کبود شدن نوزاد، نگران کننده است؟

وقتی که برای نخستین بار صاحب فرزندی می‌شوید، تجربه شگفت‌انگیزی را احساس می‌کنید؛ تجربه‌ای که به شما لذت وصف نشدنی می‌دهد و حسی که شبیه هیچ حس دیگری نیست؛ اما در عین حال گاهی اوقات دچار استرس و وحشت زیاد نیز می‌شوید؛ خصوصاً وقتی که برای اولین بار نوزادتان بیمار می‌شود.

نمی‌دانید چه موقعیتی جدی و حاد است و کدام موارد چندان جدی نیستند و به راحتی هم برطرف می‌شوند. گاهی اوقات تا چکاپ بعدی دلهره بسیاری دارید و مرتباً از خود می‌پرسید آیا همه چیز درست است؟ آیا فرزندم در سلامت کامل است؟ برخی از نشانه‌ها در نوزادان جدی هستند و هیچ‌گاه نباید از آنها غافل شد. این نشانه‌ها عبارتند از:

کبودی لب‌ها (طب یرقان ازرق)

اگر لب‌های نوزاد شما به رنگ آبی متمایل است و یا حتی مواد مخاطی داخل دهان و یا روی زبان نیز رنگ آبی دارند، نشان دهنده نرسیدن اکسیژن کافی به اوست. به این وضعیت «یرقان ازرق» می‌گویند و باید هر چه زودتر به بیمارستان مراجعه کنید.

زرد شدن رنگ پوست
اگر نوزادتان هر روز بیشتر زرد می‌شود و با نگاه کردن به چهره‌اش به راحتی متوجه می‌شوید که نسبت به زمان تولدش بسیار زردتر شده، می‌توان نتیجه گرفت که زردی او خطرناک‌تر شده است. البته تمام انواع زردی‌ها در نوزادان خطرناک نیستند. برخی از آنها بسیار عادی هستند و خود به خود برطرف می‌شوند.

کبد ما انسان‌ها ماده‌ای به نام بیلی روبین (Bilirubin) تولید می‌کند. کبد نوزادان سرعت عمل بالایی ندارد و باعث می‌شود که بیلی‌روبین در بدن بیشتر تولید شده و رنگ پوست به زردی بزند. اگر میزان بیلی‌روبین کاهش نیابد، روی مغز اثر گذاشته و باعث حملات ناگهانی می‌شود و عدم درمان به موقع آسیب‌های جدی به مغز وارد می‌کند.

در چنین مواقعی باید به نوزاد بیشتر شیر بدهید تا از طریق مدفوع، بیلی‌روبین اضافی را دفع کند. همچنین او را زیر نورهای ماوراء بنفش قرار دهید تا تجزیه و تحلیل بیلی‌روبینش افزایش یابد. اگر باز هم میزان آن کاهش نیافت، نیاز به تزریق خون است. پزشکان می‌گویند مراقبت‌های پزشکی و فتوتراپی در اکثر موارد برای کاهش سطح بیلی‌روبین کافی است.

نفس‌های سخت و فشرده

همه نوزادان گاهی اوقات خِرخِر و ناله می‌کنند؛ اما اگر تنفس آنها به‌طور مداوم سخت و تند باشد و با هر بار نفس کشیدن عضلات قفسه سینه‌شان بیشتر به حرکت در آید و بینی باز و بسته شود، می‌توان آن را نشانه‌ای از وجود درد در ناحیه دستگاه تنفسی دانست. اگر این وضعیت تا یک ساعت بعد همچنان ادامه داشت، بدون اتلاف وقت به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید.

کم آب شدن بدن
وقتی نوزاد ما پوشکش را خیس نمی‌کند، نگران می‌شویم که مبادا دچار کم‌آبی بدن شده است. مثلاً یک نوزاد شش روزه چیزی حدود شش بار در روز ادرار می‌کند؛ یعنی هر روز حدوداً شش بار پوشکش را باید تعویض کنید؛ اما وقتی نوزاد در طول روز فقط یک بار ادرار کند و شما وقتی هر بار پوشکش را نگاه می‌کنید، خشک است، به احتمال زیاد دچار کم‌آبی بدن شده است. سایر علائم کم‌آبی بدن شامل خشکی دهان، چشمان گود افتاده و فرو رفته و بی‌حالی و رخوت می‌باشد.

در چنین مواقعی باید به پزشک مراجعه کرد و احتمالاً به نوزادتان پدیالیت داد. معمولاً مصرف آب توصیه نمی‌شود؛ چرا که باعث کاهش میزان سدیم بدن شده و کاهش سدیم نیز حمله مغزی ایجاد می‌کند.

استفراغ زردآب
نوزادان زیاد استفراغ می‌کنند (وقتی که زیاد سرفه می‌کنند، وقتی به سختی گریه می‌کنند، وقتی زیاد می‌خورند و ...) اگر استفراغ آنها همراه با خروج زردآب باشد، نشانه خطرناکی است. استفراغ‌هایی که رنگ کاکائویی تیره دارند نیز خطرناک هستند. زردآب نشان می‌دهد که روده مسدود است و باید سریعاً نوزاد درمان شود. استفراغ‌هایی که به رنگ کاکائویی تیره هستند نیز نشانه خونریزی داخلی می‌باشند.

استفراغ کردن بعد از آسیب‌دیدگی سر نیز نیاز به بررسی دارد؛ زیرا ممکن است مغز آسیب دیده باشد. در هر صورت آسیب‌دیدگی‌های ناحیه سر (چه با استفراغ و چه بدون استفراغ) باید مورد توجه قرار بگیرند. سلامت نوزاد تازه رسیده بیش از هر چیز دیگری ذهن پدر و مادر کم تجربه را به خود مشغول می‌کند. رفتار اطرافیان نیز اضطراب آنها را افزایش می‌دهد. تنها با کمی آگاهی و داشتن اعتماد به نفس بیشتر این نگرانی‌ها بسیار کاهش می‌یابد.

گاهی اوقات دمای اتاق پایین می‌آید که اگر طفل شما در خواب باشد، این کاهش دما خطرناک می‌شود؛ بنابراین همیشه به دمای متعادل اتاق توجه کنید. اغلب نوزادان در حالت خواب وقتی که احساس گرسنگی کنند، از خواب بیدار می‌شوند. نیازی نیست شما او را از خواب بیدار کنید، می‌توانید به این علائم توجه کنید و به او شیر بدهید.

خواب نوزادان روزهای اول پس از تولد، بسیار زیاد است؛ اما به تدریج کاهش می‌یابد. به خصوص اگر حمام کرده باشند، بیشتر به خواب احتیاج دارند. نوزادان در صورت گرسنگی از خود علائمی نشان می‌دهند که از نوع و نحوه گریه آنها می‌توان پی به گرسنگی‌شان بُرد.

برخی نوزادان سرخود را به این طرف و آن طرف می‌چرخانند، برخی دست‌ها و حتی مچ دست‌هایشان را به سمت دهان می‌برند، برخی به سمت سینه مادر خیز برمی‌دارند و ... شما نیز با مشاهده این علائم می‌توانید پی به علت آن برده و هر چه زودتر به او شیر بدهید. گاهی اوقات کمبود آهن می‌تواند به بد‌خوابی او منجر شود.

نوزادان در حال رشد هستند و نیاز به ویتامین‌ها و املاح و مواد معدنی بیشتری دارند؛ بنابراین بعد از آنکه نوزاد شما شش ماهه شد، سعی کنید کم‌کم به او غذاهایی که حاوی آهن بیشتر هستند، بدهید؛ مثل گوشت، ماهی، انواع حبوبات، سبزی و میوه‌ها. برای نوزاد خود حتماً از صابون، شامپو و مواد شوینده‌ای که خاصیت قلیایی ضعیف دارند، استفاده کنید تا از ایجاد هر گونه حساسیت و خارش پوستی جلوگیری شود.

تب بالای 38 درجه سانتیگراد
اگر نوزاد شما کمتر از ۲ ماه دارد و درجه حرارت ناحیه مقعدی او بالای ۳۸ درجه سانتیگراد است، سریع به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا تب آنها باید به سرعت پایین بیاید؛ هر چند که می‌تواند در اثر سرماخوردگی یا مننژیت نیز به وجود آمده باشد. همیشه تب نوزاد خود را از ناحیه مقعد اندازه‌گیری کنید؛ چرا که سایر روش‌ها به اندازه این روش نمی‌توانند تب دقیق او را نشان دهند.

پس از مشخص شدن علت تب، ممکن است به نوزاد شما آنتی‌بیوتیک داده شود. در کودکان بزرگ‌تر، تب کردن خطر کمتری دارد؛ چرا که سیستم دفاعی او رشد بیشتری داشته است.