ماساژ دوران حاملگی، مفید است یا مضر؟

ماساژ درمانی به رهایی از استرس و فشار عضلانی و درد ناشی از صدما ت و سرعت بهبود ناراحتیهای حاد و مزمن کمک می کند. امروزه میلیونها نفر در سراسر جهان از این روش به عنوان یک روش مراقبت بهداشتی استفاده می کنند.

ماساژ از قدیمی‌ترین روش‌های طبیعی برای بهبود سلامت است. ماساژهای مخصوص بارداری در طول این دوران و حتی پس از زایمان هم انجام می‌شود. متخصصان ماساژ در این دوران از روش‌های مختلفی استفاده می کنند.

دوران بارداری یکی از مهم‌ترین دوارن زندگی است. در این دوران خانم‌های باردار مشکلاتی در زمینه روحی و جسمی پیدا می‌کنند. ماساژ در بارداری یکی از روش‌هایی است که تا حدودی به کاهش استرس و ناراحتی‌های این دوران کمک می‌کند.

ماساژهای بارداری معمولا در طول دوران باداری و پس از آن، به طور پی در پی انجام می شود. این نوع ماساژ معمولا ۱ ساعت به طول می انجامد. بعضی از متخصصین این ماساژ برای انجام این کار از میز مخصوص ماساژ استفاده می کنند. این میز به گونه ای طراحی شده است که مناسب برای شکم خانمهای باردار است. بعضی دیگر از متخصصین از بالشهای مخصوص ماساژ خانمهای باردار استفاده می کنند. این بالشها در کنار و پهلو خانمهای باردار قرار می گیرد. دراز کشیدن به پهلو در بیشتر اوقات راحت ترین حالت است.

تکنیک‌های ماساژ بارداری
ماساژ در این دوران تکنیک‌های خاص خود را دارد. متخصصان تکنیک‌ها را بر اساس تحولات در بدن فرد باردار به کار می برند. حجم خون، در دوران بارداری به طور چشمگیری افزایش پیدا می کند و جریان خون در ساق پاها اغلب به کندی صورت می گیرد.

این تغییرات در گردش خون، خطر انعقاد خون در آن قسمت‌ها را افزایش می دهد. به همین دلیل متخصصان ماساژ بارداری، از انجام ماساژهای عمقی و وارد کردن فشارهای زیاد در قسمت ساق پاها خودداری می‌کنند. ضربات محکمی که در ساق پاها و مچ دست وارد می‌شود ممکن است باعث تحریک ماهیچه‌های لگن و رحم شود.

بنابراین ماساژ بافت‌های عمیق، طب فشاری عمیق و ضربه به ساق پاها، ماساژهایی هستند که برای خانم‌های بارداری مجاز است. تمام ضرباتی که به ساق‌ها وارد می‌شود باید به سمت قلب حرکت کند.

آیا ماساژ خطر دارد؟
ماساژهای دوران بارداری انواع مختلفی دارند. به همین دلیل پزشکان متخصص، ماساژ را زیاد به خانم‌های باردار توصیه نمی کنند. ماساژهای بارداری را در ۳ ماه اول انجام نمی‌دهند. دلیل آن هم احتمال سقط جنین است، چون بیشتر سقط‌ها در ۳ ماه اول بارداری انجام می‌شود.

اگرچه برخی کارشناسان عقیده دارندکه ماساژ سبب سقط جنین نمی شود، اما تاکنون تحقیقاتی که ارتباط بین ماساژ و سقط جنین را نشان دهد صورت نگرفته است. به تمام خانم‌های باردار توصیه می شود قبل از ماساژ حتما با پزشک متخصص خود مشورت کنند.

مواقعی که ماساژ مجاز نیست
فرد حتما باید قبل از انجام ماساژ با پزشک خود مشورت کند. به خصوص اگر حالت تهوع و استفراغ دارید، اگر در معرض خطر سقط جنین قرار دارید، اگر در بارداری‌های گذشته زایمان زودرس داشته‌اید و اگر ورم دست و پا و حتی فشار خون بالا و سردردهای شدید دارید حتما با صلاحدید پزشک خود ماساژ را انجام دهید.

اغلب مراکز ارائه ماساژ درمانی از شما رضایت پزشک را دریافت می‌کنند. تحقیقات نشان داده ماساژ در کاهش ناراحتی‌های جسمی و روحی خانم باردار نقش به سزایی دارد. ماساژ مناسب سبب کمک به بدن مادر در رفع مواد زائد حاصل از متابولیسم از طریق سیستم لنفاتیک و گردش خون می شود و سبب کاهش خستگی می‌شود. ماساژ سبب افزایش انرژی شده و با کمک به سیستم گردش خون و کاهش فشار روی قلب مادر موجب کنترل بهتر فشار خون در زمان بارداری می‌شود.

فواید ماساژ در دوران بارداری
- استرس و دلهره و اضطراب را کاهش می دهد و سطح هورمون‌های استرس‌زا را کاهش می دهد.
- کاهش درد در ناحیه پشت و پاها
- کاهش ورم دست و پاها
- بهبود سردرد و تنش‌های ماهیچه ای
- تاثیر در گردش خون
- تاثیر خوب در خلق‌وخو
- کاهش سطح کورتیزول، یکی از شاخص‌های استرس

ماساژدرمانی می تواند جزئی از مراقبت‌های زمان بارداری باشد. در بارداری حجم خون فرد حتی تا ۵۰ درصد افزایش دارد.

با این حال خون رسانی به پاها مختل می شود و از طرفی سطوح آنتی‌کواگولانت‌های بدن به طور طبیعی دستخوش تغییر می شود. یعنی هم از نظر فیزیکی و هم از نظر تغییرات شیمیایی بدن و به خصوص پاها در بارداری مستعد ایجاد تشکیل لخته خون می شود و بنابراین فرد باردار از ماساژ سود می برد.

در ماساژ باید از ماساژ عمقی و ایجاد فشار شدید روی پاها اجتناب شود.

ماساژ باید ملایم و به شکل ضربه آهسته آهسته روی پاها و به سمت قلب از پایین به بالا انجام شود.

فشار روی شکم نباید اعمال شود و بهتر است از ماساژ ناحیه شکم به هر طریقی اجتناب شود.

چه زمان ماساژهای بارداری غیر مجاز است
از آنجائیکه تحقیقا و پژوهش در زمینه ماساژهای بارداری اندک است، بسیاری از متخصصان غربی رویکردی محافظه کارانه به خانم های باردار توصیه کرده و حتی ممکن است که ماساژ را برای تمام خانم های باردار غیر مجاز کنند. از نظر علمی هیچ توافقی در رهنمودها وجود ندارد.

قبل از انجام دادن هر نوع ماساژ، از رضایت پزشک متخصص خود اطمینان حاصل کنید بویژه اگر:

-چنانچه حالتهای تهوع یا استفراغ دارید

-اگر در خطر سقط جنین قرار دارید

-چنانچه بارداری خطرناک مثل قطع ناگهانی جفت و یا زایمانهای زود را تجربه کرده اید

-داشتن ورم دست یا پا، فشار خون بالا و سردردهای شدید

بعضی از مراکز ارائه ماساژ و ماساژ درمانی ها قبل از ارائه خدمات ماساژ، به گواهی رضایت پزشک و خانم باردار نیاز دارند.

ماساژ در وضعیت نشسته روی صندلی، استراحت به پهلو به خصوص پهلوی چپ انجام شود، یا بالش برای راحت بودن بیمار استفاده شود.

بهتر است از روغن‌های آروماتراپی با توجه به اینکه همه روغن‌ها در بارداری مجاز نیستند، اجتناب شود. از خوابیدن به پشت اجتناب شود چون در این حالت روی عروق عمده و بزرگ تنه فشار وارد می شود و برگشت خون به قلب تحت الشعاع قرار می‌گیرد و از طرفی خون رسانی به جفت و رحم مختل می شود.

بعد از هفته ۱۲ بارداری و در مورد بارداری‌های دوقلویی حتی زودتر از این زمان باید از خوابیدن روی شکم و فشار مستقیم روی پا و شکم اجتناب شود. یعنی فرد باردار نباید روی شکم بخوابد.

نسج نرم و تورم مفاصل در بارداری بیشتر ناشی از کاهش گردش خون و افزایش فشار روی عروق بزرگ توسط رحم در حال بزرگ شدن است. ماساژ تجمع مایع را در نسوج نرم و مفاصل برطرف می کند.

ماساژدرمانی دردهای سیاتیکی ناشی از تورم و فشار اطراف اعصاب را کاهش می دهد و کمردرد و پادرد بیمار مبتلا را تخفیف می دهد. در ماساژدرمانی بهتر است فرد آموزش دیده این کار را انجام دهد.

در بارداری‌های پرخطر و فشار خون بارداری(پره‌اکلامپسی)و زایمان زودرس و مواردی مثل جفت سرراهی یا خطر دکولمان جفت قبل از ماساژدرمانی حتما باید با پزشک متخصص مشورت شود.

در واریس‌های بزرگ اندام تحتانی و مواردی که به واریس عمیقی مشکوک هستیم با خطر فرضی حرکت دادن لخته خون از برنامه های ماساژدرمانی اجتناب شود.

ماساژدرمانی به صورت های مختلفی انجام می شود و فواید زیادی دارد. از جمله فواید آن می‌توان:

- کاهش سردرد و کرامپ‌های عضلانی
- بهبود عمومی خلق(دیده شده افزایش سروتونین و دوپامین به دنبال ماساژتراپی افزایش پیدا می کند و احساس خوب در خلق و خوی فرد ناشی از این است)
- کاهش سطح استرس فرد
- تخفیف درد پاها و کمر
- خواب بهتر فرد باردار(دیده شده بعد از برنامه‌های ماساژدرمانی فرد خواب بهتری دارد)