ارتباط دیابت و رابطه زناشویی
سری که به درمانگاه‌های دیابت بزنید، می‌بینید خیلی‌ها در صف انتظار نشسته‌اند و هرروز هم تعدادشان بیشتر می‌شود. اگر به دیابت نوع یک یعنی به شکل وراثتی آن مبتلا نیستید، نوع زندگی مدرن ما به ایجاد این بیماری دامن می‌زند.
بی‌تحرکی قدم اول است. ما در کنار ماهیچه‌هایمان قندهای ذخیره‌ای داریم. این قند ذخیره شده با فعالیت ماهیچه باید مصرف شود تا بدن دوباره پیام دهد که به قند نیاز دارد، در نتیجه فعالیت انسولین‌سازی لوزالمعده دوباره فعال می‌شود و قند به مصرف می‌رسد. اما متاسفانه وقتی شخص تحرک ندارد، ماهیچه‌ها کار نمی‌کند و این روند طبیعی کُند می‌شود.
چربی خون بالا هم ارتباط مستقیمی با قند دارد. و اما پزشکان به عامل استرس هم اشاره کرده‌اند. وقتی استرس برای طولانی مدت ادامه داشته باشد، در شخص ایجاد اختلال می‌کند. در استرس مزمن شخص برای کسب آرامش به کربوهیدرات‌ها روی می‌آورد و سیکل معیوبی در بدن ایجاد می‌شود که فرد خود به خود تمایل به زیاد خوردن پیدا می‌کند. تاثیر غذاهای آماده را هم نباید فراموش کرد.
این غذاها دو خصوصیت برجسته دارند که یکی خوشمزگی و دیگری پُر‌کالری‌بودن و سپس چاقی به دنبال آن می‌آید که بهانه اصلی دیابت است.این‌ها را گفتیم که بگوییم راه ابتلا به دیابت را ببندید اما اگر به دام این بیماری افتادید، مراقب عوارض باشید. مصرف قرص، چک کردن منظم قند خون، تزریق انسولین و... برای هر فردی آزاردهنده است، اما کنترل دیابت که با این روش‌ها انجام می‌شود، بهترین راه برای جلوگیری از عوارض ناگوار و ترسناک آن خواهد بود. در‌صورتی‌که دیابت خود را کنترل نکنید در طی ۵ تا ۱۵سال شاهد عوارض جدی آن خواهید بود که تا قطع عضو و از‌کار‌افتادگی کامل پیش می‌رود.
عوارضی که زودتر دیده می‌شوند
وقتی به دیابت مبتلا می‌شوید شاید فقط تا سال‌ها دچار بخشی از مشکلات شده باشید این‌ها عوارض زودرس دیابت شامل موارد زیر هستند:
هیپوگلیسمی یا کاهش قندخون: هیپوگلیسمی ممکن است به علت مصرف زیاد انسولین یا قرص‌های پایین آورنده قند خون، کم خوردن یا حذف یک وعده غذای اصلی یا میان وعده و فعالیت بدنی زیاد ایجاد شود. علائم هیپوگلیسمی شامل احساس ضعف یا گرسنگی، رنگ‌پریدگی، عرق سرد، تپش قلب، سرگیجه، گیجی، خواب‌آلودگی و در موارد شدید بیهوشی است.
هایپرگلیسمی یا افزایش قندخون: به دلیل پرخوری یا مصرف ناکافی داروهای پایین آورنده قند خون ایجاد می‌شود.
عارضه‌هایی که بعدها گریبان‌گیر می‌شوند
عوارض دیررس دیابت به تدریج و در صورت نبود کنترل قند خون بالا به وجود می‌آیند. مهم‌ترین عوارض به شرح زیر است:
دردهای قلب پشت دیابت پنهان است: شاید در نگاه اول به نظر نیاید اما یک بیمار دیابتی باید به شدت مراقب عوارض قلبی، عروقی دیابت باشد. این نشانه‌ها شامل افزایش فشارخون و افزایش احتمال سکته‌های قلبی و مغزی است. با کنترل مطلوب قند خون می‌توان از بروز این مشکلات پیشگیری کرد.
کلسترول و فشار خونتان افزاش می‌یابد:در مبتلایان به دیابت نوع یک، تولید هورمون انسولین که در تنظیم قند خون موثر است و بدن نمی‌تواند به خوبی از انسولین موجود استفاده کند که به نوبه خود موجب کاهش کلسترول خوب یا HDL و افزایش چربی مضر یا تری‌گلیسیرید خواهد شد.
مقاومت به انسولین همچنین موجب باریک شدن عروق خونی شده که به افزایش فشار خون کمک می‌کند. حدود ۷۰درصد از مبتلایان به دیابت نوع دو به فشار خون بالا مبتلا هستند که یک عامل خطر ابتلا به سکته مغزی، بیماری‌های قلبی و مشکلات تفکر و حافظه است. شکست در کنترل فشار خون و کلسترول بالا، چه به دلیل نوع رژیم غذایی یا ورزش‌نکردن یا نوع داروها، سرعت پیشرفت عوارض دیگر را بالا می‌برد.
بی‌حسی و ضعف نشانه اختلال عصب‌هاست:عوارض عصبی از عارضه‌های طولانی‌مدت دیابت است که معمولا به سرعت خودش را نشان نمی‌دهد و نیمی از افراد دیابتی از این عارضه رنج می‌برند. این عوارض به صورت‌های مختلف بروز می‌کنند:
• مورمورشدن، درد، بی‌حسی یا ضعف در دست و پاها
• مشکلات گوارشی مانند احساس پری شکم، تهوع، استفراغ، اسهال و یبوست
• مشکلات ادراری
• سرگیجه و غش‌کردن
• ازدست‌رفتن حس درد به طوری که حتی در حملات قلبی فرد ممکن است درد را حس نکند.
• افزایش یا کاهش تعریق و دوبینی یا فلج یک طرف صورت
مشکلات کلیوی مدت‌ها پنهان هستند: در سیر بیماری دیابت و نبود کنترل مطلوب آن، احتمال آسیب به کلیه‌ها زیاد است؛ به‌طوری‌که قادر به تصفیه کامل خون نبوده و مواد زاید در بدن تجمع پیدا می‌کنند و در صورت نبود درمان مناسب، کلیه‌ها به سمت نارسایی پیش می‌روند و حتی ممکن است نیاز به دیالیز و پیوند کلیه ایجاد شود.
میزان قند خون، ژنتیک و فشارخون در بروز این عارضه موثر هستند. بنابراین هرچه کنترل قند و فشار خون بهتر باشد، احتمال بروز این عارضه کمتر می‌شود. نشانه‌ها و علائم این عارضه خیلی دیر خود را نشان می‌دهند و گاه خیلی هم اختصاصی نیستند؛ مانند ورم کردن پاها و زیر چشم‌ها، به اختلال شدید خواب، کم‌اشتهایی، احساس ناراحتی در معده و ضعف و اختلال تمرکز.
چرا دیابتی‌ها کور می‌شوند؟
همان‌طور که گفته شد، دیابت به عروق صدمه می‌زند و عروق چشمی هم از این قاعده جدا نیستند. احتمالا همه دیابتی‌ها این را می‌دانند که بیماری‌شان در بلندمدت، تهدیدی برای سلامت چشمشان است، ولی به احتمال زیاد، بیشترشان نمی‌دانند که دیابت یکی از چهار علت اصلی نابینایی در دنیاست. بنابراین ممکن است آب‌سیاه ( گلوکوم)، کدورت عدسی (آب‌مروارید)، اختلالات عروقی شبکیه (رتینوپاتی)، خونریزی در شبکیه چشم و حتی کم‌بینایی و نابینایی بروز کند.
برای پیشگیری در مواردى که دیابت نوع دو در سن بیش‌از ۳۵سال وجود دارد، در همان بدو تشخیص دیابت، معاینات چشمى لازم است و در‌صورتى‌که دیابت نوع اول باشد (سن کمتراز ۳۵سال) ۱۰سال پس از تشخیص دیابت، اولین زمان معاینه خواهد بود و در هر دو مورد، در‌صورتى‌که علائمی دال بر گرفتارى شبکیه وجود نداشته باشد، معاینات باید هر سال انجام شود و در‌صورتى‌که ضایعاتى در سطح شبکیه توسط چشم پزشک مشاهده شود، بنا به صلاحدید پزشک هر ۴ تا ۶ماه یک بار این معاینات تکرار خواهد شد.
پاها را دریاب!
مشکلات و عوارض ایجاد شده در پا به وسیله دیابت به حدی است که از این عارضه به‌عنوان پای دیابتی یاد می‌شود. این عارضه معمولا وقتی ایجاد می‌شود که مشکلات عصبی در پا رخ داده باشد که به کاهش حس در پا منجر می‌شود، در واقع در اثر کاهش حس، فرد دیابتی متوجه بروز زخم‌ها و ضربات وارده بر پاهای خود نمی‌شود و در صورت غفلت این زخم گسترش می‌یابد. از طرفی آسیب عصبی موجب تغییر در ظاهر پاها و انگشتان فرد دیابتی می‌شود که این امر به افزایش در معرض آسیب قرارگرفتن پاها می‌انجامد.
از طرفی دیابت موجب خشک شدن و ترک‌خوردگی پوست پا می‌شود.
اگر زخمی در پا ایجاد شود دیرتر از زخم پای افراد سالم خوب می‌شود و دلیل آن هم کاهش و کندی جریان خون در افراد دیابتی است که بهبود زخم را به تاخیر می‌اندازد. ایجاد زخم در پای بیماران دیابتی یکی از عوارض جدی و خطرناک نبود کنترل مطلوب دیابت است.
دچار آپنه خواب می‌شوید
این مشکل نوعی اختلال خواب ایجاد می‌کند که در آن ماهیچه‌های گلو، با انقباض و انبساط شدید و متناوب سبب بسته‌شدن راه‌های هوایی می‌شود. این مشکل متأسفانه ۵۰ درصد از افراد دیابتی را درگیر می‌سازد و در افراد چاق بارزتر است. متاسفانه آپنه مانند بیماری‌های لثه، کنترل دیابت را سخت‌تر می‌کند. خوشبختانه راه‌هایی برای درمان این مشکل وجود دارد.
مشکلاتی در رابطه زناشویی خواهید داشت
۷۵درصد از مردان مبتلا به دیابت دچار کاهش هورمون تستوسترون می‌شوند که خود مشکلات جنسی مانند اختلالات نعوظ را به دنبال دارد. این مشکل به‌ویژه در مردان چاق شایع‌تر است.
مردانی که از این مشکل رنج می‌برند، در‌صورتی‌که سن بیش‌از ۴۰سال دارند، حتما باید به پزشک مراجعه کنند. اگر میزان آن متعادل باشد، حتما مشکلاتی نظیر تغییر در سیستم عروق خونی یا مشکلات عصبی مسبب آن هستند. زنان مبتلا به دیابت نیز ممکن است دچار کاهش میل جنسی شوند که این اتفاق می‌تواند پس از بارداری و زایمان تشدید شود.
صعود بیماری
در‌حالی‌که آمار مبتلایان به دیابت هرروز در حال افزایش است اما هنوز تعداد زیادی از جزئیات این بیماری و حتی نشانه‌های ابتلا به آن اطلاعی ندارند.
بررسی‌های صورت گرفته درباره شیوع دیابت نشانگر آن است که تا ۱۵سال آینده شمار مبتلایان به دیابت در ایران از چهار به ۹میلیون نفر افزایش یافته و ایران به دومین کشور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از نظر شمار مبتلایان به دیابت تبدیل می‌شود. از حدود ۴۰۰میلیون نفر دیابتی در جهان بیشترین آمار مربوط به جنوب شرقی آسیا (چین و هند) است، ضمن اینکه درصد مبتلایان به دیابت در منطقه خلیج‌فارس نیز بسیار بالاست.
افزایش آمار دیابتی‌ها علاوه بر کشورهایی مانند چین که طی دهه‌های اخیر سه برابر شده، در کشورهای پیشرفته نیز رو به افزایش است؛ به‌طوری‌که طی دوره ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵ تعداد افراد دیابتی در کانادا ۷۰درصد رشد داشته است. در ۱۵سال اخیر شمار افراد چاق از ۱۳درصد به ۳۲درصد جمعیت رسیده و این یعنی تعداد دیابتی‌ها در حال افزایش است.
در مطالعات انجام شده در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در سال۲۰۰۵ که شامل جمعیت ۲۵ تا ۶۴ساله بود، حدود ۷.۷درصد جمعیت (دومیلیون نفر) به بیماری دیابت نوع۲ مبتلا بودند.
در سال۲۰۰۷ نیز مطالعات دیگری که توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی و در سنین ۱۵ تا ۶۵سال صورت گرفت، ۸.۷درصد جمعیت به دیابت مبتلا بودند، ۲۶.۶درصد فشار خون داشتند و حدود ۵۴درصد هم افراد چاق بودند. همچنین در بررسی‌های انجام شده در سال۲۰۱۱ که در گروه سنی ۲۵ تا ۷۰ساله انجام شد، حدود ۱۱.۵درصد آن‌ها مبتلا به دیابت نوع۲ بودند که به طور عمده مربوط به بانوان و جمعیت شهرنشین بود.
عوارضی که زودتر دیده می‌شوند
وقتی به دیابت مبتلا می‌شوید شاید فقط تا سال‌ها دچار بخشی از مشکلات شده باشید این‌ها عوارض زودرس دیابت شامل موارد زیر هستند:
هیپوگلیسمی یا کاهش قندخون: هیپوگلیسمی ممکن است به علت مصرف زیاد انسولین یا قرص‌های پایین آورنده قند خون، کم خوردن یا حذف یک وعده غذای اصلی یا میان وعده و فعالیت بدنی زیاد ایجاد شود. علائم هیپوگلیسمی شامل احساس ضعف یا گرسنگی، رنگ‌پریدگی، عرق سرد، تپش قلب، سرگیجه، گیجی، خواب‌آلودگی و در موارد شدید بیهوشی است.
هایپرگلیسمی یا افزایش قندخون: به دلیل پرخوری یا مصرف ناکافی داروهای پایین آورنده قند خون ایجاد می‌شود.
عارضه‌هایی که بعدها گریبان‌گیر می‌شوند
عوارض دیررس دیابت به تدریج و در صورت نبود کنترل قند خون بالا به وجود می‌آیند. مهم‌ترین عوارض به شرح زیر است:
دردهای قلب پشت دیابت پنهان است: شاید در نگاه اول به نظر نیاید اما یک بیمار دیابتی باید به شدت مراقب عوارض قلبی، عروقی دیابت باشد. این نشانه‌ها شامل افزایش فشارخون و افزایش احتمال سکته‌های قلبی و مغزی است. با کنترل مطلوب قند خون می‌توان از بروز این مشکلات پیشگیری کرد.
کلسترول و فشار خونتان افزاش می‌یابد:در مبتلایان به دیابت نوع یک، تولید هورمون انسولین که در تنظیم قند خون موثر است و بدن نمی‌تواند به خوبی از انسولین موجود استفاده کند که به نوبه خود موجب کاهش کلسترول خوب یا HDL و افزایش چربی مضر یا تری‌گلیسیرید خواهد شد.
مقاومت به انسولین همچنین موجب باریک شدن عروق خونی شده که به افزایش فشار خون کمک می‌کند. حدود ۷۰درصد از مبتلایان به دیابت نوع دو به فشار خون بالا مبتلا هستند که یک عامل خطر ابتلا به سکته مغزی، بیماری‌های قلبی و مشکلات تفکر و حافظه است. شکست در کنترل فشار خون و کلسترول بالا، چه به دلیل نوع رژیم غذایی یا ورزش‌نکردن یا نوع داروها، سرعت پیشرفت عوارض دیگر را بالا می‌برد.
بی‌حسی و ضعف نشانه اختلال عصب‌هاست:عوارض عصبی از عارضه‌های طولانی‌مدت دیابت است که معمولا به سرعت خودش را نشان نمی‌دهد و نیمی از افراد دیابتی از این عارضه رنج می‌برند. این عوارض به صورت‌های مختلف بروز می‌کنند:
• مورمورشدن، درد، بی‌حسی یا ضعف در دست و پاها
• مشکلات گوارشی مانند احساس پری شکم، تهوع، استفراغ، اسهال و یبوست
• مشکلات ادراری
• سرگیجه و غش‌کردن
• ازدست‌رفتن حس درد به طوری که حتی در حملات قلبی فرد ممکن است درد را حس نکند.
• افزایش یا کاهش تعریق و دوبینی یا فلج یک طرف صورت
مشکلات کلیوی مدت‌ها پنهان هستند: در سیر بیماری دیابت و نبود کنترل مطلوب آن، احتمال آسیب به کلیه‌ها زیاد است؛ به‌طوری‌که قادر به تصفیه کامل خون نبوده و مواد زاید در بدن تجمع پیدا می‌کنند و در صورت نبود درمان مناسب، کلیه‌ها به سمت نارسایی پیش می‌روند و حتی ممکن است نیاز به دیالیز و پیوند کلیه ایجاد شود.
میزان قند خون، ژنتیک و فشارخون در بروز این عارضه موثر هستند. بنابراین هرچه کنترل قند و فشار خون بهتر باشد، احتمال بروز این عارضه کمتر می‌شود. نشانه‌ها و علائم این عارضه خیلی دیر خود را نشان می‌دهند و گاه خیلی هم اختصاصی نیستند؛ مانند ورم کردن پاها و زیر چشم‌ها، به اختلال شدید خواب، کم‌اشتهایی، احساس ناراحتی در معده و ضعف و اختلال تمرکز.
چرا دیابتی‌ها کور می‌شوند؟
همان‌طور که گفته شد، دیابت به عروق صدمه می‌زند و عروق چشمی هم از این قاعده جدا نیستند. احتمالا همه دیابتی‌ها این را می‌دانند که بیماری‌شان در بلندمدت، تهدیدی برای سلامت چشمشان است، ولی به احتمال زیاد، بیشترشان نمی‌دانند که دیابت یکی از چهار علت اصلی نابینایی در دنیاست. بنابراین ممکن است آب‌سیاه ( گلوکوم)، کدورت عدسی (آب‌مروارید)، اختلالات عروقی شبکیه (رتینوپاتی)، خونریزی در شبکیه چشم و حتی کم‌بینایی و نابینایی بروز کند.
برای پیشگیری در مواردى که دیابت نوع دو در سن بیش‌از ۳۵سال وجود دارد، در همان بدو تشخیص دیابت، معاینات چشمى لازم است و در‌صورتى‌که دیابت نوع اول باشد (سن کمتراز ۳۵سال) ۱۰سال پس از تشخیص دیابت، اولین زمان معاینه خواهد بود و در هر دو مورد، در‌صورتى‌که علائمی دال بر گرفتارى شبکیه وجود نداشته باشد، معاینات باید هر سال انجام شود و در‌صورتى‌که ضایعاتى در سطح شبکیه توسط چشم پزشک مشاهده شود، بنا به صلاحدید پزشک هر ۴ تا ۶ماه یک بار این معاینات تکرار خواهد شد.
پاها را دریاب!
مشکلات و عوارض ایجاد شده در پا به وسیله دیابت به حدی است که از این عارضه به‌عنوان پای دیابتی یاد می‌شود. این عارضه معمولا وقتی ایجاد می‌شود که مشکلات عصبی در پا رخ داده باشد که به کاهش حس در پا منجر می‌شود، در واقع در اثر کاهش حس، فرد دیابتی متوجه بروز زخم‌ها و ضربات وارده بر پاهای خود نمی‌شود و در صورت غفلت این زخم گسترش می‌یابد. از طرفی آسیب عصبی موجب تغییر در ظاهر پاها و انگشتان فرد دیابتی می‌شود که این امر به افزایش در معرض آسیب قرارگرفتن پاها می‌انجامد.
از طرفی دیابت موجب خشک شدن و ترک‌خوردگی پوست پا می‌شود.
اگر زخمی در پا ایجاد شود دیرتر از زخم پای افراد سالم خوب می‌شود و دلیل آن هم کاهش و کندی جریان خون در افراد دیابتی است که بهبود زخم را به تاخیر می‌اندازد. ایجاد زخم در پای بیماران دیابتی یکی از عوارض جدی و خطرناک نبود کنترل مطلوب دیابت است.
دچار آپنه خواب می‌شوید
این مشکل نوعی اختلال خواب ایجاد می‌کند که در آن ماهیچه‌های گلو، با انقباض و انبساط شدید و متناوب سبب بسته‌شدن راه‌های هوایی می‌شود. این مشکل متأسفانه ۵۰ درصد از افراد دیابتی را درگیر می‌سازد و در افراد چاق بارزتر است. متاسفانه آپنه مانند بیماری‌های لثه، کنترل دیابت را سخت‌تر می‌کند. خوشبختانه راه‌هایی برای درمان این مشکل وجود دارد.
مشکلاتی در رابطه زناشویی خواهید داشت
۷۵درصد از مردان مبتلا به دیابت دچار کاهش هورمون تستوسترون می‌شوند که خود مشکلات جنسی مانند اختلالات نعوظ را به دنبال دارد. این مشکل به‌ویژه در مردان چاق شایع‌تر است.
مردانی که از این مشکل رنج می‌برند، در‌صورتی‌که سن بیش‌از ۴۰سال دارند، حتما باید به پزشک مراجعه کنند. اگر میزان آن متعادل باشد، حتما مشکلاتی نظیر تغییر در سیستم عروق خونی یا مشکلات عصبی مسبب آن هستند. زنان مبتلا به دیابت نیز ممکن است دچار کاهش میل جنسی شوند که این اتفاق می‌تواند پس از بارداری و زایمان تشدید شود.
صعود بیماری
در‌حالی‌که آمار مبتلایان به دیابت هرروز در حال افزایش است اما هنوز تعداد زیادی از جزئیات این بیماری و حتی نشانه‌های ابتلا به آن اطلاعی ندارند.
بررسی‌های صورت گرفته درباره شیوع دیابت نشانگر آن است که تا ۱۵سال آینده شمار مبتلایان به دیابت در ایران از چهار به ۹میلیون نفر افزایش یافته و ایران به دومین کشور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از نظر شمار مبتلایان به دیابت تبدیل می‌شود. از حدود ۴۰۰میلیون نفر دیابتی در جهان بیشترین آمار مربوط به جنوب شرقی آسیا (چین و هند) است، ضمن اینکه درصد مبتلایان به دیابت در منطقه خلیج‌فارس نیز بسیار بالاست.
افزایش آمار دیابتی‌ها علاوه بر کشورهایی مانند چین که طی دهه‌های اخیر سه برابر شده، در کشورهای پیشرفته نیز رو به افزایش است؛ به‌طوری‌که طی دوره ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵ تعداد افراد دیابتی در کانادا ۷۰درصد رشد داشته است. در ۱۵سال اخیر شمار افراد چاق از ۱۳درصد به ۳۲درصد جمعیت رسیده و این یعنی تعداد دیابتی‌ها در حال افزایش است.
در مطالعات انجام شده در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در سال۲۰۰۵ که شامل جمعیت ۲۵ تا ۶۴ساله بود، حدود ۷.۷درصد جمعیت (دومیلیون نفر) به بیماری دیابت نوع۲ مبتلا بودند.
در سال۲۰۰۷ نیز مطالعات دیگری که توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی و در سنین ۱۵ تا ۶۵سال صورت گرفت، ۸.۷درصد جمعیت به دیابت مبتلا بودند، ۲۶.۶درصد فشار خون داشتند و حدود ۵۴درصد هم افراد چاق بودند. همچنین در بررسی‌های انجام شده در سال۲۰۱۱ که در گروه سنی ۲۵ تا ۷۰ساله انجام شد، حدود ۱۱.۵درصد آن‌ها مبتلا به دیابت نوع۲ بودند که به طور عمده مربوط به بانوان و جمعیت شهرنشین بود.
منبع:
روزنامه شهرآرا
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼