عواملی که مانع بارداری میشود

ناباروری در ده تا پانزده درصد از زوج ها دیده می شود. علل ناباروری می تواند مربوط به زن یا مرد و یا هر دو باشد. حدود ۴۰ درصد از مشکلات ناباروری مربوط به مردان، ۴۰ درصد مربوط به زنان و حدود ۱۰ درصد مربوط به هر دو است. در ۱۰ درصد از زوج ها نیز عامل ناباروری مشخص نیست، به عبارت دیگر در این زوج ها هر دو نفر با توجه به انجام آزمایش های موجود مشکلی ندارند، ولی به علل نامشخصی بچه دار نمی شوند.

اختلال در تخمک گذاری
اختلال در تخمک گذاری، علت عمده ناباروری در زنان است. بدون عمل تخمک گذاری لقاح انجام نمی شود و بنابراین زن باردار نمی شود. بعضی از زن ها ممکن است تخمک گذاری نکنند و یا به طور نامنظم و کم تخمک گذاری کنند و بنابراین ممکن است یا عادت ماهیانه نداشته باشند و یا عادت ماهیانه آنها کم و نامنظم باشد و حتی بعضی خانم ها با آنکه دارای عادت ماهیانه منظم هستند، دارای اختلال در تخمک گذاری هستند.

اختلال در لوله های رحمی
در بعضی زنان، لوله های رحمی به طور کامل و یا ناقص بسته است، در نتیجه اسپرم به تخمک نمی رسد. بسته بودن لوله های رحمی می تواند به دلیل عفونت، آندومتریوز و یا چسبندگی هایی پس از عمل جراحی باشد. همچنین ممکن است این لوله ها پس از یک حاملگی خارج رحمی بسته شوند.

اندومتریوز
آندومتریوز حالتی است که در آن دیواره داخلی رحم (آندومتر) رشد می کند و از رحم بیرون می رود و لوله های رحمی را نیز می پوشاند و حتی آنها را می بندد و در عمل تخمک گذاری، اختلال به وجود می آورد.

اختلال در گردن رحم یا رحم
ناهنجاری های گردن رحم می تواند سبب ناباروری شود که از آن جمله می توان به مشکلات مربوط به ساختمان بدن، عفونت های گردن و رحم و یا کیفیت نامناسب ترشحات رحم اشاره کرد. از طرفی تومورهای بدخیم رحم و یا بعضی جای زخم های موجود در دیواره رحم مسبب ناباروری است.

مشکلات دستگاه ایمنی بدن
مشکلات مربوط به دستگاه ایمنی بدن و عوامل ایمونولوژیک نقش مهمی در ایجاد ناباروری دارند. تشخیص و درمان این گونه بیماران مشکل است. در بعضی خانم ها، ماده ای به نام آنتی بادی علیه اسپرم مرد ترشح می شود که اسپرم ها را از بین می برد و یا آنها را غیرفعال می کند و یا حتی سبب سقط خودبخودی جنین در بعضی از بارداری ها می شود.

اختلالات مربوط به اسپرم
به طور طبیعی، در بیضه مرد اسپرم تولید می شود و به هنگام انزال از وی خارج می شود. موارد زیر، شانس لقاح را کم کرده و مرد نابارور محسوب می شود:

گاهی ممکن است پس از معاینات دقیق پزشکی، زن و شوهر کاملا سالم تشخیص داده شوند، ولی به علل ناشناخته ای بارور نشوند

- تعداد کم اسپرم
- عدم بلوغ اسپرم
- شکل غیرطبیعی اسپرم
- حرکت نامناسب اسپرم

عواملی که بر تعداد، شکل، بلوغ و حرکت اسپرم تأثیر منفی می گذارند عبارتند از:
- بیماری های عفونی: بیماری های عفونی مانند بیماری اوریون سبب عفونت مجاری تناسلی یا التهاب و از بین رفتن بیضه ها در مرد می شوند.
- اختلالات هورمونی : تولید نامناسب هورمون های FSH و LH بر تولید هورمون مردانه یا تستوسترون و تولید اسپرم تأثیر منفی دارند.
- مشکلات مربوط به دستگاه ایمنی بدن: در بدن بعضی مردان، علیه اسپرم خودشان ماده ای به نام آنتی بادی تولید می شود که سبب کاهش حرکت اسپرم یا به هم چسبیدن آنها می شود.

ناهنجاری های مربوط به ساختمان بدن
بعضی عوامل نظیر بسته بودن لوله های خروج اسپرم (دفران، اپیدیدیم) سبب ناباروری در مردان می شود. بسته شدن لوله های خروج اسپرم می تواند به علل مادرزادی، نقص ژنتیکی، عفونت ها یا التهاب های دستگاه ادراری- تناسلی باشد. البته جای جراحی های قبلی نیز می تواند این لوله ها را ببندند.از جمله عوامل دیگر ناباروری در مردان واریکوسل است. در این حالت رگ های درون کیسه بیضه گشاد می شود و کیفیت اسپرم کاهش می یابد.

عوامل دیگر
عوامل دیگری نظیر ناتوانی جنسی و یا انزال زودرس نیز می تواند عامل نازایی در مردان باشد.

علل ناباروری ژنتیکی
علل ناباروری اعم از مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی (تخمک و اسپرم) همگی می تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشند، برای مثال استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد، همگی می توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژن های خاص در انسان و مدل های آزمایشگاهی تا حدودی تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری را آشکار ساخته اند.

بعضی از عوامل ژنتیکی بر ناباروری مردان تاثیر می گذارند، در حالی که بعضی عوامل دیگر بر روی هر دو جنس و یا فقط بر روی زنان تاثیر گذارند، برای مثال جابجایی های کروموزومی می تواند بر روی مردان و زنان تاثیر بگذارد، اما سندروم کلاین فلتر که در آن ترکیب کروموزوم های جنسی به صورت XXY در می آید تنها مختص مردان است و سندروم ترنر که در آن بیمار فقط دارای کروموزوم جنسی X است، تنها مختص زنان است.

عوامل ناشناخته
گاهی ممکن است پس از معاینات دقیق پزشکی، زن و شوهر کاملا سالم تشخیص داده شوند، ولی به علل ناشناخته ای بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زیادی از این زوج ها بچه دار می شوند، اما تعدادی از آنها حتی بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش های پیشگیری بچه دار نمی شوند، در این صورت باید تحت درمان قرار بگیرند.