علل ناباروری زوجین، تاثیر سن

دکتر رباب سیدحسینی با بیان این مطلب عنوان کرد: سوءمصرف مواد مخدر، سیگار و به ویژه قلیان و الکل باعث کاهش باروری در زن و مرد می شود. همچنین مواجهه غیرمستقیم با دخانیات نیز موثر است. سیگار احتمالا از طریق اختلال در تخمک گذاری، کاهش ذخیره ی تخمدان و جهش در گامت و رویان در کاهش باروری نقش دارد.

وی افزود: از جمله ی عوامل محیطی می توان به سبک زندگی، چاقی و اضافه وزن در زنان که منجر به اختلال قاعدگی، کاهش بارداری، افزایش سقط و عوارض بارداری و نوزادی می گردد، اشاره کرد. چاقی در مردان نیز باعث غیرطبیعی شدن پارامترهای مایع منی و اثر نامطلوب بر باروری می گردد.

تعریف ناباروری
به گفته سیدحسینی، ناتوانی در رسیدن زوجین به بارداری بعد از یک سال نزدیکی بدون جلوگیری را نازایی گویند.
وی گفت: در برخی زوجین که عقیم نیستند ولی کارایی تولید مثلی ضعیف تری دارند، عبارت کم باروری (sub fertility) مناسب تر است.

وی با اشاره به اینکه ۱۰تا ۱۵ درصد زوجین دارای مشکل ناباروری هستند، عنوان کرد: باروری زنان در سنین ۲۰ تا ۲۴ سالگی به اوج می رسد و تا ۳۲ تا ۳۰ سالگی کاهش نسبی اندکی دارد و بعد از آن به شکل پیش رونده ای کاهش می یابد. از طرف دیگر با افزایش سن، احتمال سقط جنین نیز افزایش مییابد. در مردان کاهش باروری وابسته به سن، معمولا بعد از سنین ۴۰ تا ۴۵ سالگی اتفاق می افتد.

این متخصص نازایی، مواجهه با برخی ترکیبات در صنعت چاپ و رنگ، مواجهه طولانی با گرما و فلزات سنگین را از جمله عوامل شغلی و محیطی دانست، که اثرات مخرب بر باروری دارند.

علل ناباروری

وی عنوان کرد: اختلال عملکرد تخمدانی، در ۲۰ تا ۴۰ درصد موارد از جمله علل ناباروری زوجین می باشد که بیشتر در زوج های جوان شایع تر است. بیماری های لوله ای و صفاق، ۳۰ تا ۴۰ درصد علل می باشد که در زوجین جوان و مسن شیوع نسبتا مشابهی دارد، و فاکتورهای مردانه که ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد را شامل می شود در زوج های مسن نازا شایع تر است.
وی افزود: بعد از بررسی های نازایی در درصدی از زوجین علت آشکاری یافت نمی شود، که به این گروه نازایی توجیه نشده اطلاق می شود.

وی همچنین اظهار کرد: بیماری های رحمی از جمله علل نسبتا ناشایع ناباروری هستند.

بررسی های تشخیصی زوجین نابارور
سیدحسینی گفت: در بررسی زوجین بعد از شرح حال گیری و معاینه فیزیکی، آزمایشات اولیه و بررسی های نازایی انجام می‌شود. سپس بررسی وضعیت تخمدانی و تخمک گذاری براساس شرح حال، آزمایش های هورمونی و سونوگرافی واژینال انجام می‌شود.

وی افزود: برای بررسی لوله‌های رحمی و رحم، روش‌های مختلفی به‌کار گرفته می‌شود. از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به هیتروساینوگرافی، سونوگرافی واژینال، سونوهیستروگرام، هیستروسکویا و لاپاراسکوپی که از اقدامات مهم در تشخیص و درمان نازایی می‌باشد، اشاره کرد.

وی در ادامه افزود: به‌علت اینکه فاکتور مردانه علل بسیاری از موارد نازایی را شامل می‌شود باید بررسی شوهر از همان ابتدا و همزمان با بررسی خانم انجام شود. از این رو بعد از معاینه و شرح‌حال اولیه از طریق آزمایش اسپرموگرام وضعیت تعداد، تحرک و شکل اسپرم‌ها بررسی و درصورت نیاز اقدامات لازم بر اساس آن‌ها جهت‌دهی شده، و به متخصص ارولوژی ارجاع داده می‌شود.

روش‌های درمان نازایی
این متخصص و جراح نازایی با اشاره به‌ اینکه شناسایی، درمان‌ها بر اساس فاکتورهای نازایی شناسایی شده متفاوت است، عنوان کرد: اصلاح سبک زندگی، کاهش وزن بیماران، داروهای خوراکی و تزریقی برای تقویت اسپرم و نیز تحریک تخمک‌گذاری به عنوان اولین، موثرترین و کم‌تهاجمی‌ترین روش‌های درمان نازایی می‌باشند.
وی در ادامه با اشاره به درمان‌های کمک باروری (ART) افزود: این روش‌ها شامل IUI (تلقیح داخل رحمی) که روشی ساده‌تر و اولیه‌ای می‌باشد، در موارد ناباروری‌های خفیف به علت مردانه، غیرطبیعی بودن ترشحات دهانه رحم و نازایی با علت ناشناخته کاربرد دارد.
وی عنوان کرد: میزان موفقیت روش‌های کمک باروری بستگی به عوامل متفاوتی از جمله سن زن و شوهر دارد، که سن مادر و ذخیره‌ی تخمدانی وی، بهترین فاکتور موفقیت IUI است.

سیدحسینی افزود: این میزان حدود حداکثر ۲۰ درصد در هر سیکل درمانی است و به‌طور متوسط پنج تا شش سیکل برای هر بیمار انجام می‌شود.

وی اظهار کرد: روش لقاح خارج رحمی (IVF) و میکرو اینجکشن (ICSI) یا تزریق اسپرم داخل تخمک، روش‌هایی هستند که در آن‌ها تخمک از بدن زن خارج می‌شود و در آزمایشگاه برای لقاح با اسپرم مجاور می‌شوند و سپس جنین‌های تشکیل شده به درون رحم انتقال داده می‌شوند.

وی با اشاره به موارد کاربرد روش IVF خاطرنشان کرد: در نازایی‌های ناشی از عوامل لوله‌ای، اندومتریوز (وجود غدد و بافت اندومتر) به‌طور پیشرفته در زنان، نازایی ناشی از علل مردانه، اختلال عملکرد تخمک‌گذاری، نازایی توجیه نشده، نارسایی تخمدان و کاهش ذخایر تخمدانی این روش موثر هستند.

این متخصص درمان نازایی همچنین گفت: برای حفظ قابلیت باروری، به ویژه در بیماران سرطانی که شیمی درمانی یا پرتودرمانی منجر به کاهش باروری فرد می‌شود، و یا در زنانی که پیش‌بینی می‌کنند با تاخیر فرزنددار خواهند شد با انجام IVF می‌توان تخمک یا جنین را فریز کرده و برای استفاده در آینده ذخیره کرد. در مواردیکه احتمال به ارث رسیدن بیماری ژنتیکی از والدین وجود دارد، نیز می‌توان از این تکنیک استفاده کرد.

وی گفت: علت ناباروری، مهارت و تکنیک کادر آزمایشگاه و پزشک انتقال دهنده و سابقه قبلی بارداری از جمله ی سایر عوامل تاثیرگذار بر موفقیت روش‌های درمان باروری محسوب می‌شوند.

وی در خصوص رحم اجاره‌ای یا بارداری نیابتی نیز گفت: در زنانی که تخمدان‌های طبیعی دارند ولی به دلایلی مانند ناهنجاری‌های مادرزادی رحم، بیماری­های پیشرفته رحم (میوم‌های متعدد، چسبندگی‌های شدید داخل رحمی)، سابقه هیستروسکوپی (جراحی داخل رحمی)، و همچنین در زنانی که به علت بیماری‌های طبی امکان بارداری برایشان وجود ندارد می‌توان از رحم اجاره‌ای استفاده کرد.
سید حسینی اظهار کرد: در این روش بیماران می‌توانند با انجام IVF و انتقال آن به رحم یک فرد دیگری صاحب فرزند ژنتیکی خود گردند.

وی همچنین افزود: در مواردیکه گامت مرد وجود ندارد یا هر دو زوج دارای مشکلاتی در گامت، سلول مسئول تولیدمثل، می‌باشند می‌توان از اهدای گامت توسط یک زوج شرعی برای زوج نازا استفاده کرد.

این متخصص نازایی به زوجین توصیه کرد: در صورت سن بالا، وجود موارد نازایی یا یائسگی زودرس، به‌جای مطرح کردن مشکلات خود با اقوام و همسایگان که منجر به انجام درمان‌های غیر موثر و حتی مضر و از دست رفتن زمان زیادی می‌شود، با مراجعه سریع‌تر به متخصصان مربوطه پیگیری نمایند که این امر در مجموع باعث کاهش استرس و هزینه‌ها و پاسخ درمانی بهتر خواهد شد.