قرص ضد بارداری زنان، عوارضش خطرناک است؟

« شیوع سنگ کیسه ‌صفرا نسبت به عوامل محیطی و ژنتیکی در جمعیت‌های مختلف متفاوت و در زنان دو برابر مردان است.» دکتر عبدالرحیم مسجدی‌زاده، فوق تخصص گوارش و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اظهار کرد: « آمار دقیق شیوع سنگ کیسه ‌صفرا در ایران تعیین نشده است ولی در برخی جوامع چون اسکاندنیاوی ۵۰ درصد مردم در سن بالای ۵۰ سال و در جنوب آریزونای هند تا ۷۰ درصد خانم‌های مسن‌تر از ۲۵ سال دارای سنگ کیسه ‌صفرا هستند.»

وی افزود:« شیوع سنگ کیسه صفرا در خانمها به علت تاثیر هورمون‌های جنسی چون استروژن در افزایش ترشح کلسترول در صفرا، بیشتر است. نقش عوامل ارثی در ایجاد سنگ مشخص نیست ولی به هر حال اگر یکی از بستگان خانواده دچار سنگ باشد، شیوع سنگ در بستگان درجه اول او ۴/۵ برابر بیشتر از افراد بدون سنگ خواهد بود.» مسجدی‌زاده با اشاره به تقسیم سنگ‌های کیسه ‌صفرا به سه دسته بر اساس ترکیب شیمیایی آنها گفت:« سنگهای کلسترولی عموما بزرگ، سفید یا زرد رنگ‌ بوده، سنگ‌های پیگمانی قهوه‌ای و سنگ‌های پیگمانی سیاه که عمدتا از جنس پیروبینات کلسیم هستند، ۷۰ تا ۸۰ درصد سنگ‌ها از نوع کلسترولی هستند.»

این فوق تخصص گوارش چاقی را ریسک فاکتور شناخته شده‌ای برای شیوع سنگ کیسه صفرا در برخی افراد دانست و توضیح داد:« ۲ درصد افراد چاق سالانه دچار سنگ کیسه صفرا می‌شوند و ارتباط واضحی بین افزایش توده وزن بدن و سنگ صفرا وجود دارد.» وی خاطرنشان کرد:« باید توجه داشت که کاهش سریع وزن بدن نیز می‌تواند عامل ایجاد کننده سنگ کیسه ‌صفرا باشد. در ۲۵ درصد افراد چاق که تصمیم به رژیم غذایی شدید برای کاهش وزن خود می‌کنند و در ۵۰ درصد افرادی که به این منظور عمل جراحی انجام داده‌اند، سنگ کیسه صفرا ایجاد می‌شود.»

مسجدی‌زاده با اشاره به بالا رفتن احتمال شیوع سنگ کیسه صفرا در زمان حاملگی تصریح کرد:« تقریبا ۲ تا ۳۰ درصد زنهای حامله دچار سنگ کیسه صفرا ( سنگ‌هایی با اندازه‌ کمتر از دو میلی‌متر) به دلیل عوامل هورمونی می‌شوند.»

وی درباره ارتباط مصرف برخی داروها با سنگ کیسه صفرا توضیح داد:« استروژن موجود در قرصهای ضد بارداری عامل اصلی ایجاد سنگ صفرا است. امروزه سعی شده از داروهای با استروژن کمتر برای جلوگیری از حاملگی استفاده شود تا به این ترتیب شیوع سنگ ناشی از این داروها کاهش یابد. » مسجدی‌زاده افزود:« ارتباط داروهای کاهش دهنده چربی خون، آنتی‌بیوتیکها و دارویی که در درمان بیماری آکرومگالی استفاده می‌شوند، با سنگ کیسه صفرا مشخص شده است.» عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با بیان اینکه افزایش سطح کلسترول سرم ارتباطی با ایجاد سنگ ندارد، یادآور شد:« در مورد ارتباط رژیم غذایی و چربی خون با سنگ کیسه صفرا باید گفت که بر اساس برخی مطالعات بین افزایش سطح کلسترول خون و ایجاد سنگ ارتباطی وجود ندارد و بر خلاف آن افزایش سطح‌ تری گلیسرید‌ خون ارتباط بیشتری با شیوع سنگ دارد.»

وی با اشاره به عوامل مهم دخیل در تشکیل سنگ صفرا اظهار کرد: «اشباع کلسترول صفرا، کاهش درصد اسیدهای صفراوی موجود در صفرا و اختلالات حرکت کیسه صفرا از عوامل موثر محسوب می‌شدند.» این فوق تخصص گوارش توضیح داد:« سنگها به دو دسته دارای علامت و بدون علامت تقسیم می‌شوند. اگر فردی در درون کیسه صفرا خود سنگ داشته و بدون علامت باشد، برداشتن کیسه صفرا از راه جراحی به صورت پیشگیرانه غیرضروری است، بر عکس بیمارانی که دارای سنگ کیسه صفرا بوده و از درد شاکی هستند احتمال تشدید آن با طول زمان بیشتر می‌شود.»

مسجدی‌زاده ادامه داد:« تمایز درد صفراوی از سایر دردها باید توسط پزشک متخصص انجام شود تا با تشخیص نیاز به برداشتن کیسه صفرا در بیماران تبدیل به یقین شود. بیماران دیابتی با سنگ کیسه صفرا بدون علامت دارای شرایط مساوی با بیماران غیر دیابتی هستند. بنابراین برداشتن کیسه صفرا در بیماران دیابتی بدون علامت توصیه نمی‌شود.» وی با اشاره به علائم بالینی سنگهای کیسه صفرا توضیح داد:« ۲ درصد سنگها باعث مسدود شدن راه صفراوی شده که دردهای صفراوی، زردی و عفونت را بهمراه دارند. پنج درصد سنگها در مدخل خروجی صفراوی گیر افتاده و سبب التهاب شدید لوزالمعده حاد می‌شوند و ۱۰ درصد نیز سبب بسته شدن مجرای کیسه صفرا و التهاب کیسه صفرا می‌شوند. »