جلوگیری از بارداری پوچ، چگونه؟

خبر بارداری‌تان را به همسر و نزدیکان‌تان داده‌اید، هرچه باشد اتفاق بسیار مهمی در زندگی‌تان افتاده و دوست دارید هرچه زودتر این شادی را با بقیه سهیم شوید. بعد از چند هفته از مثبت بودن جواب بارداری به پزشک مراجعه می‌کنید تا در جریان روند این چند ماه طلایی قرار بگیرید. پزشک برای‌تان سونوگرافی تجویز می‌کند و شما با جواب سونوگرافی دوباره به پزشک مراجعه می‌کنید. اتفاقی افتاده! پزشک به شما می‌گوید بارداری شما پوچ است و هیچ جنینی تشکیل نشده است! دنیا روی سرتان خراب می‌شود. با خودتان می‌گویید اگر جنینی تشکیل نشده پس چرا جواب بارداری مثبت بوده؟چطور می‌شود بارداری پوچ باشد؟ نکند موضوعی را رعایت نکرده باشم؟ یعنی دیگر مادر نمی‌شوم؟ همه این سوال‌ها یکباره به ذهن‌تان هجوم می‌آورد و نمی‌دانید باید چه کار کنید. نگران نباشید! خونسردی‌تان را حفظ کنید و این مطلب را تا انتها بخوانید. دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان درباره بارداری پوچ به شما توضیح می‌دهد.

چطور اتفاق می‌افتد؟

بارداری بر اثر لقاح یک تخمک و یک اسپرم ایجاد می‌شود. ممکن است بعد از لقاح مشکلی در جنینی که تشکیل شده وجود داشته باشد که منجر به رشد نشود. در اصل اگر جنینی که تشکیل می‌شود کاملا از لحاظ کروموزومی و ژنتیکی سالم باشد بارداری به صورت طبیعی پیش می‌رود و جنین در داخل رحم کاشته می‌شود. سونوگرافی در حدود هفته پنجم بارداری یک ساک بارداری یا کیسه جنینی در داخل رحم را نشان می‌دهد و در حدود هفته ششم یا هفتم بارداری باید جنین در داخل ساک دیده شود و ضربان قلب جنین با سونوگرافی قابل تشخیص باشد. اگر در زمان مورد انتظار از نظر مراحل رشد جنین سونوگرافی انجام شود و جنینی در داخل ساک دیده نشود به آن بارداری پوچ گفته می‌شود.

البته معمولا پزشک گاهی به فاصله یکی، دو هفته صبر کرده و بعد سونوگرافی را تکرار می‌کند چون در بعضی از خانم‌ها ممکن است تخمک‌گذاری دیرتر انجام گرفته باشد به‌خصوص در خانم‌هایی که قاعدگی نامرتب دارند و معمولا عادت ماهانه‌شان به تعویق می‌افتد، ممکن است جنین دیرتر از این زمان تشکیل شود، بنابراین به سرعت تشخیص بارداری پوچ داده نمی‌شود، اما بعد از اینکه زمان موردانتظار طی شد و در حدود هفته هفتم یا هشتم سونوگرافی دوباره انجام شد و جنینی در داخل ساک وجود نداشت و در سونوگرافی فقط جفت و کیسه حاوی مایع در داخل رحم در حال رشد بود، دیگر می‌توان با اطمینان گفت جنین در این بارداری تشکیل نمی‌شود و تشخیص بارداری پوچ داده شده و سقط انجام می‌شود. واقعیت این است که بارداری پوچ بر اثر نقص کروموزومی که در تخمک ایجاد شده، به وجود می‌آید و به این ترتیب بدن از تشکیل جنین ناقص جلوگیری کرده و جنین شکل نمی‌گیرد. اما ساک بارداری چه جنین تشکیل شود و چه نشود، شکل می‌گیرد و در سونوگرافی هم قابل تشخیص است.

چه باید کرد؟
در بارداری پوچ گاهی خود به خود و با گذشت زمان از آنجا که این بارداری محکوم به نابودی است، خانم دچار درد و خونریزی و لکه بینی می‌شود و محصولات بارداری خود به خود دفع می‌شود، اما اگر به بیمار زمان داده شود و سقط اتفاق نیفتد ممکن است پزشک دستور استفاده از داروها یا بستری در بیمارستان و تجویز دارو را بدهد تا محصولات غیرطبیعی بارداری سقط شود. حتی این امکان وجود دارد که مادر نخواهد صبر کند و بلافاصله بعد از تشخیص بارداری پوچ از پزشک بخواهد به کمک دارو این محصولات غیرطبیعی بارداری را سقط کند.

چه افرادی دچار بارداری خاص می‌شوند؟

با قطعیت می‌توان گفت هر خانمی ممکن است بارداری پوچ را تجربه کند. حتی در خانم‌های جوان و کسانی که ازدواج فامیلی ندارند و افرادی که سابقه بیماری خاص یا ژنتیک ندارند یا سابقه نقص جنین در خانواده ندارند هم ممکن است در بارداری اول یا دوم و سوم این موضوع اتفاق بیفتد، چون گاهی باوجود اینکه پدر و مادر طبیعی و سالم هستند، ممکن است جنینی که تشکیل می‌شود ساختمان غیرطبیعی داشته باشد و منجر به بارداری نوزاد سالم نشود. البته این موضوع هم قابل توجه است که بارداری پوچ در ازدواج‌های فامیلی، سابقه بیماری پدر و مادر و زوجینی که سن‌شان بالاتر از ۳۵سال است، شایع‌تر است.

علت چیست؟
در جوامع مختلف چون بارداری پوچ نوعی سقط به حساب می‌آید و عدم موفقیت در بارداری است، عوامل مختلف مانند امواج مضر موجود در محیط، آلودگی شدید آب و هوا، وجود مواد شیمیایی و سمی در مواد غذایی در سلامت بارداری تاثیر دارد و هر چه این مواد بیشتر باشد احتمال بارداری ناموفق و سقط هم افزایش پیدا می‌کند. گاهی اوقات مادر خود را در این زمینه مقصر می‌داند که تصوری اشتباه است چون این نوع بارداری یکی از روش‌های مقابله طبیعی بدن در برابر ناهنجاری است و همان‌طور که گفته شد مادر به هیچ عنوان نباید در این زمینه خود را مقصر بداند و نگران ناباروری خود باشد.

بعد از بارداری پوچ چه باید کرد؟
نمی‌توان از تجربه بارداری پوچ تشخیص داد که خانم قابلیت بارداری ندارد و بعد از یک بار بارداری پوچ که به هر حال سقط اتفاق می‌افتد، اصلا جای نگرانی نیست و نیاز به بررسی‌های مفصل، آزمایش، عکس و مشاوره ژنتیک نیست و حدود ۱۰ تا ۱۵درصد زوج‌ها ممکن است سقط یا بارداری پوچ را تجربه کنند. بعد از یک مورد بارداری پوچ یا عدم موفقیت در بارداری و سقط، خانم‌ها نباید خیلی مضطرب شوند و نباید به‌دنبال تشخیص و درمان‌های پیچیده باشند مگر اینکه بیماری خاصی داشته باشند در غیر این صورت در یک زوج سالم یک‌بار سقط اصلا ‌نیازی به بررسی ندارد و بعد از حدود ۳ تا ۶‌ماه از سقط می‌توانند مجدد اقدام به بارداری کنند اما اگر دو یا سه بار سقط یا بارداری پوچ تکرار شد حتما باید به پزشک مراجعه شود و بررسی‌های متعدد انجام بگیرد که از جمله آنها آزمایش کروموزومی است که زوجین باید انجام دهند.

چقدر باید صبر کرد؟
بسیاری از مادران بلافاصله بعد از بارداری پوچ می‌خواهند شانس خود را برای بارداری دوباره امتحان کنند اما نمی‌دانند این کار درست است یا نه. واقعیت این است که این موضوع کاملا بستگی به نحوه سقط جنین دارد. خانمی که کورتاژ کرده باشد بهتر است دست‌کم 3ماه صبر کند چون دیواره رحم درنتیجه این نوع سقط نازک می‌شود و خانم برای حفظ بارداری بعدی ممکن است دچار مشکل شود. اما اگر سقط خود به خود و بدون استفاده از دارو یا کورتاژ انجام شده باشد خانم به محض اینکه تخمک‌گذاری داشته باشد، می‌تواند باردار شود اما در هر صورت توصیه می‌شود قبل از بارداری با پزشک خود مشورت شود چون پزشک احتمالا باید سطح هورمون بتا را در خون خانم چک کند.
این هورمون بعد از سقط افزایش پیدا می‌کند و مدتی زمان می‌برد تا به حالت عادی بازگردد و معمولا تا به اندازه طبیعی نرسد بارداری مجدد اتفاق نمی‌افتد.

درمان چطور انجام می‌شود؟
همان‌طور که گفته شد بعد از یک بار بارداری پوچ نیازی به آزمایش‌های مکرر و بررسی‌های پیچیده نیست اما معمولا بعد از چند بار سقط پیشنهادی که پزشک می‌دهد یک آزمایش چکاپ کامل به همراه عکس رنگی و گاهی برخی آزمایش‌های خاص خونی است که خانم باید انجام دهد. در صورتی که بعد از این آزمایش‌ها علتی برای بارداری پوچ تشخیص داده شد بر اساس آن درمان لازم آغاز می‌شود.