مصرف دارو در زنان شیرده (۱)
اكثر مادران در مورد مصرف دارو در حین شیردهی مضطرب و نگران هستند و ممكن است اطلاعات و نظرات متفاوتی را از منابع مختلف در مورد مصرف یا عدم مصرف داروها دریافت نمایند.
دكتر ناهید عزالدین زنجانی؛ متخصص اطفال: اكثر مادران در مورد مصرف دارو در حین شیردهی مضطرب و نگران هستند و ممكن است اطلاعات و نظرات متفاوتی را از منابع مختلف از جمله پزشكان، داروسازان، ماماها، همسر، دوستان و همسایه‌ها و یا وسایل ارتباط جمعی در مورد مصرف یا عدم مصرف داروها دریافت نمایند.
وضع كنونی مصرف دارو در دوران شیردهی چگونه است؟
اكثر مادران در مورد مصرف دارو در حین شیردهی مضطرب و نگران هستند و ممكن است اطلاعات و نظرات متفاوتی را از منابع مختلف از جمله پزشكان، داروسازان، ماماها، همسر، دوستان و همسایه‌ها و یا وسایل ارتباط جمعی در مورد مصرف یا عدم مصرف داروها دریافت نمایند و چه بسا در مواردی بدون آنكه خود مایل به قطع شیردهی باشند در اثر توصیه‌های نادرست اطرافیان، به این عمل اقدام نمایند.
متأسفانه استفاده از دارو در دوران شیردهی بسیار شایع است. در آمریكا سه‌چهارم مادران، طی دوران حاملگی و شیردهی دارو مصرف می‌كنند. تعداد داروهای مصرفی در طول شیردهی به طور متوسط 1/3 قلم بوده است. در 11 درصد شیرمادر خواران ممكن است علائم بسیار خفیف ناشی از مصرف دارو مشاهده شود كه بیشتر در مواردی است كه مادر بیش از یك قلم دارو مصرف كرده باشد.
با راهنمائی درست مادران می‌توان از بسیاری از تصمیم‌های نابجای آنان جلوگیری كرد. به‌عنوان مثال در یك مطالعه در آمریكا مادرانی كه شیر می‌دادند با اینكه به آنان حتی اطمینان داده شده بود كه آنتی‌بیوتیك برایشان ضرر ندارد باز هم 15 درصد درمان را شروع نكردند و 7 درصد دیگر تحت درمان قرار گرفتند ولی تغذیه كودك با شیر خود را قطع كردند.
لذا پزشكی كه برای مادران شیرده نسخه می‌نویسد هرگاه مصرف داروئی را لازم و بدون ضرر بداند باید در مورد لزوم مصرف و بی‌ضرر بودن آن در دوران شیردهی مادر، تأكید نماید.
چه عواملی می‌توانند بر ایمنی مصرف دارو در دوران شیردهی اثر بگذارند؟
هر داروئی كه مادر در دوران شیردهی مصرف میكند جزیی از آن (حدود یك درصد) وارد شیر می‌شود. مقدار داروئی كه از طریق شیر مادر به شیرخوار میرسد تحت تأثیر سه دسته عوامل كلی است:
عوامل مربوط به مادر
متابولیسم كلیه و كبد
مقدار دارو و مدت مصرف آن
راه مصرف دارو
مقدار و مدت مصرف دارو بسیار اهمیت دارد و مثلاً استفاده از داروهائی كه حتی ممنوعیت مصرف دارند ممكن است با دوز كم و مدت كوتاه مصرف مانند مواد رادیواكتیو، فقط با قطع كوتاه مدت تغذیه با شیر مادر همراه باشند.
جذب و دسترسی از راه دهان (Oral Bioavailibility) نیز نقش بسیار مهمی دارد. به عنوان مثال داروهائی كه از طریق خوراكی قابل جذب نیستند و باید حتماً به مادر تزریق شوند مانند انسولین، آنتی‌بیوتیك‌های آمینوگلیكوزید و سولفات منیزیم گرچه ممكن است در شیرمادر ترشح شوند اما چون در دستگاه گوارش شیرخوار جذب نمی‌شوند لذا اثر كمتری بر شیرخوار می‌گذارند.
وضع كنونی مصرف دارو در دوران شیردهی چگونه است؟
اكثر مادران در مورد مصرف دارو در حین شیردهی مضطرب و نگران هستند و ممكن است اطلاعات و نظرات متفاوتی را از منابع مختلف از جمله پزشكان، داروسازان، ماماها، همسر، دوستان و همسایه‌ها و یا وسایل ارتباط جمعی در مورد مصرف یا عدم مصرف داروها دریافت نمایند و چه بسا در مواردی بدون آنكه خود مایل به قطع شیردهی باشند در اثر توصیه‌های نادرست اطرافیان، به این عمل اقدام نمایند.
متأسفانه استفاده از دارو در دوران شیردهی بسیار شایع است. در آمریكا سه‌چهارم مادران، طی دوران حاملگی و شیردهی دارو مصرف می‌كنند. تعداد داروهای مصرفی در طول شیردهی به طور متوسط 1/3 قلم بوده است. در 11 درصد شیرمادر خواران ممكن است علائم بسیار خفیف ناشی از مصرف دارو مشاهده شود كه بیشتر در مواردی است كه مادر بیش از یك قلم دارو مصرف كرده باشد.
با راهنمائی درست مادران می‌توان از بسیاری از تصمیم‌های نابجای آنان جلوگیری كرد. به‌عنوان مثال در یك مطالعه در آمریكا مادرانی كه شیر می‌دادند با اینكه به آنان حتی اطمینان داده شده بود كه آنتی‌بیوتیك برایشان ضرر ندارد باز هم 15 درصد درمان را شروع نكردند و 7 درصد دیگر تحت درمان قرار گرفتند ولی تغذیه كودك با شیر خود را قطع كردند.
لذا پزشكی كه برای مادران شیرده نسخه می‌نویسد هرگاه مصرف داروئی را لازم و بدون ضرر بداند باید در مورد لزوم مصرف و بی‌ضرر بودن آن در دوران شیردهی مادر، تأكید نماید.
چه عواملی می‌توانند بر ایمنی مصرف دارو در دوران شیردهی اثر بگذارند؟
هر داروئی كه مادر در دوران شیردهی مصرف میكند جزیی از آن (حدود یك درصد) وارد شیر می‌شود. مقدار داروئی كه از طریق شیر مادر به شیرخوار میرسد تحت تأثیر سه دسته عوامل كلی است:
عوامل مربوط به مادر
متابولیسم كلیه و كبد
مقدار دارو و مدت مصرف آن
راه مصرف دارو
مقدار و مدت مصرف دارو بسیار اهمیت دارد و مثلاً استفاده از داروهائی كه حتی ممنوعیت مصرف دارند ممكن است با دوز كم و مدت كوتاه مصرف مانند مواد رادیواكتیو، فقط با قطع كوتاه مدت تغذیه با شیر مادر همراه باشند.
جذب و دسترسی از راه دهان (Oral Bioavailibility) نیز نقش بسیار مهمی دارد. به عنوان مثال داروهائی كه از طریق خوراكی قابل جذب نیستند و باید حتماً به مادر تزریق شوند مانند انسولین، آنتی‌بیوتیك‌های آمینوگلیكوزید و سولفات منیزیم گرچه ممكن است در شیرمادر ترشح شوند اما چون در دستگاه گوارش شیرخوار جذب نمی‌شوند لذا اثر كمتری بر شیرخوار می‌گذارند.
عوامل مربوط به شیرخوار
سن شیرخوار: هر چه سن به دوران نوزادی نزدیك‌تر باشد تأثیر داروی دریافت شده بیشتر است.
جذب دارو: داروهایی كه با تغییرات جزئی جذب می‌شوند تأثیر بیشتری بر نوزاد و شیرخوار دارند.
متابولیسم كبد و كلیه: نارسایی یا اختلالات این اعضاء سبب تجمع بیشتر دارو در شیرخوار می‌شود.
حجم مصرفی شیر مادر: هر چه مقدار شیر مصرف شده بیشتر باشد داروی بیشتری هم به شیرخوار میرسد.
بی‌ضرری دارو برای شیرخوار: داروهایی كه در دوران نوزادی و شیرخواری تجویز مصرف داشته باشند مادر شیردهی هم می‌تواند نماید.
عوامل مربوط به دارو
میزان حلالیت در آب و چربی، اتصال دارو به پروتئین، اندازه مولكول دارو، از عوامل مربوط به دارو به حساب می‌آیند. مولكول‌های درشت دارو فقط در صورت محلول بودن در چربی وارد شیر می‌شوند. آنها كه به پروتئین می‌چسبند كمتر وارد شیر می‌شوند. شیر در قیاس با پلاسما مختصری اسیدی است، لذا داروهائی كه مختصر قلیایی هستند در شیر بیشتر حضور پیدا می‌كنند.
ادامه دارد ...
منبع:
زندگی آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼