تربیت درست کودک، تنبیه بدنی موثره؟

تربیت کودک و شیوه بزرگ کردن آن مساله و دغدغه ای مشترک برای همه خانواده هاست اما کیفیت چگونگی تربیت کودکان شاید برای همه والدین مهم نباشد و شیوه های درست تربیتی نیز از سوی آنها اتخاذ نشود.
اگر چه در شیوه فرزند پروری گذشته از تنبیه های سخت بدنی برای تربیت فرزندان استفاده می شد ولی امروز روانشناسان شیوه نصیحت کردن و گفتگو با فرزندان همراه با دلایل و استدلال و نصیحت را جایگزین آن می دانند، ولی این شیوه تربیتی آیا در تمام خانواده های رایج است؟

** لزوم رعایت حقوق کودکان
به عقیده یک کارشناس ارشد روانشناسی بالینی مراحل تربیت هر فرد از دیدگان روانشناسی و محورهای مهم و اساسی آن به شش دوره پیش از تولد، نوزادی، کودکستان، دبستان، نوجوانی و بلوغ تقسیم می شود.
نسرین شهبازی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: هرکدام از این دوره ها نیازمند داشتن علم و آگاهی نظام تربیتی خاص بوده و بدون در نظر گرفتن دانش و شناخت این مراحل تربیت ناتمام و ناتوان خواهد بود.
وی یادآور شد: حمایت از کودکان رسالتی است که علم حقوق از دیرباز بر آن تاکید داشته بطوریکه ترقی زندگی اجتماعی با تعلیم و پرورش کودکان شایسته امکان پذیر است که بر این اساس صیانت از حقوق کودکان برنامه ریزی شده است.
شهبازی با بیان اینکه حمایت قانون از کودک در ابعاد گوناگون مطرح است، افزود: کودکان در هر دوره از زندگی دارای حقوق ویژه و نیازمندیهای خاص هستند تا در سایه این حمایت ها بتوانند از صحت و سلامت روحی و جسمی برخوردار و حضوری مفید و سازنده در اجتماع داشته باشند.
گفته های این کارشناس مصداق این مساله است که کودکان دارای حق و حقوقی بوده که حمایت قانونی از آنها را شفاف و بر این نکته تاکید دارد که حقوق کودکان باید ابتدا توسط والدین و سپس در جامعه رعایت شود.
اما والدینی که بدون در نظر گرفتن حق کودک به علت حس مالکیتی که بر فرزندشان داشته اقدام به تنبیه آنها می کنند شاید هنوز از عواقب تنبیه بدنی آنها بی اطلاع هستند.

** رشد بی اعتمادی در کودکان مورد تنبیه جسمی

وی در خوص عواقب تنبیه جسمانی کودکان می گوید: کودکی که تنبیه جسمانی می شود پس از مدتی رفتاری را که والدین از او انتظار دارند تحقق نیافته و ممکن است پدر و مادر بر میزان و شدت تنبیه برای گرفتن نتیجه اضافه کنند که این مساله منجر به آسیب جسمی جبران ناپذیری نظیر شکستگی، سوختگی و خون ریزی بدن کودک می شود و کودکی هم که کتک می خورد از همان دوران بچگی می آموزد که راه حل مشکلات ابراز خشم به دیگران است.

به گفته شهبازی، تنبیه بدنی اگر مداوم و مستمر باشد موجب پایین آمدن اعتماد به نفس در کودکان شده و واژه هایی نظیر من لیاقت ندارم، من ناتوانم و من به چشم نمی آیم را که در حین کتک از والدین دریافت کرده به عنوان یک باور در ذهن خود ثبت می کند.
وی اعتماد نداشتن به دنیا و محیط اطراف را از دیگر عواقب تنبیه جسمی کودکان برشمرد و افزود: کودکانی که در سن زیر 2 سالگی از والدین خود کتک می خورند و با خشم با آنان رفتار می شود دنیا را از دید خود مکانی نا امن می بینند چرا که از سوی افرادی که مراحل اولیه اتکا و اعتماد به نفس را قرار است در آنان شکل دهند تنبیه می شوند.
وی شکل گیری افسردگی، فرار از مدرسه، فرار از منزل، روی آوردن به فحشا و اعتیاد در سن نوجوانی، بزهکاری و رفتار غیر اجتماعی را از دیگر پیامدهای تنبیه جسمی کودکان اعلام کرد.

** رشد پرخاشگری در انتظار کودکان مورد تنبیه جسمی
شهبازی معتقد است: بررسی ها نشان می دهد کودکانی که تنبیه بدنی می شوند در دوران بزرگسالی بیشتر پرخاشگر شده و از کتک زدن به عنوان ابزاری برای انتقام و درس دادن به دیگران استفاده می کند و در زندگی زناشویی نیز همسرانی خشن خواهند شد.
وی افزود: این دسته از کودکان بیشتر از سایر افراد قربانی سوء استفاده، جرم، جنایت و خشونت شده بطوریکه کودک روش های حل اختلاف را یا نمی گیرد و احساساتی نظیر خشم، نا امیدی و ترس بر روح و روان او حاکم می شود.

** فاصله گرفتن کودکان از والدین تنبیه کننده
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی فاصله گرفتن کودکان از والدین تنبیه کننده را از دیگر پیامدهای تنبیه جسمی دانست و گفت: تنبیه جسمی به هر شکلی که باشد بین او و والدین یک دیوار جدایی ایجاد می کند و حس نفرت را در او تقویت خواهد کرد.
به گفته وی، تنبیه بدنی موجب ایجاد ترس در کودک می شود.

** روش های درست برخورد با رفتار بد کودک کدامند؟
وی معتقد است: والدین باید در مقابل رفتار بد کودک برخورد مثبتی داشته باشند و ابتدا رفتارهای مناسب او را بیان و سپس کار اشتباه را به او یادآوری کنند.
شهبازی اضافه کرد: والدین همچنین برای کنترل کودک به نرمی رفتار کنند بطوری که در زمان اشتباه کودک در کنار او قرار گرفته و انتظاری را که از او دارند واضح و روشن بیان کنند.
وی راهنمایی کردن را از دیگر راهکارهای درست برخورد با کودک خطا کننده اعلام کرد و گفت: چنانچه اشتباهی از کودک سر زده او را به سمت انجام دادن درست کار هدایت کنند.
به عقیده شهبازی، والدین هیچگاه عزت نفس کودکان را از بین نبرده، اشتباهات او را مرتب عنوان نکنند و در حضور دیگران با او برخورد تند نداشته باشند.
وی از والدین خواست در هنگام ارتکاب هرگونه اشتباه از سوی کودک به خواسته ها و گفته های او گوش دهند، زمانی را برای بازی کردن با او اختصاص دهند، رفتارهای مثبت و خوب او را تشویق و سعی کنند برخوردی قاطع و یکسان با کودک داشته باشند.