افزایش وزن در سه ماهه اول بارداری

گروه ترجمه نی نی بان: برای بیشتر زنان، دوازده هفته نخست بارداری مهم‌ترین و حادترین دوره طی این روند ۹ ماهه محسوب می‌شود، چه طی این سه ماه، همه چیز به چشم یک مادر جدید، هیجان‌انگیز و حتی توان‌کاه و فرساینده به نظر می‌رسد. برای آرام کردن خودتان و پاسخ دادن به پرسش‌هایی که در ذهن‌تان درباره این شرایط جدید پیشرو مطرح می‌شود، ما راهنمایی مجمل و کوتاهی فراهم کرده‌ایم. آن را بخوانید و در دسترس خود قرار دهید.

بدآمدها و خوش‌آمدها (نفرت شدید و میل شدید یا همان ویار)
احساس تنفر و بد آمدن شدید نسبت به برخی مزه‌ها و بوها طی این مدت بسیار شایع و معمول است. لیزا کین لو، دکترای مامایی و استاد دانشگاه میشیگان در این باره می‌گوید: «روند گوارش شما طی این دوره کند می‌شود، از این رو بعضی غذاهایی را که تا حالا خیلی دوست داشتید، برای‌تان غیر قابل تحمل خواهد شد». بی‌اعتنایی به این احساس تنفر شدید از چیزی ممکن است شما را دستخوش دل‌آشوبه و تهوع کند، بنابراین فکر نکنید حتما چیزی را به صرف این که برای تان مفید است بخورید.
روی دیگر این سکه احساس تمایل شدید یا ویاراست. هرچند علت شکل‌گیری چنین احساسات متناقضی هنوز شناخته شده نیست، ممکن است این تحول در واقع واکنش بدن‌تان باشد که به شما می‌گوید به چه چیزهایی بیشتر نیاز دارید و باید آنها را بخورید. مادامی که آن چه به آن ویاروتمایل شدید پیدا کرده‌اید، زیان‌بار نباشد، می‌توانید با خیال راحت به خواسته بدن‌تان پاسخ مثبت بدهید.

احساس در در پستان
دکتر لو می‌گوید: «زنان باردار عمدتا به شکم خود و تحولات آن بیشتر توجه دارند. اما به طور معمول نخستین علائم بارداری که متوجه آن می‌شوید، مرتبط با پستان‌هاست». در واقع، علائم بارداری در ابتدای کار، شامل آکنه و جوش زدن، نوسانات خلقی، گرفتگی‌های عضلانی و به خصوص حالت تورم و بادکردگی و نیز دردناک شدن پستان، شباهت بسیاری به علائم پیش از قاعدگی دارد.

آزمایش CVS
این آزمایش برای تشخیص اختلالات کروموزومی مانند سندروم داون در فرزند شما صورت می‌گیرد و معمولا بین هفته‌های دهم تا دوازدهم بارداری انجام می‌شود. آزمایش CVS را می‌توان جلوتر از آمنیوسنتز (نمونه‌برداری از مایع آمنیوتیک) انجام داد، هرچند CVS نمی‌تواند نقص‌های لوله عصبی را- از جمله اسپینا بیفیدا - تشخیص دهد.
علاوه بر این آزمایش، به گفته دانلد ماتیسن، مشاور ارشد مدیران موسسه ملی سلامت کودکان و توسعه انسانی و مرکز تحقیقات مادران و کودکان، خطر سقط جنین به دنبال انجامCVS اندکی بالاتر از آمنیوسنتز - حدود یک درصد در مقابل کمتر از یک درصد - است.

تعیین موعد زایمان
بارداری روندی 40 هفته‌ای (280 روزه) محسوب می‌شود. برای تعیین موعد تقریبی زایمان‌تان، به نخستین روزآخرین قاعدگی معمول خود هفت روز بیفزایید و آن را با 9 ماه بارداری جمع بزنید. اگر فرزند شما در حد فاصل سه هفته زودتر یا دو هفته دیرتر از این موعد به دنیا بیاید، دوره کامل بارداری را طی کرده است (حدود 90 درصد نوزادان این دوره را کامل طی می‌کنند). اگر چرخه قاعدگی شما 28 روزه است، احتمال به دنیا آمدن فرزندتان نزدیک به موعد مقرر، بیشتر خواهد بود.
اما اگر چرخه قاعدگی‌تان بیشتر از ۲۸ روز طول می‌کشد، احتمالا نوزادتان دیرتر از موعد مقرر و اگر این چرخه کمتر از ۲۸ روز باشد، به همین نسبت جلوتر به دنیا خواهد آمد. در این حال، دقیق‌ترین راه برای تعیین موعد زایمان، آزمایش سونوگرافی برای اندازه‌گیری اندازه قد جنین طی هفته‌های هشتم تا دوازدهم است.

خستگی مفرط
خستگی مفرط پدیده‌ای معمول طی سه ماه نخست بارداری است. دکتر لو درباره دلیل این وضعیت چنین توضیح می‌دهد: «سرعت متابولیسم شما - مقدار انرژی که برای ادامه حیات می‌سوزانید - طی این مدت بالاتر از حد معمول می‌رود». فراز و نشیب‌های عاطفی و احساسی طی این دوره می‌تواند اثر منفی و زیان‌باری روی شما بگذارد.
خستگی مفرط باید طی سه ماه دوم بارداری کاهش یابد. اما اگر چنین نشد، ممکن است شما دچار کم خونی باشید. به گفته سوزان واتس، متخصص زنان و زایمان در بیمارستان پرسبیترین تگزاس، بیش از ۵۰ درصد زنان باردار تا هفته ۲۸ بارداری تا حدی مبتلا به فقر آهن هستند.

مشاوره ژنتیکی
اگر احتمال می‌دهید فرزندتان دچار یک اختلال وراثتی شود، مشاوره ژنتیکی می‌تواند به شما و همسرتان کمک کند با انجام آزمایش‌هایی دریابید آیا شما حامل ژن چنین اختلالاتی هستید و آیا جنین شما دچار چنین اختلالی است یا خیر. سن و سوابق پزشکی شخصی و خانوادگی شما از جمله عواملی است که ضروری بودن انجام چنین آزمایش‌هایی را نشان می‌دهد.

عفونت‌ها
اگر پزشک‌تان با هدف درمان عوارضی مانند بیماری لثه یا عفونت مثانه برای شما آنتی بیوتیک تجویز کند، ممکن است متعجب یا حتی نگران شوید. اما باید بدانید عفونت در هر نقطه‌ای از بدن ممکن است منجر به زایمان زودرس شود. اگر متخصص زنان و زایمان برای‌تان آنتی بیوتیک تجویز کرد، به این خاطر است که فواید کار را بیشتر از مضرات آن دیده است. اگر پزشک دیگری آنتی بیوتیک تجویز کند، پیش از شروع کار، باید با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

نگرانی‌های شغلی
پیش از پایان یافتن سه ماه نخست بارداری، با واحد پرسنلی و منابع انسانی محل کارتان تماس بگیرید و دریابید تا چه حد از مرخصی زایمان برخوردارید، و آیا این مرخصی همراه با پرداخت حقوق است یا بدون پرداخت حقوق یا ترکیبی از هر دو حالت. دکتر لو در این باره می‌گوید: «شما همچنین باید شرایط محیط کاری‌تان را دقیق تر بررسی کنید، از جمله در مورد احتمال قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، استرس و فشارهای جسمی». از بلند کردن اشیای سنگین یا ایستادن برای مدتی طولانی بپرهیزید.
خطرات مرتبط با استرس، مانند ضرب‌الاجل‌های کاری پردردسر، تردد طولانی‌مدت و ساعات کاری طاقت فرسا، کمتر به چشم می‌آیند، اما نباید آنها را ندیده گرفت. چندین بار در طول روز پاهای‌تان را روی چهارپایه‌ای کوچک یا زیرپایی بگذارید و اگر امکان‌پذیر است از دیگران در انجام برخی کارها کمک بخواهید.

تقویت عضلات کف لگن
هرچند ریزش ادرار طی سه ماه نخست بارداری موضوعی معمول نیست، هیچ گاه برای تقویت عضلات کف لگن دیر نخواهد بود. این عضلات را در طول روز منقبض و منبسط کنید، به این صورت که انگار قصد شروع یا توقف ادرار را دارید.

آمادگی برای زایمان
مادران معمولا دوره‌های آمادگی برای زایمان را طی سه ماه دوم بارداری‌شان می‌گذرانند. اما بهتر است از همین حالا به فکر باشید. ازپزشک یا مامای خود درباره دوره‌هایی که می‌توانید بگذرانید نظر بخواهید و در نظر داشته باشید بیمارستان‌ها معمولا فهرستی را از این کلاس‌ها در اختیار دارند. در جریان پیدا کردن دوره‌های مناسب، به کلاس‌های آموزش شیردادن و مراقبت از نوزاد و مراحل زایمان توجه خاص داشته باشید.

سقط جنین
به طور تقریبی ۱۵ تا ۲۰ درصد بارداری‌ها به سقط جنین می‌انجامد که عموما طی همین سه ماه نخست صورت می گیرد. بسیاری از زنانی که ناخواسته جنین خود را سقط می‌کنند، خود را به این خاطر مورد سرزنش شدید قرار می دهند، در حالی که هیچ شاهدی وجود ندارد دال بر آن که استرس عاطفی و احساسی، فعالیت‌های جسمی یا روابط جنسی، عامل سقط طی این مدت است. اگر لباس‌تان لک می شود، خون‌ریزی دارید یا دچار گرفتگی عضلانی می‌شوید، بلافاصله با پزشک‌تان تماس بگیرید.
اگر ناخواسته دچار سقط جنین شدید و برای گذراندن این دوره به کمک نیاز دارید، از پزشک خود برای تشکیل حلقه حمایتی پیرامون‌تان کمک بخواهید. کتاب‌ها و جزوات مفیدی نیز در این باره وجود دارند.

دیدن متخصص زنان و زایمان
به محض اطلاع از بارداری‌تان با متخصص زنان و زایمان قرار بگذارید. برخی متخصصین شما را بلافاصله می‌پذیرند، و برخی دیگر ترجیح می‌دهند شما را در هفته هشتم بارداری معاینه کنند. به گونه‌ای برای دیدن متخصص برنامه‌ریزی کنید که همسرتان نیز در این جلسات حضور یابد.

تست‌های بارداری
به گزارش موسسه پزشکی آمریکا، اگر در نخستین روز پس از پریود نشدن در موعد مقرر از خود تست بارداری بگیرید و نتیجه منفی باشد، احتمال ده درصد خطا وجود دارد. اگر به اشتباه فکر کنید باردار نیستید، ممکن است اصراری در دور ماندن از مواد بالقوه خطرناک نداشته باشید. بنابراین برای حفظ امنیت خود و احتمالا فرزندتان، این نتیجه منفی را قطعی تلقی نکنید و هفته بعد دوباره تست بارداری از خود بگیرید.

روابط با همسر
برخی زنان از بیم خطر برای فرزندشان از روابط با همسر طی سه ماه نخست بارداری خودداری می‌کنند. اگر تمایل جنسی‌تان را از دست داده‌اید، نگران نباشید، چه در سه ماه دوم تمایل به رابطه با همسر دوباره حالت طبیعی پیدا می‌کند.

ظاهر شما
احتمالا تا پیش از رسیدن به ماه چهارم بارداری از ظاهرتان نمی‌شود تشخیص داد باردار شده‌اید. در ماه چهارم است که جنین به حدی رشد کرده که حفره لگن را پر می‌کند، هرچند این وضعیت هنوز به معنای آن نیست که نمی‌توانید از لباس‌های معمولی‌تان استفاده کنید. ترشح بالای استروژن در این دوره باعث شکل‌گیری ذخایر چربی در نقاط مختلف بدن، و از جمله دور کمر می‌شود.

اعلام خبر بارداری
این که چه زمانی و به چه کسانی می‌خواهید این خبر را بدهید، تصمیمی کاملا شخصی است. اما قبل از تصمیم‌گیری نهایی چند نکته را باید در نظر بگیرید. مخفی نگه داشتن این خبر برای مدتی،این فرصت را به شما و همسرتان می‌دهد تا در آرامش با این موضوع کنار بیایید. برخی زنان ترجیح می‌دهند تا زمانی که خطر سقط جنین به شکل قابل توجهی کاهش نیافته است (تا هفته چهاردهم) این موضوع را مخفی نگه دارند، در حالی که سایرین بند را به آب می‌دهند، چه نگرانی بابت آگاه شدن دوستان‌شان از سقط احتمالی خود ندارند. در میان گذاشتن این خبر با همکاران البته کار دشوارتری است.
ممکن است کارفرمای شما پس از شنیدن این خبر، منتظر جزئیات بیشتری برای صدور مرخصی زایمان شما باشد. گرچه ممکن است هنوز برای زمان بازگشت‌تان به محل کار تصمیم قطعی نگرفته باشید.

سونوگرافی
بیشتر متخصصین زنان و زایمان اگر از زمان دقیق لقاح خود باخبر نباشید، در نخستین جلسه معاینه، سونوگرافی را برای تایید قطعی بارداری و تعیین موعد دقیق زایمان تجویز می‌کنند. بعدها نیز ممکن است شما برای سونوگرافی شکمی (که می‌توانید از طریق صفحه تلویزیون آن را ببینید) هم معرفی شوید. هرچند در آزمایش نخست ممکن است سوندی پلاستیکی وارد واژن شود (نگران نباشید. این کار، آسیبی به جنین نمی‌رساند).

افزایش وزن
در حالی که وزن شما طی سه ماه نخست بارداری به طور متوسط حدود ۵ پاوند (بیش از ۲.۲ کیلوگرم) افزایش می‌یابد، برخی زنان به دلیل حالت تهوع صبحگاهی یا نفرت از برخی غذاها، حتی دستخوش کاهش وزن می‌شوند. اگر چنین وضعیتی برای شما رخ دهد، وحشت نکنید. به زودی افزایش وزن سریعی خواهید داشت.
به خاطر داشته باشید بارداری زمان رژیم گرفتن نیست، بلکه باید طی این مدت تا جایی که می‌توانید غذاهای سالم بخورید (بعضی زنان ترجیح می‌دهند در طول روز 6 وعده غذای سبک‌تر به جای سه وعده معمول بخورند). دکتر لو در این باره می‌گوید: «اگر شما بدن‌تان را از دریافت مواد مغذی که به آنها نیاز دارد محروم کنید، بدن شما این مواد را از جای دیگری به دست خواهد آورد». منظور وی، برداشت بدن از به عنوان مثال، ذخایر اضطراری کلسیم یا آهن شماست.

کروموزم‌های X یا Y (پسر یا دختر بودن فرزندتان)
این اسپرم است که جنسیت فرزند شما را تعیین می‌کند. روال کار به این شکل است که اسپرم و تخمک هر کدام یک کروموزوم برای تعیین جنسیت ارائه می‌کنند. کروموزوم تخمک همیشه X است، اما اسپرم می‌تواند کروموزوم X ارائه کند یا Y. اگر اسپرم بارورکننده کروموزوم X بدهد، فرزند شما دختر است. و اگر این اسپرم حاوی کروموزوم Y باشد، شما پسردار خواهید شد.

زایگوت یا تخمک بارور شده
تخمک بارورشده یا همان زایگوت، وقتی شما پی می‌برید باردار شده‌اید (حدود دو هفته پس از لقاح)، اندازه‌ای در حد یک هسته سیب دارد. تا هفته پنجم، زایگوت به حدی رسیده که دیگر آن را می‌توانیم جنین بخوانیم و جفت و بند ناف شکل گرفته‌اند و عمل می‌کنند. در هفته‌های هشتم یا نهم، ما به طور قطعی و رسمی با یک جنین سر-و-کار داریم با دستگاه‌هایی که دیگر شکل گرفته‌اند.
تا پایان سه ماه نخست، جنین حدود سه اینچ (حدود ۷.۶ سانتی‌متر) طول دارد و دارای صورتی به وضوح انسانی است. جای تعجبی ندارد که به نظر خسته می‌رسید!

پیش از باردار شدن
یک بارداری سالم از مدت‌ها پیش از مثبت شدن تست بارداری‌ شروع می‌شود. در این جا فهرست کارهایی را که باید پیش از باردار شدن انجام دهید آورده‌ایم:
- چندین ماه پیش از تلاش برای باردار شدن، پزشک‌تان را ببینید و سعی کنید همسرتان هم کنار شما حاضر باشد. این کار تاثیر بسیاری در پیش‌گیری از نقص‌های موقع تولد، عوارض بارداری یا زایمان پیش از موعد دارد؛
- هر نوع داروی تجویزشده، داروی بدون نسخه یا درمان‌های گیاهی را که مصرف می‌کنید به پزشک‌تان اطلاع دهید؛
- استفاده روزانه را از مولتی ویتامین‌های پیش از بارداری حاوی فولیک اسید آغاز کنید؛
- با استفاده از یک تقویم، مراحل مختلف چرخه قاعدگی‌تان را مشخص کنید. این کار می‌تواند به بارداری سریع‌تر شما و نیز تعیین دقیق‌تر موعد زایمان کمک کند؛

- از دریافت واکسن‌های لازم، به خصوص واکس آبله مرغان و سرخجه، در زمان لازم اطمینان حاصل کنید؛
- دندان‌های‌تان را نزد یک دندان‌پزشک معاینه کنید و در صورت نیاز ترمیم‌های لازم را انجام دهید: باید بدانید بیماری لثه ارتباط مستقیمی با زایمان پیش از موعد دارد؛ و این که در هنگام بارداری نباید در معرض اشعه X دندان‌پزشکی قرار گیرید؛
- در صورت استعمال سیگار حتی توسط همسرتان باید بلافاصله و بدون هیچ وقفه‌ای این عادت مخرب ترک شود،
- میزان مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین را محدود کنید (تنها دو فنجان قهوه در روز)؛
- هر مشکل پزشکی مزمنی، از قبیل دیابت یا فشار خون بالا، باید کنترل و مدیریت شود؛
- فعالیت غده تیروئیدتان را کنترل کنید. سوزان واتس، متخصص زنان و زایمان می‌گوید: «پرکاری یا کم کاری تیروئید هر دو می‌توانند به نافرجام شدن زایمان بینجامند»؛
- اگر اضافه وزن یا کاهش وزن دارید، ممکن است روند تخمک‌گذاری در شما به شکل عادی صورت نگیرد. تلاش کنید به وزن سالم برسید.

ویتامین
حتی پیش از باردار شدن باید مصرف مولتی ویتامین حاوی ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید را آغاز کنید (دز روزانه فولیک اسید پس از بارداری به ۶۰۰ میکروگرم افزایش می‌یابد). دکتر ماتیسن در این باره می‌گوید: «فولیک اسید تاثیر بسیاری در پیش‌گیری از نقص‌های جدی لوله عصبی در مغز و نخاع دارد». از جمله مهم‌ترین نقص‌های لوله عصبی، اختلال اسپینا بیفیدا است.
از استفاده از مولتی ویتامین‌های تجویزنشده توسط پزشک که حاوی محصولات گیاهی یا «طبیعی» اند خودداری کنید؛ در تولید این نوع مولتی ویتامین نظارت دقیقی صورت نمی‌گیرد. اگر مصرف ویتامین در شما دل‌آشوبه و تهوع ایجاد می‌کند، احتمالا مشکل از آهن موجود در آن است. تا وقتی تهوع صبحگاهی تان برطرف نشده، از پزشک‌تان درباره استفاده جداگانه از فولیک اسید نظر بخواهید. در این میان، از غذاهای حاوی فولات، مانند انواع لوبیا، اسفناج و کشمش استفاده کنید.

موارد زیان‌باری که باید از آنها حذر کرد
- الکل، سیگار و انواع دخانیات؛
- فرآورده‌های گوشتی کم‌پز مانند انواع سوسیس و کالباس، تخم مرغ خام یا عسلی، گوشت خام یا کم‌پز، کلم خام، انواع جوانه نپخته؛
- نزدیک شدن به جای گربه یا باغبانی بدون دستکش؛
- مکمل‌های گیاهی و انواع دمنوش؛
- حمام داغ و سونا؛
- برخی انواع ماهی، مانند ماهی ماکرو (سیباه)، کوسه، اره‌ماهی و کاشی‌ماهی، هر نوع صدف خوراکی خام و سایر نرم‌تنان؛
- رنگ‌های روغنی، سرب، جیوه (که در رنگ‌های لاتکس موجود است)، حلال‌های شیمیایی، محصولات تمیزکننده گاز و اجاق و مواد شیمیایی مورد استفاده در خشک‌شویی؛
- داروهای بدون نسخه‌ای که توسط پزشک تایید نشده‌اند؛
- انواع پنیر نرم مانند بری و فتا و محصولات لبنی پاستوریزه نشده؛
- اشعه X غیر ضروری.

ورزش و تحرک جسمی
دلایل بسیاری برای تحرک جسمی در سه ماه نخست بارداری وجود دارد. رنی جفریز، فیزیولوژیست و رئیس مرکز آمادگی جسمانی زنان در سین‌سیناتی اوهایو در این باره می گوید: «تمرینات جسمی ممکن است به کاهش حالت تهوع این دوره کمک کند». تحرک بدنی در این دوره همچنین با افزایش انرژی در شما، استرس را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود در دوران پس از زایمان بهتر به وزن مطلوب بازگردید.
اگر حالت تهوع دارید، به قدم زدن روی بیاورید، حتی در حد ده دقیقه. هر تحرکی که دارید، مراقب شدت آن باشید. جفریز مقیاسی را برای برآورد تحرک جسمی در این دوره پیشنهاد می‌کند که از یک تا 10 درجه‌بندی می شود. بر این اساس، وی به نشستن نمره یک می‌دهد و به پریدن کامل نمره 10. اگر هنوز باردار نشده اید، سعی کنید تحرک‌تان در حد سه تا پنج باشد و اگر باردار شده‌اید، شدت تحرک بدنی شما نهایتا در حد سه باقی بماند.

حالت تهوع
افزایش حساسیت به قند خون پایین و سطوح بالای هورمون‌های استروژن و Beta HCG می‍تواند موجب بروز حالت تهوع در زنان باردار شود. انجام این کارها می‌تواند به کنترل این حالت ناخوشایند کمک کند:
- سعی کنید همیشه چیزی بخورید. معده خالی حالت تهوع را تشدید می‌کند؛
- در طول روز، لیمو بو بکشید یا از تنقلات دارای رایحه و طعم لیمو استفاده کنید؛
- دست کم هشت لیوان آب در طول روز بنوشید؛
- از نوشیدنی‌های معمول هنگام ورزش کردن استفاده کنید. این نوشیدنی‌ها دارای گلوکز و مواد معدنی ضروری‌اند؛
- هنگام خواب از میان‌وعده حاوی پروتئین استفاده کنید. پروتئین باعث احساس سیری معده برای مدت طولانی‌تری می شود و از شدت تهوع صبحگاهی می‌کاهد؛
- از انواع نوار و گن و پوشش‌های خاص ماساژ استفاده کنید. می‌توانید این اقلام را از داروخانه‌ها تهیه کنید؛
- تحرک داشته باشید. تحرک مسیر خون‌رسانی را به معده تغییر می‌دهد و از شدت تهوع می‌کاهد؛
- پیش از غذا خوردن مسواک بزنید. مسواک زدن ممکن است باعث تهوع غیر ارادی شود.