بیماری دیابت در بارداری، چه اثراتی بر جنین دارد؟

وجود انسولین و مواد غذایی (گلوکز، امینو اسید و اسیدهای چرب) سبب رشد زیاد از حد و بزرگی جنین می‌شود.

بالا بودن قند خون مادر و جنین هر دو بر سلامتی جنین اثر بسیار مهمی دارد. در مادران حامله دیابتی، چون مقدار قند، آمینواسیدها و اسیدهای چرب خونشان بالاست، مقداری از این مواد به جنین آن‌ها می‌رسد و موجب تحریک لوزالمعدۀ جنین می‌شود و انسولین بیشتر ترشح می‌شود.

بالا بودن قند خون در بارداری

وجود انسولین و مواد غذایی (گلوکز، امینو اسید و اسیدهای چرب) سبب رشد زیاد از حد و بزرگی جنین می‌شود و مشکل زایمانی به وجود می‌آورد. پس، مادر حامله دیابتی باید در دوران حاملگی قند خون خود را کاملاً کنترل کند تا زایمان او طبیعی و نوزاد مشکلی نداشته باشد.

بالا بودن قند خون در جنین و نوزاد

در سه‌ماهۀ اول دوران حاملگی، که جنین داخل رحم رشد می‌کند . قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها و مغز در حال شکل‌گیری‌اند، اگر مقدار قند خون مادر بسیار بالا باشد، خطر پیدایش ناهنجاری در جنین یا سقط‌جنین وجود دارد. بالا بودن اسید خون (کتواسیدوز) نیز می‌تواند به سقط‌جنین بینجامد.

در سه‌ماهۀ دو حاملگی، بالا بودن قند خون مادر، موجب نارس متولد شدن جنین یا مرده به دنیا آمدن وی می‌شود. از طرف دیگر، بالا بودن قند خون مادر، ممکن است موجب رشد بیش‌ازحد جنین و چاقی او شود و مشکلات زایمانی به وجود آورد.

قند خون نوزاد پس از تولد، برخلاف قند خون مادر، ممکن است کم باشد، نوزاد ممکن است دچار زردی نیز بشود که علت آن تخریب گلبول‌های قرمز جنین است که کبد نوزاد هم نمی‌تواند آن را از بین ببرد و نوزاد با زردی متولد می‌شود. خوشبختانه هر دو عارضه با درمان بهبود می‌یابد.

بالا بودن قند خون مادر

مادر حامله‌ای که قند خون او کنترل نشده باشد ممکن است دچار افزایش فشارخون و اختلال در چشم شود. اگر شما خانم دیابتی هستید و می‌خواهید در آینده حامله شوید و فرزندی به دنیا بیاورید، چه باید بکنید؟ اگر شما می‌خواهید در آینده حامله شوید و هیچ‌گونه عوارضی متوجه جنین و یا نوزاد و خودتان نشود، قبل از اینکه حامله شوید باید قند خون خود را کاملاً کنترل کنید. برای این منظور برنامۀ زیر را انجام دهید.

از وسایل پیشگیری حاملگی استفاده کنید.
به کار بردن وسایل پیشگیری از حاملگی شما را در شرایطی قرار می‌دهد که هر موقع خواستید و شرایط شما برای داشتن فرزند مناسب بود، حامله و صاحب فرزند شوید. اگر قرص پیشگیری از حاملگی می‌خورید یا تزریق می‌کنید یا زیر جلد خود لوله‌هایی قرار داده‌اید، باید رژیم انسولین درمانی خود را رعایت کنید. مواقعی که آزمایش هموگلوبین A-1C شما نزدیک طبیعی است، پزشک به شما توصیه خواهد کرد که پیشگیری از حاملگی خود را متوقف کنید تا حامله شوید.

قبل از حاملگی باید معاینۀ کامل و دقیق شوید.

معاینۀ کامل، به‌وسیلۀ پزشک، به شما کمک می‌کند که اگر احیاناً خطراتی هنگام حاملگی متوجه شما است (مانند افزایش فشارخون، گرفتاری در چشم، بیماری اعصاب محیطی و گرفتاری کلیه‌ها)، قبل از اینکه حامله شوید تشخیص داده و درمان شود.

قند خون خود را بارها آزمایش کنید.

آزمایش قند خون به‌دفعات و به دست آوردن نتایج آن مهم‌ترین اقدامی است که خطر عوارض دیابت را در جنین و نوزاد و مادر کاهش می‌دهد. پزشک قبل از حاملگی و در دوران حاملگی به شما توصیه خواهد کرد که روزانه چندین نوبت قند خون خود را آزمایش کنید و برحسب نتایج به‌دست‌آمده انسولین تزریق کنید. بدین معنی که قند خون خود را قبل از هر غذا و یک تا دو ساعت بعد از غذا و همچنین هنگام خواب تعیین کنید. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که حتی نیمه‌شب هم‌مقدار قند خون خود را اندازه بگیرید.

برنامۀ غذایی سالم داشته باشید.

برای اینکه قند خون در حدود طبیعی نگه‌داشته شود، داشتن برنامۀ غذایی سالم بسیار مهم می‌باشد. خانم حامله‌ای که دچار تهوع، استفراغ و یبوست شده است یا تمایل به غذاهای مخصوصی دارد، بهتر است زیر نظر متخصصین باشد تا برنامۀ غذایی سالم و متناسبی با دیابت و حاملگی‌اش برای او تنظیم کنند.

مصرف قندهای مصنوعی موردتوجه بوده است. اثر ساخارین روی جنین معلوم نیست، بنابراین بهتر است مادر حامله از خوردن غذاهای ساخارین دار خودداری کند. به نظر می‌رسد که اسپارتام و فنیل آلانین مشکلی به وجود نمی‌آورند، ولی بهتر است خانم حامله مقدار محدودی از غذاهای دارای آسپارتام مصرف کند.

ورزش کنید و فعال باشید.

سال‌ها قبل به خانم‌های حامله توصیه می‌کردند که ورزش نکنید، زیرا تصور می‌کردند که ورزش مشکلاتی برای جنین به وجود می‌آورد. امروزه پزشکان به همۀ افراد توصیه می‌کنند که ورزش کنند تا سلامتی خود را به دست آورند. این توصیه در مورد خانم‌های حامله نیز صدق می‌کند. بهتر است خانم‌های حامله قبل و بعد از ورزش قند خون خود را آزمایش کنند تا از کم شدن ناگهانی قند خون جلوگیری شود.

از مشکلات پنهانی و نا آشکار جلوگیری کنید.

گرچه کنترل شدید قند خون از عوارض بیماری دیابت در جنین و مادر پیشگیری می‌کند، ولی ممکن است خانم حامله را در معرض پایین افتادن قند خون (هیپوگلیسمی) یا افزایش قند خون (هیپرگلیسمی) قرار دهد. علائم اطلاع دهندۀ کم شدن قند خون عبارت است از: لرزش، عرق کردن، حرکات غیرمعمول، سردرد، گیجی، گرسنگی، رنگ‌پریدگی و تغییر در رفتار و خلق‌وخو.

علل شایع کم شدن قند خون عبارت است از ورزش زیاد از حد معمول، تزریق انسولین زیادتر از حد معمول، نخوردن غذا در موقعِ خود. افزایش قند خون نیز ممکن است در خانم حامله پیش آید. علائم هشداردهندۀ آن عبارت است از: دفع ادرار زیاد، تشنگی و خستگی.

کتواسیدوز دیابتی

حالت دیگری است که ممکن است خانم حامله به آن دچار شود و علت آن افزایش کتون در خون او است. کتون، اسیدی است که هرگاه سلول‌های بدن انسولین کافی در اختیار نداشته باشند، چربی می‌سوزانند و کتون تولید می‌گردد. کتون انباشته‌شده در خون، مشکلاتی را برای مادر حامله و جنین او به وجود می‌آورد.

در دوران حاملگی باید زیر نظر کامل پزشک باشید.

هر خانمی که دیابت دارد، در تمام دوران حاملگی خود باید زیر نظر پزشک یا گروه پزشکی باشد تا از عوارض احتمالی دوران بارداری در امان باشد.

سه‌ ماهۀ اول دوران حاملگی

در سه‌ماهۀ اول دوران بارداری، به‌ویژه در خلال ۱۰ تا ۱۲ هفته اول، هر خانم حامله‌ای باید هر یک تا دو هفته به‌وسیلۀ پزشک متخصص زنان و مامایی معاینه گردد. این‌زمانی است که اعضای حیاتی جنین در حال تشکیل و رشد است و قند خون شما باید در حد طبیعی نگه‌داشته شود.

در این دوران، قند خون باید بارها اندازه‌گیری شود، زیرا احتیاج بدن شما به انسولین ممکن است کم گردد و شما باید از این نکته کاملاً آگاه باشید تا دچار افت قند خون نشوید. اگر در این دوران حالت تهوع صبحگاهی موجب مشکلاتی برای شما می‌شود، باید به پزشک خود مراجعه کنید تا داروی ضد تهوع برای شما تجویز کند.

سه‌ ماهۀ دوم دوران حاملگی

در سه‌ماهۀ دوم حاملگی، پزشک از بیشتر خانم‌های حامله آزمایش اولتراسوند انجام می‌دهد تا از سلامت و وضع جنینِ داخل رحم آگاه شود. پزشک در این دوران بر وزن شما نیز نظارت می‌کند. هیچ خانمی در تمام دوران بارداری خود نباید بیشتر از 18.5 کیلوگرم اضافه‌وزن پیدا کند. خانم‌های چاق باید سعی کنند به وزنشان بیش از 11.5 کیلوگرم افزوده نشود و خانم‌های دارای اضافه‌وزن طبیعی پیش از بارداری، باید در حدود 16-11.5 کیلوگرم وزن اضافه کنند.

اگر انسولین تزریق می‌کنید، انتظار داشته باشید که نیاز بدن شما به انسولین در حدود هفتۀ ۲۰ حاملگی زیادتر می‌شود، زیرا هورمونی که از جفت ترشح و موجب رشد جنین می‌شود، اثر انسولین مادر را کم می‌کند. بنابراین نیاز بدن شما به انسولین افزایش می‌یابد.

در سه‌ماهۀ دوم دوران بارداری باید چشمان شما به‌وسیلۀ چشم‌پزشک معاینه شود؛ زیرا آسیب‌های عروقی چشم طی دوران حاملگی پیشرفت می‌کند و تحت تأثیر هورمون‌های ترشح‌شده از جفت قرار می‌گیرد.

سه‌ ماهۀ سوم دوران حاملگی

حاملگی شما که به سه‌ماهۀ سوم رسید، پزشک ازنظر امکان بروز عوارض حاملگی؛ مانند افزایش فشارخون و ورم پاهای ناشی از مشکل کلیه، شما را کاملاً زیر نظر خواهد داشت. در این دوره، بار دیگر از شما اولتراسوند خواهد کرد تا از انداز] جنین و سلامتی او آگاه شود. در این دوره، بار دیگر چشمان شما باید معاینه شود. اگر در این دوران عارضه و مشکل جدی، چه برای شما و چه برای جنین، پیش آید، پزشک نسبت به انجام زایمان زودرس اقدام خواهد کرد.

منبع: کودک آنلاین