تاثیر سونوگرافی بر جنین، خوبه یا بد؟
سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی بر شنوایی کودک تاثیرگذاشته و موجب کاهش شنوایی آنها می‌شود.
رئیس انجمن علمی مامایی گفت: سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی بر شنوایی کودک تاثیرگذاشته و موجب کاهش شنوایی آنها می‌شود، کسانی که در دوران جنینی سونوگرافی بیشتری انجام داده اند، شنوایی پایین تری نسبت به کودکان دیگر دارند.
ناهید خداکرمی درباره عوارض سونگرافی ۳ بعدی و ۴ بعدی اظهار داشت: هنوز تحقیقات کافی در رابطه با سونوگرافی ۳ بعدی و ۴ بعدی صورت نگرفته است.
وی گفت: دو مطالعه بر روی تاثیرات سونوگرافی بر جنین صورت گرفته که نشان داده است که سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی بر شنوایی کودک تاثیرگذاشته و موجب کاهش شنوایی آنها می‌شود کسانی که در دوران جنینی سونوگرافی بیشتری انجام داده اند، شنوایی پایین تر نسبت به کودکان دیگر دارا هستند.
رئیس انجمن علمی مامایی ادامه داد: مهارت فرد در انجام سونوگرافی بسیار مهم است، به خصوص در مورد سونوگرافی کالردپلر که اگر پروپ سونو بیش از ۱۷ ثانیه بر یکی از ارگان آسیب‌پذیر جنین قرار گیرد، ممکن است باعث آسیب به آن عضو شود و سوختگی پوست ایجاد کند و در بعضی از مواقع موجب مشکلات سلولی در آن ارگان می‌شود که می‌تواند عدم رشد آن ارگان را به همراه داشته باشد.
خداکرمی افزود: سونوگرافی رنگی نباید در برنامه مراقبت‌های دوران بارداری قرار گیرد و تنها در موارد بسیار ضروری باید استفاده شود و هیچ توصیه‌ای به انجام آن به مادران باردار نداریم البته بسیاری از مادران باردار خودشان متقاضی انجام سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی هستند چون که می‌خواهند در آلبوم عکس کودکشان عکس سونوگرافی رنگی را نگهداری کنند.
وی گفت: باید بدانیم هر چقدر زندگی داخل جنین در رحم بدون مداخله باشد و تولد آن نیز بدون مداخله صورت گیرد، بچه سالمتر است و هر چقدر عوامل خارجی کمتر را مداخله کنیم جنین کمتر دچار اسیب می‌شود باید بدانیم که سونوگرافی امواج صوت است که این امواج می‌تواند به سلامتی جنین تاثیرگذار باشد.
رئیس انجمن علمی مامایی اضافه کرد: توصیه من به زنان باردار این است که هرچقدر پزشک برای زن باردار سونوگرافی بی‌دلیل تجویز کرد یا در مطب‌های خودشان اصرار به انجام سونوگرافی توسط زن باردار داشتند می‌توانند مادران از آن اجتناب کنند.
مزایا و معایب سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی
سونوگرافی، فرآیندی است که از طریق امواج صوتی، تصاویری از بافت‌ها و ارگان‌های داخلی بدن انسان به دست می‌آید که پس از شکل‌گیری به مانیتور ارسال شده و با پردازش توسط دستگاه، تصویر مشاهده می‌شود. در حال حاضر سونوگرافی معمولی یا دوبعدی که تصاویر سیاه و سفید را در اختیار پزشک قرار می‌دهد، یک روش بی‌خطر تصویربرداری در دوران بارداری است؛ البته مادران باردار نباید درخصوص انجام چنین سونوگرافی‌هایی هم اصرار بی‌مورد داشته باشند و باید طبق تشخیص پزشک انجام شود.
این سونوگرافی معمولا برای تایید ضربان قلب، تخمین سن بارداری، تعیین موقعیت جنین، تشخیص حاملگی خارج از رحمی و ناهنجاری‌های احتمالی کاربرد دارد. در سونوگرافی سه‌بعدی ـ که از سال ۱۹۹۰ در دنیا رواج یافت و در کشور ما قدمت آن به ۱۰ سال می‌رسد ـ امواج صوتی با زوایای مختلف به بدن جنین تابانده می‌شود و انعکاس این امواج با کمک نرم‌افزارهای پیشرفته رایانه‌ای تصاویری در سه جهت طول، عرض و عمق تولید می‌کند.
در سونوگرافی چهاربعدی علاوه بر ایجاد تصاویر سه‌بعدی از جنین، حرکات جنین نیز نشان داده می‌شود. خطرات احتمالی سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی از آنجا که در سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی انرژی زیادی به جنین وارد می‌شود، این انرژی ممکن است برای جنین خطرناک باشد، گرچه هنوز خطرات احتمالی به اثبات نرسیده، ولی تحقیقاتی ادعا می‌کنند به دنبال سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی احتمال سوختگی در بافت نرم جنین وجود دارد همچنین به دلیل انرژی بسیار بالا، امکان بروز آسیب برحلزون شنوایی جنین نیز هست. دستگاه‌های سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی آلتراسوند را به داخل بدن می‌فرستند و چنانچه پروب این دستگاه به میزان کافی روی شکم مادر باردار نگه داشته شود، حتی می‌تواند مایع‌آمنیوتیک (کیسه اطراف جنین) را به جوش بیاورد و به بافت‌های جنین آسیب بزند، پس مهارت پزشک سونوگراف در مدت زمان سونوگرافی نقش بسیار مهمی در بروز آسیب‌های احتمالی دارد.
در حاملگی‌های چند قلویی برای بررسی جنین‌ها، زمان بیشتری لازم است و بالطبع آسیب نیز بیشتر خواهد شد. این نوع سونوگرافی‌ها تنها در صورت صلاحدید پزشک و تا حدامکان یک مرتبه در هفته‌های ۱۸ تا ۲۴ بارداری توصیه می‌شود. این نوع سونوگرافی معمولا برای افرادی توصیه می‌شود که در سونوگرافی دوبعدی به ضایع برخورد کرده باشند، به وجود ناهنجاری مشکوک شده باشند که برای به دست آوردن اطلاعات کامل‌تر و تشخیص قطعی از سونوگرافی سه‌بعدی استفاده می‌کنند. مثلا ضایعاتی در صورت جنین یا شکاف کام و همچنین مشکلاتی در اندام و دست و پا و به طورکلی آنومالی‌های اندام‌ها و ضایعاتی که در ظاهر اندام وجود دارد، با کمک سونوگرافی سه بعدی براحتی قابل تشخیص هستند. همچنین در مواردی که مشکوک به بیماری‌های کروموزومی هستند یا اگر آنومالی در حاملگی قبلی مادر وجود داشته باشد، برای رسیدن به اطلاعات کامل‌تر سونوگرافی سه‌بعدی توصیه می‌شود.
در حال حاضر با استفاده از سونوگرافی سه‌بعدی، امکان تشخیص بموقع ناهنجاری‌های جنینی و تصمیم‌گیری بهتر درخصوص یا ادامه بارداری و بررسی نتایج اعمال جراحی داخل رحمی براحتی امکان‌پذیر شده است. متاسفانه بسیاری از سونوگرافی‌های سه‌بعدی انجام شده کاملا غیرضروری بوده و تنها به قصد تشخیص جنسیت یا تهیه عکس سه‌بعدی استفاده می‌شود و هیچ کاربرد علمی ندارد سونوگرافی سه‌بعدی معمولا با توجه به حساسیت جنین در ۳ ماهه اول و به دلیل کم شدن مایع آمنیوتیک در ۳ ماهه آخر نباید انجام شود و ۳ ماهه دوم بهترین زمان است. سونوگرافی دوبعدی معمولا ۳ مرتبه انجام می‌شود. در ۳ماهه اول برای تعیین سن حاملگی و تعیین زمان ختم حاملگی، در ۳ ماهه دوم برای تعیین آنومالی‌ها و در ۳ ماهه سوم برای پیش‌بینی دقیق زمان ختم حاملگی. برای تعیین رشد و سن جنین، اندازه‌گیری ارتفاع رحم حداکثر تا زمان هفته بیستم بارداری می‌تواند روش تشخیصی باشد، ولی این روش به دلیل خطاهای زیادش نمی‌تواند جایگزین سونوگرافی در ۳ ماهه اول بارداری باشد، زیرا ممکن است فیبروم‌ها یا آنومالی‌های رحمی در تعیین رشد و سن جنین خطا ایجاد کنند، پس توصیه می‌شود حتما در ۳ ماهه اول یک سونوگرافی برای کمک به تعیین رشد جنین در ماه‌های بالا انجام شود.
برای تعیین وجود آنومالی‌های جنین علاوه بر سونوگرافی، روش دیگری نیز وجود دارد. با آزمایش ژنتیک در ۳ ماهه اول بین هفته یازدهم تا چهاردهم همراه با اطلاعات سونوگرافی مثل دیدن استخوان بینی و اندازه‌گیری چین پشت گردن جنین و همچنین سن مادر می‌توان به آنومالی‌های جنین پی برد. مجموعه این اطلاعات را به رایانه داده تا آنومالی‌های احتمالی کروموزومی تشخیص داده شود و از این طریق می‌توان پی برد که این جنین مشکل دارد یا خیر و در صورت وجود مشکل که شامل گرفتن نمونه از مایع آمنیوتیک یا جفت جنین و انجام آزمایشات کروموزومی است، می‌توان به آنومالی‌های کروموزومی جنین پی برد، ولی چون این روش احتمال سقط جنین را به دنبال دارد، معمولا با گرفتن سونوگرافی و آزمایش خون این آنومالی‌ها تشخیص داده می‌شود. برای انجام سونوگرافی اصراری نداشته باشید متاسفانه کاربرد روش تشخیص سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی در بیشتر موارد غیرضروری است. این روش باید پس از سونوگرافی دوبعدی آن هم در صورت تشخیص پزشک مبنی بر احتمال وجود ناهنجاری انجام پذیرد.
استفاده از روش سونوگرافی سه‌بعدی در موارد غیرضروری ضمن احتمال آسیب به جنین باعث اتلاف وقت و تحمیل هزینه مالی فراوان به بیماران می‌شود؛ چرا که این نوع سونوگرافی مشمول بیمه نمی‌شود و به دلیل گران بودن آن، تنها هدر دادن پول است. پس هنگام مراجعه به پزشکتان، اصراری برانجام این نوع سونوگرافی نداشته باشید.
ناهید خداکرمی درباره عوارض سونگرافی ۳ بعدی و ۴ بعدی اظهار داشت: هنوز تحقیقات کافی در رابطه با سونوگرافی ۳ بعدی و ۴ بعدی صورت نگرفته است.
وی گفت: دو مطالعه بر روی تاثیرات سونوگرافی بر جنین صورت گرفته که نشان داده است که سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی بر شنوایی کودک تاثیرگذاشته و موجب کاهش شنوایی آنها می‌شود کسانی که در دوران جنینی سونوگرافی بیشتری انجام داده اند، شنوایی پایین تر نسبت به کودکان دیگر دارا هستند.
رئیس انجمن علمی مامایی ادامه داد: مهارت فرد در انجام سونوگرافی بسیار مهم است، به خصوص در مورد سونوگرافی کالردپلر که اگر پروپ سونو بیش از ۱۷ ثانیه بر یکی از ارگان آسیب‌پذیر جنین قرار گیرد، ممکن است باعث آسیب به آن عضو شود و سوختگی پوست ایجاد کند و در بعضی از مواقع موجب مشکلات سلولی در آن ارگان می‌شود که می‌تواند عدم رشد آن ارگان را به همراه داشته باشد.
خداکرمی افزود: سونوگرافی رنگی نباید در برنامه مراقبت‌های دوران بارداری قرار گیرد و تنها در موارد بسیار ضروری باید استفاده شود و هیچ توصیه‌ای به انجام آن به مادران باردار نداریم البته بسیاری از مادران باردار خودشان متقاضی انجام سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی هستند چون که می‌خواهند در آلبوم عکس کودکشان عکس سونوگرافی رنگی را نگهداری کنند.
وی گفت: باید بدانیم هر چقدر زندگی داخل جنین در رحم بدون مداخله باشد و تولد آن نیز بدون مداخله صورت گیرد، بچه سالمتر است و هر چقدر عوامل خارجی کمتر را مداخله کنیم جنین کمتر دچار اسیب می‌شود باید بدانیم که سونوگرافی امواج صوت است که این امواج می‌تواند به سلامتی جنین تاثیرگذار باشد.
رئیس انجمن علمی مامایی اضافه کرد: توصیه من به زنان باردار این است که هرچقدر پزشک برای زن باردار سونوگرافی بی‌دلیل تجویز کرد یا در مطب‌های خودشان اصرار به انجام سونوگرافی توسط زن باردار داشتند می‌توانند مادران از آن اجتناب کنند.
مزایا و معایب سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی
سونوگرافی، فرآیندی است که از طریق امواج صوتی، تصاویری از بافت‌ها و ارگان‌های داخلی بدن انسان به دست می‌آید که پس از شکل‌گیری به مانیتور ارسال شده و با پردازش توسط دستگاه، تصویر مشاهده می‌شود. در حال حاضر سونوگرافی معمولی یا دوبعدی که تصاویر سیاه و سفید را در اختیار پزشک قرار می‌دهد، یک روش بی‌خطر تصویربرداری در دوران بارداری است؛ البته مادران باردار نباید درخصوص انجام چنین سونوگرافی‌هایی هم اصرار بی‌مورد داشته باشند و باید طبق تشخیص پزشک انجام شود.
این سونوگرافی معمولا برای تایید ضربان قلب، تخمین سن بارداری، تعیین موقعیت جنین، تشخیص حاملگی خارج از رحمی و ناهنجاری‌های احتمالی کاربرد دارد. در سونوگرافی سه‌بعدی ـ که از سال ۱۹۹۰ در دنیا رواج یافت و در کشور ما قدمت آن به ۱۰ سال می‌رسد ـ امواج صوتی با زوایای مختلف به بدن جنین تابانده می‌شود و انعکاس این امواج با کمک نرم‌افزارهای پیشرفته رایانه‌ای تصاویری در سه جهت طول، عرض و عمق تولید می‌کند.
در سونوگرافی چهاربعدی علاوه بر ایجاد تصاویر سه‌بعدی از جنین، حرکات جنین نیز نشان داده می‌شود. خطرات احتمالی سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی از آنجا که در سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی انرژی زیادی به جنین وارد می‌شود، این انرژی ممکن است برای جنین خطرناک باشد، گرچه هنوز خطرات احتمالی به اثبات نرسیده، ولی تحقیقاتی ادعا می‌کنند به دنبال سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی احتمال سوختگی در بافت نرم جنین وجود دارد همچنین به دلیل انرژی بسیار بالا، امکان بروز آسیب برحلزون شنوایی جنین نیز هست. دستگاه‌های سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی آلتراسوند را به داخل بدن می‌فرستند و چنانچه پروب این دستگاه به میزان کافی روی شکم مادر باردار نگه داشته شود، حتی می‌تواند مایع‌آمنیوتیک (کیسه اطراف جنین) را به جوش بیاورد و به بافت‌های جنین آسیب بزند، پس مهارت پزشک سونوگراف در مدت زمان سونوگرافی نقش بسیار مهمی در بروز آسیب‌های احتمالی دارد.
در حاملگی‌های چند قلویی برای بررسی جنین‌ها، زمان بیشتری لازم است و بالطبع آسیب نیز بیشتر خواهد شد. این نوع سونوگرافی‌ها تنها در صورت صلاحدید پزشک و تا حدامکان یک مرتبه در هفته‌های ۱۸ تا ۲۴ بارداری توصیه می‌شود. این نوع سونوگرافی معمولا برای افرادی توصیه می‌شود که در سونوگرافی دوبعدی به ضایع برخورد کرده باشند، به وجود ناهنجاری مشکوک شده باشند که برای به دست آوردن اطلاعات کامل‌تر و تشخیص قطعی از سونوگرافی سه‌بعدی استفاده می‌کنند. مثلا ضایعاتی در صورت جنین یا شکاف کام و همچنین مشکلاتی در اندام و دست و پا و به طورکلی آنومالی‌های اندام‌ها و ضایعاتی که در ظاهر اندام وجود دارد، با کمک سونوگرافی سه بعدی براحتی قابل تشخیص هستند. همچنین در مواردی که مشکوک به بیماری‌های کروموزومی هستند یا اگر آنومالی در حاملگی قبلی مادر وجود داشته باشد، برای رسیدن به اطلاعات کامل‌تر سونوگرافی سه‌بعدی توصیه می‌شود.
در حال حاضر با استفاده از سونوگرافی سه‌بعدی، امکان تشخیص بموقع ناهنجاری‌های جنینی و تصمیم‌گیری بهتر درخصوص یا ادامه بارداری و بررسی نتایج اعمال جراحی داخل رحمی براحتی امکان‌پذیر شده است. متاسفانه بسیاری از سونوگرافی‌های سه‌بعدی انجام شده کاملا غیرضروری بوده و تنها به قصد تشخیص جنسیت یا تهیه عکس سه‌بعدی استفاده می‌شود و هیچ کاربرد علمی ندارد سونوگرافی سه‌بعدی معمولا با توجه به حساسیت جنین در ۳ ماهه اول و به دلیل کم شدن مایع آمنیوتیک در ۳ ماهه آخر نباید انجام شود و ۳ ماهه دوم بهترین زمان است. سونوگرافی دوبعدی معمولا ۳ مرتبه انجام می‌شود. در ۳ماهه اول برای تعیین سن حاملگی و تعیین زمان ختم حاملگی، در ۳ ماهه دوم برای تعیین آنومالی‌ها و در ۳ ماهه سوم برای پیش‌بینی دقیق زمان ختم حاملگی. برای تعیین رشد و سن جنین، اندازه‌گیری ارتفاع رحم حداکثر تا زمان هفته بیستم بارداری می‌تواند روش تشخیصی باشد، ولی این روش به دلیل خطاهای زیادش نمی‌تواند جایگزین سونوگرافی در ۳ ماهه اول بارداری باشد، زیرا ممکن است فیبروم‌ها یا آنومالی‌های رحمی در تعیین رشد و سن جنین خطا ایجاد کنند، پس توصیه می‌شود حتما در ۳ ماهه اول یک سونوگرافی برای کمک به تعیین رشد جنین در ماه‌های بالا انجام شود.
برای تعیین وجود آنومالی‌های جنین علاوه بر سونوگرافی، روش دیگری نیز وجود دارد. با آزمایش ژنتیک در ۳ ماهه اول بین هفته یازدهم تا چهاردهم همراه با اطلاعات سونوگرافی مثل دیدن استخوان بینی و اندازه‌گیری چین پشت گردن جنین و همچنین سن مادر می‌توان به آنومالی‌های جنین پی برد. مجموعه این اطلاعات را به رایانه داده تا آنومالی‌های احتمالی کروموزومی تشخیص داده شود و از این طریق می‌توان پی برد که این جنین مشکل دارد یا خیر و در صورت وجود مشکل که شامل گرفتن نمونه از مایع آمنیوتیک یا جفت جنین و انجام آزمایشات کروموزومی است، می‌توان به آنومالی‌های کروموزومی جنین پی برد، ولی چون این روش احتمال سقط جنین را به دنبال دارد، معمولا با گرفتن سونوگرافی و آزمایش خون این آنومالی‌ها تشخیص داده می‌شود. برای انجام سونوگرافی اصراری نداشته باشید متاسفانه کاربرد روش تشخیص سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی در بیشتر موارد غیرضروری است. این روش باید پس از سونوگرافی دوبعدی آن هم در صورت تشخیص پزشک مبنی بر احتمال وجود ناهنجاری انجام پذیرد.
استفاده از روش سونوگرافی سه‌بعدی در موارد غیرضروری ضمن احتمال آسیب به جنین باعث اتلاف وقت و تحمیل هزینه مالی فراوان به بیماران می‌شود؛ چرا که این نوع سونوگرافی مشمول بیمه نمی‌شود و به دلیل گران بودن آن، تنها هدر دادن پول است. پس هنگام مراجعه به پزشکتان، اصراری برانجام این نوع سونوگرافی نداشته باشید.
منبع:
شفا آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼