درمان کامل بیماری ایدز، امکان پذیر است؟

حسین نظام‌زاده، کارشناس ایدز و هپاتیت مرکز بهداشت شماره یک: شعار روز جهانی ایدز امسال:«مهار همه گیری اچ آی وی/ ایدز، با اطلاع‌رسانی، پیشگیری، تشخیص زود هنگام‌، درمان و حمایت از مبتلایان» است و امروزه مهم ترین استراتژای کنترل اپیدمی اچ آی وی مراقبت و درمان مبتلایان به بیماری است‌. درصورتی که افراد مبتلا به اچ آی وی تحت درمان استاندارد ضد رتروویروسی قرار گیرند‌، با کاهش تعداد ویروس در خون و ترشحاتشان (کاهش بار ویروسی) ضمن آنکه با کاهش چشمگیر عوارض بیماری می‌توانند زندگی سالم‌تری داشته باشند‌، احتمال انتقال بیماری به سایرین نیز به حداقل ممکن می‌رسد، لذا تخمین زده می‌شود که برای کنترل اپیدمی در جامعه باید:۹۰ درصد افراد مبتلا شناسایی شوند. ۹۰درصـــد افراد شـــناســـایی شــــده تحت درمان ضد رترویرسی قرار گیرند. در۹۰ درصد افراد تحت درمان‌، بار ویروسی آنقدر کاهش یابد که غیر قابل اندازه‌گیری شود.بدیهی است این مهم تنها در صورتی میسر می‌شود، که این افراد از بیماری خود مطلع بوده، برای دریافت خدمات مراقبت و درمان تمایل داشته و به این خدمات دسترسی داشته باشند و خدمات را به صورت مستمر دریافت دارند‌.ایدز یک بیماری عفونی است که سال‌ها توجه همگان را به خود جلب کرده است‌. بیماری از ابتدا به خوبی شناخته نشده بود. ناشناخته‌های بشر از یک طرف و سرعت انتشار بیماری از طرف دیگر موجب شد که سیستم‌های آموزشی و بهداشتی‌ در دنیا شتابزده شروع به آموزش‌های وسیع در این باره کردند‌، دانش ناکافی بشری از یک طرف و ماهیت متفاوت بیماری نسبت به سایر بیماری‌های عفونی از طرف دیگر منجر شد، باورهای غلط در خصوص بیماری شکل گرفته و به سرعت انتشار یابد و همین امر موجب شد‌، مشکلات جدی در امر کنترل بیماری پیش آید‌.متاسفانه اکنون علی‌رغم وجود دانش کافی در خصوص بیماری همچنان باورهای غلط در خصوص بیماری چنان در اذهان ریشه دوانده‌اند و از موانع بزرگ در جهت کنترل اپیدمی و تشخیص و مراقبت و درمان بیماران به حساب می‌آیند‌.

عامل ایجاد بیماری ایدز

یک نوع ویروس است به نام اچ آی وی(ویروس نقص ایمنی انسان‌)که به گلبول‌های سفید خون علاقه داشته و تنها درون آنها قادر به ادامه حیات است. از آنجا که گلبول‌های سفید در خارج از بدن مدت کوتاهی زنده می‌مانند، ویروس اچ آی وی هم در خارج از بدن در مدت کوتاهی از بین می‌رود. حرارت، الکل و مواد ضدعفونی کننده (مانند وایتکس‌) به راحتی می‌توانند باعث از بین رفتن ویروس شوند، لذا برای ورود ویروس به بدن بایستی مقداری از خون یا ترشحات حاوی گلبول‌های آلوده به ویروس با خون و یا مخاط بدن فرد سالم تماس پیدا کند، چون ویروس فقط داخل گلبول سفید زنده می‌ماند‌، پس تنها از راهی منتقل می‌شود که گلبول سفید منتقل شود‌. گلبول سفید هم فقط در خون و ترشحات بدن وجود دارد، از این رو ویروس هم فقط از راهی می‌تواند وارد شود که خون و ترشحات محتوای ویروس به خون یا مخاط بدن فرد دیگری وارد شود‌. به این ترتیب ویروس اچ آی وی از سه راه اصلی زیر می‌تواند وارد بدن انسان شود‌:

- تزریق خون و فرآورده‌های خونی و یا هر جسم تیز و برنده که آلوده به خون تازه باشد.

- تماس جنسی با فرد آلوده

- از راه مادر آلوده به کودک

راه‌هایی که ویروس ایدز از طریق آنها منتقل نمی‌شود‌

- کار کردن با یکدیگر و زندگی دسته جمعی

- هم‌صحبت شدن و معاشرت‌های اجتماعی یا تماس روزمره با افراد آلوده مانند هم سفر بودن‌، همکلاس بودن‌، نشستن در کنار یکدیگر

- از روابط عادی اجتماعی مثل سوار شدن در اتوبوس و تاکسی و استفاده از تلفن‌های عمومی

- غذا خوردن‌، آشامیدن و یا استفاده از قاشق و چنگال‌، لیوان و وسایل و ظروف غذاخوری

- اشک و بزاق

- از راه هوا‌ (‌عطسه و سرفه‌)

- استفاده از سرویس‌های بهداشتی مشترک مثل حمام‌، توالت و استخرهای مشترک

- توسط حیوانات‌، حشرات و یا نیش آنها

نکته

لذا با توجه به ماهیت ویروس و راه های انتقال بیماری می‌بینیم که افراد آلوده به ویروس در حالت عادی و در روابط معمول اجتماعی خطری برای سایرین ندارند. برخلاف سایر بیماری‌ها‌، عفونت اچ آی وی هیچ علامتی ندارد و فرد مبتلا تا سالیان متمادی می‌تواند بدون هیچ علامت و مشکلی به زندگی معمول خود ادامه دهد.

درمان بیماری ایدز

پس نتیجه می‌گیریم با مراقبت و دریافت دارو، بیماران می‌توانند سالیان متمادی زندگی سالم و بدون مشکل را تجربه کنند. تاکنون داروی موثری که بتواند ویروس را کامل از بین ببرد وجود ندارد‌. اما داروهای مناسبی وجود دارند که می‌توانند تعداد ویروس را درخون به شدت کم کرده و مانع پدید آمدن علایم مرحله ایدز شوند‌. مراقبت مستمر افراد مبتلا به اچ آی وی و درمان به موقع عفونت‌ها و بیماری‌های دیگر می‌تواند در به تعویق انداختن مرحله بیماری بسیار موثر باشد‌.