ات را خودت انجام بده». با این روش، شما برخی مراقبت‌ها را به‌صورت عملی به او یاد می‌دهید.
به کنجکاوی او پاسخ بدهید
زمانی که کودک با انواع سؤالات جنسی شما را سؤال‌پیچ کرد و متوجه کنجکاوی او شدید یا نخستین نشانه‌های ابتدایی بلوغ را در او مشاهده کردید، وقت آن است که به آموزش مستقیم بپردازید. منظور از آموزش مستقیم به هیچ وجه قرار دادن انبوهی از اطلاعات جنسی در اختیار بچه‌ها نیست. برای گفت‌وگو پیرامون این موضوعات در قدم اول شنونده خوبی باشید و از فرزندتان بخواهید منظورش را روشن‌تر بگوید یا آنچه خودش فکر می‌کند را بیان کند. در قدم دوم لازم نیست تمام اطلاعات خود را کامل و شفاف به بچه‌ها منتقل کنید بلکه در حد آرامش خاطر او و فروکش کردن کنجکاوی‌هایش رضایت دهید. دقت داشته باشید که اطلاعات مورد نیاز کودک را به‌تدریج در اختیار او قرار دهید. در عین حال لازم نیست موضوع غیرضروری جدیدی را مطرح کنید که ذهن بچه را بیشتر مشغول کنید.
هیچ فامیل و آشنایی استثنا نیست
مدیریت کودکان با شماست. گاهی بی‌توجهی یا غفلت والدین است که فرصت ایجاد خطر را برای بچه‌ها به‌وجود می‌آورد. برخلاف انتظار اغلب مردم در ایران، گاهی پسر‌ها به‌خاطر اطمینان‌خاطر بیشتر والدین از آنها نسبت به دخترها، بیشتر در معرض خطر و آسیب قرار می‌گیرند. نکته مورد توجه بعدی این است که در بعضی موارد، مشکلاتی که برای کودکان و نوجوانان پیش آمده است مربوط به خیابان و کوچه و مکان‌های ظاهرا ناامن نبوده بلکه اغلب محیط‌هایی که والدین فکر کرده‌اند افراد آن قابل اعتماد هستند به بچه‌ها آسیب زده است؛ پس همیشه خانه دوستان و آشنایان امن نیست و مراقبت و آموزش بچه‌ها نباید درباره هیچ‌کس استثنا داشته باشد. زمانی که والدین، اجازه می‌دهند که دختران کوچک‌شان در حضور آنها، مورد انواع محبت‌ها و نوازش‌ها قرار گیرند، یعنی خود به کودک‌شان گفته‌اند که مراقبت از حریم استثنابردار است! هر مکانی که بزرگ‌ترها در آن حضور دارند جای مناسبی برای بچه‌های کوچک نیست. در محافل صمیمی بزرگ‌ترها ممکن است گفت‌وگوهایی رد و بدل شود که شنیدنش برای نوجوان‌ها فایده‌ای نداشته باشد؛ پس مدیریت حضور بچه‌ها در این فضا‌ها با شماست.
بچه‌ها را با پوشش مناسب بزرگ کنید
تا سال‌ها این پدر و مادر هستند که تهیه لباس و پوشاک بچه‌ها را به‌عهده دارند. والدین باید با انتخاب صحیح نوع پوشش برای دختر و پسر خود، هم حیا را در آنها تقویت کنند و هم اینکه به آنها یاد بدهند که حریم بدنشان با پوشش درست و صحیح حفظ می‌شود. مسئله پوشش درست، نقش تربیتی ویژه‌ای در این زمینه دارد. کودکی که از سنین پایین عادت نکرده باشد با پای لخت به خیابان برود، احتمال اینکه مورد آسیب جنسی قرار بگیرد به‌شدت کمتر است.
باورهای مذهبی را تقویت کنید
در تمام دنیا باورهای مذهبی مهم‌ترین نقش را در عزت‌نفس جنسی و کنترل آسیب‌های جنسی به‌عهده دارند. امیرالمومنین(ع) می‌فرمایند: هرکس نفسش را گرامی داشت، زشتی درنظرش پست می‌شود.
تقویت قدرت معنوی کودکان و نوجوانان با شیوه‌های تدریجی، انعطاف‌پذیر و باجذابیت و به‌دور از اجبار و تحمیل می‌تواند به رشد حیا و خویشتن‌داری جنسی فرزندتان کمک کند. احترام به شخصیت کودک که از نامگذاری او شروع می‌شود، انتخاب کلمات برای صحبت با او، وقت گذاشتن برای او و مشورت خواستن از او به او عزت‌نفس می‌دهد. به روایت قرآن آن‌چیزی که حضرت یوسف را از وسوسه زلیخا حفظ کرد یا آنچه علت رفتار زیبای دختران حضرت شعیب بود حیا و عزت نفس آنها بود. کسی که خود را محترم بداند به‌نظرش سنخیتی بین او و گناه یا قبول تعرض به حریم او یا بی‌احترامی به حریم دیگران وجود ندارد. انس خانواده‌تان را با نماز بیشتر کنید. هرچقدر یک نماز کامل‌تر انجام شود قدرت بازداری از خطاها و حرام‌ها را در فرد بیشتر می‌کند. به ظاهر زیبای معنوی، رفتار درست خداپسندانه و خلقیات خوب فرزندتان توجه کنید، او را تشویق کنید و برای او دعای خیر کنید.
بیکاری آفت است
کودکان و نوجوانان را به حال خودشان رها نکنید. آموزش و فراگیری انواع مهارت‌ها و هنرها و ورزش کردن به‌صورت حرفه‌ای می‌تواند برای بچه‌ها هدف تعیین کند. تعیین هدف و موفقیت در این زمینه‌ها ذهن و جسم بچه‌ها را مشغول می‌کند. بیکاری نخستین آسیبی که می‌رساند بروز افکار منفی است.
نکته‌ها:
می‌توان گفت به اندازه‌ای که نیازهای روحی و روانی کودک و نوجوان در خانواده تامین شود، احتمال خطای جنسی فرزندان کم خواهد شد. این خطا گاهی نه به معنی فاسد بودن بلکه نوعی کنجکاوی و جلب‌توجه است. دقت به وضعیت کودکان و نوجوانان آسیب‌دیده نشان می‌دهد که تأیید اجتماعی خانواده و گروه‌های عضو،به مصونیت یا کژرفتاری کودکان و نوجوانان دامن می‌زند. میزان احساس تعلق کودک به خانواده، حمایت خانواده از بچه‌ها و توانایی حفظ در برابر آسیب‌ها را بالا می‌برد.
شروع احساسات جنسی و تربیت جنسی از چه سنی است؟
بچه‌ها از چندماه پس از تولد، متوجه جسم خود می‌شوند. کم‌کم با دست‌ها و پاهای خود بازی می‌کنند تا جایی که بقیه اندام‌های خود را کشف می‌کنند. بچه‌ها با کشف تدریجی اندام بدن خود به لذت‌های وصف نشدنی می‌رسند، لذت‌های دوران نوزادی و نوپایی اگرچه هیچ ارتباطی با نوع لذت‌های بزرگسالی ندارد اما می‌تواند شروع یک روند و عادت باشد. حدودا در 3سالگی اغلب بچه‌ها متوجه تفاوت خود با جنس مخالف می‌شوند و این روند تکاملی ادامه پیدا می‌کند.
اما گاهی والدین از این نکته غافل می‌شوند، به‌همین دلیل اغلب والدین نگرانی درباره تربیت جنسی فرزند خود را در بهترین حالت ممکن برای سال‌های بلوغ مناسب می‌دانند و فکر می‌کنند روزی کودک یا نوجوانشان را به گوشه‌ای می‌برند و به او همه آموزش‌های مورد نیازش را منتقل می‌کنند. اما واقعیت این است که تربیت جنسی و واژه‌های مهم همراه آن، مثل آموزش دادن حریم‌خصوصی درباره بدن، کمک به حفظ حیای فطری‌ای که کودک با آن به دنیا می‌آید و... به مرور زمان و پله‌پله باید انجام بگیرد. نشانه تربیت جنسی خوب یک خانواده این است که بچه‌ها قبل از دوران بلوغ طوری آمادگی حفظ حریم خود و دیگران را پیدا کرده باشند که بتوانند از نتایج مطلوب آن در دوران پرحرارت و غیرمتعادل بلوغ استفاده کنند.
در یک نگاه کلی می‌توان گفت که در دوران پیش از دبستان، کودکان اغلب به‌علت تحریک‌پذیری زیاد و کنجکاوی ممکن است بیشتر دچار آسیب شوند. کودک در سنین مدرسه تا سن بلوغ به‌دلیل تعاملات با محیط خارج از خانواده و کسب اطلاع از محیط‌های دیگر و شکل‌گیری نخستین نشانه‌های آمادگی بلوغ و تبعات آن نیازمند مراقبت آگاهانه و هوشمندانه پدر و مادر است.
رشد طبیعی، درست و کنترل شده احساسات جنسی می‌تواند به آرامش، شادی درونی، استفاده درست از انرژی درونی، رضایت از زندگی زناشویی آینده خلاقیت و... منجر شود. آنچه اهمیت دارد این است که مراقبت از فرزندان نباید فقط با نگرانی همراه باشد که منجر به همراهی دائمی با فرزند، رساندن فرزند به مدرسه، گفت‌وگوهای بازجویی مانند و... شود. تربیت و مراقبت اینچنینی در حقیقت، اهمیت نقش مراقبت درونی فرزند از خود را نادیده گرفته است. یک پدر و مادر خوب می‌توانند با ایجاد و مدیریت زمینه‌ها فرصت ایجاد خطر را کنترل کنند اما این خود فرزند است که باید خودکنترلی پیدا کند.
پیشگیری کنید
مثل همیشه نباید فراموش کرد که پیشگیری بهتر از درمان است. هیچ پدر و مادری امروز به بهانه‌هایی چون «منع کردن بچه را حریص می‌کنه»، «کم‌کم عادی می‌شه» و... به فرزند چهارماهه خود قورمه‌سبزی نمی‌دهد. این مثال خوبی است تا ریشه برخی کنجکاوی‌های زودهنگام بچه‌ها را در مورد مسائل جنسی بررسی کرد. خانواده‌ای که در آن، محرک‌های جنسی در قالب رسانه‌های نامناسب یا رفتار نامناسب اعضای خانواده به کودک منتقل می‌شود و دارای حریم‌های مطلوب نیست، خیلی زود به بیداری جنسی و بلوغ زودرس منجر می‌شود. پس در قدم اول، این خانواده و اعضای اصلی آن هستند که باید برای خود حریم داشته باشند تا حفظ و مراقبت از این حریم‌ها به کودکان هم منتقل شود. با این قاعده طبیعی می‌توان اول منتظر بلوغ عقلی کودک و سپس بلوغ جنسی او بود. با این پیش‌بینی‌ها، حتی اگر خطری متوجه کودک شود، کودک توان تشخیص و انتخاب راه‌حل منطقی را خواهد داشت زیرا مراقبت از حریم شخصی برای او نهادینه شده است.
ازکلمات کلیدی استفاده کنید
برای آموزش مفهوم مراقبت از خود به کودک، قبل از آنکه وارد مرحله آموزش مستقیم شوید می‌توانید با استفاده از تاکید بر برخی کلمات مثل «اجازه هست»، «امنیت»، «خدا همیشه مراقب ماست»، «احترام به قانون مهمه»، «حریم»، «دوری از غریبه‌ها» و کلماتی از این دست، برخی واژه‌ها را برای او آشنا کرده باشید. در موقعیت‌هایی مثل زمان تعویض لباس او به حیای او احترام بگذارید و بگویید: «من اجازه ندارم به تو نگاه کنم، کارهای شخصی‌ات را خودت انجام بده». با این روش، شما برخی مراقبت‌ها را به‌صورت عملی به او یاد می‌دهید.
به کنجکاوی او پاسخ بدهید
زمانی که کودک با انواع سؤالات جنسی شما را سؤال‌پیچ کرد و متوجه کنجکاوی او شدید یا نخستین نشانه‌های ابتدایی بلوغ را در او مشاهده کردید، وقت آن است که به آموزش مستقیم بپردازید. منظور از آموزش مستقیم به هیچ وجه قرار دادن انبوهی از اطلاعات جنسی در اختیار بچه‌ها نیست. برای گفت‌وگو پیرامون این موضوعات در قدم اول شنونده خوبی باشید و از فرزندتان بخواهید منظورش را روشن‌تر بگوید یا آنچه خودش فکر می‌کند را بیان کند. در قدم دوم لازم نیست تمام اطلاعات خود را کامل و شفاف به بچه‌ها منتقل کنید بلکه در حد آرامش خاطر او و فروکش کردن کنجکاوی‌هایش رضایت دهید. دقت داشته باشید که اطلاعات مورد نیاز کودک را به‌تدریج در اختیار او قرار دهید. در عین حال لازم نیست موضوع غیرضروری جدیدی را مطرح کنید که ذهن بچه را بیشتر مشغول کنید.
هیچ فامیل و آشنایی استثنا نیست
مدیریت کودکان با شماست. گاهی بی‌توجهی یا غفلت والدین است که فرصت ایجاد خطر را برای بچه‌ها به‌وجود می‌آورد. برخلاف انتظار اغلب مردم در ایران، گاهی پسر‌ها به‌خاطر اطمینان‌خاطر بیشتر والدین از آنها نسبت به دخترها، بیشتر در معرض خطر و آسیب قرار می‌گیرند. نکته مورد توجه بعدی این است که در بعضی موارد، مشکلاتی که برای کودکان و نوجوانان پیش آمده است مربوط به خیابان و کوچه و مکان‌های ظاهرا ناامن نبوده بلکه اغلب محیط‌هایی که والدین فکر کرده‌اند افراد آن قابل اعتماد هستند به بچه‌ها آسیب زده است؛ پس همیشه خانه دوستان و آشنایان امن نیست و مراقبت و آموزش بچه‌ها نباید درباره هیچ‌کس استثنا داشته باشد. زمانی که والدین، اجازه می‌دهند که دختران کوچک‌شان در حضور آنها، مورد انواع محبت‌ها و نوازش‌ها قرار گیرند، یعنی خود به کودک‌شان گفته‌اند که مراقبت از حریم استثنابردار است! هر مکانی که بزرگ‌ترها در آن حضور دارند جای مناسبی برای بچه‌های کوچک نیست. در محافل صمیمی بزرگ‌ترها ممکن است گفت‌وگوهایی رد و بدل شود که شنیدنش برای نوجوان‌ها فایده‌ای نداشته باشد؛ پس مدیریت حضور بچه‌ها در این فضا‌ها با شماست.
بچه‌ها را با پوشش مناسب بزرگ کنید
تا سال‌ها این پدر و مادر هستند که تهیه لباس و پوشاک بچه‌ها را به‌عهده دارند. والدین باید با انتخاب صحیح نوع پوشش برای دختر و پسر خود، هم حیا را در آنها تقویت کنند و هم اینکه به آنها یاد بدهند که حریم بدنشان با پوشش درست و صحیح حفظ می‌شود. مسئله پوشش درست، نقش تربیتی ویژه‌ای در این زمینه دارد. کودکی که از سنین پایین عادت نکرده باشد با پای لخت به خیابان برود، احتمال اینکه مورد آسیب جنسی قرار بگیرد به‌شدت کمتر است.
باورهای مذهبی را تقویت کنید
در تمام دنیا باورهای مذهبی مهم‌ترین نقش را در عزت‌نفس جنسی و کنترل آسیب‌های جنسی به‌عهده دارند. امیرالمومنین(ع) می‌فرمایند: هرکس نفسش را گرامی داشت، زشتی درنظرش پست می‌شود.
تقویت قدرت معنوی کودکان و نوجوانان با شیوه‌های تدریجی، انعطاف‌پذیر و باجذابیت و به‌دور از اجبار و تحمیل می‌تواند به رشد حیا و خویشتن‌داری جنسی فرزندتان کمک کند. احترام به شخصیت کودک که از نامگذاری او شروع می‌شود، انتخاب کلمات برای صحبت با او، وقت گذاشتن برای او و مشورت خواستن از او به او عزت‌نفس می‌دهد. به روایت قرآن آن‌چیزی که حضرت یوسف را از وسوسه زلیخا حفظ کرد یا آنچه علت رفتار زیبای دختران حضرت شعیب بود حیا و عزت نفس آنها بود. کسی که خود را محترم بداند به‌نظرش سنخیتی بین او و گناه یا قبول تعرض به حریم او یا بی‌احترامی به حریم دیگران وجود ندارد. انس خانواده‌تان را با نماز بیشتر کنید. هرچقدر یک نماز کامل‌تر انجام شود قدرت بازداری از خطاها و حرام‌ها را در فرد بیشتر می‌کند. به ظاهر زیبای معنوی، رفتار درست خداپسندانه و خلقیات خوب فرزندتان توجه کنید، او را تشویق کنید و برای او دعای خیر کنید.
بیکاری آفت است
کودکان و نوجوانان را به حال خودشان رها نکنید. آموزش و فراگیری انواع مهارت‌ها و هنرها و ورزش کردن به‌صورت حرفه‌ای می‌تواند برای بچه‌ها هدف تعیین کند. تعیین هدف و موفقیت در این زمینه‌ها ذهن و جسم بچه‌ها را مشغول می‌کند. بیکاری نخستین آسیبی که می‌رساند بروز افکار منفی است.
نکته‌ها:
می‌توان گفت به اندازه‌ای که نیازهای روحی و روانی کودک و نوجوان در خانواده تامین شود، احتمال خطای جنسی فرزندان کم خواهد شد. این خطا گاهی نه به معنی فاسد بودن بلکه نوعی کنجکاوی و جلب‌توجه است. دقت به وضعیت کودکان و نوجوانان آسیب‌دیده نشان می‌دهد که تأیید اجتماعی خانواده و گروه‌های عضو،به مصونیت یا کژرفتاری کودکان و نوجوانان دامن می‌زند. میزان احساس تعلق کودک به خانواده، حمایت خانواده از بچه‌ها و توانایی حفظ در برابر آسیب‌ها را بالا می‌برد.
منبع:
شفا آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼