علت تکرر ادرار کودک، تشخیص و درمان!

تکرر ادرار اختلالی عمدتا در کودکان است که باعث نیاز به دفع چندباره در طول روز یا حتی شب می‌شود. شاید تکرر ادرار در کودک و تداوم آن برای هفته‌ها یا ماه‌ها صرفا مشکل خاصی به‌جز توالت پی‌درپی برای کودک به‌وجود نیاورد، اما باید بگوییم که در مواردی، تکرر ادرار در کودک نشانه وجود مشکل جدی مثل عفونت ادراری است. در ادامه با ما باشید تا بیشتر با علت تکرر ادرار در کودک، عوارض و روش‌های درمان و کنترل این شرایط آشنا شوید.

تکرر ادرار چیست؟

تکرر ادرار (Urinary frequency) کودک نیاز به دستشویی مداوم بیشتر از حالت طبیعی بسته به سن و سلامت کودک است. بیش از 8 بار دفع ادرار در روز برای کودک بالای 5 سال نشانه تکرر ادرار کودک است.

هرچند شاید تکرر ادرار عارضه خاصی نداشته باشد و نگران کننده نباشد، توصیه می‌کنیم که در صورت بروز این اختلال در کودک به پزشک یا متخصص اورولوژی مراجعه کنید. می‌توانید از متخصصان و پزشکان کلینیک نی نی بان هم مشاوره بگیرید.

در معاینه اولیه پزشک عمومی آزمایش ادرار تجویز می‌کند، اگر علت تکرر ادرار کودک دیابت یا عفونت ادراری نباشد و علت تکرر ادرار کودک معلوم نشود، پزشک شما را به نفرولوژیست یا اورولوژیست اطفال ارجاع می‌دهد تا مثانه و مشکلات کلیوی کودک بررسی شوند.

علت تکرر ادرار کودک

در مواردی، علت تکرر ادرار کودک صرفا به‌خاطر مصرف زیاد مایعات است که نیاز به چندبار در روز دفع ادرار در کودک ایجاد می‌کند. گاهی مصرف داروها یا نوشیدنی‌های مدر و یبوست هم می‌تواند خود علت تکرر ادرار کودک باشند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم. از دلایل اصلی ایجاد تکرر ادرار کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عفونت مجاری ادراری

تکرر ادرار از بارزترین مشخصه عفونت مجاری ادراری است که با شکم درد، تب و درد و سوزش حین ادرار همراه است.

یبوست

یبوست و انباشته شدن مدفوع روی مثانه فشار می‌آورد، اسپاسم مثانه و تکرر ادرار ایجاد می‌کند. برای جلوگیری از یبوست حواستان به میزان آب دریافتی کودک به‌خصوص بعد مصرف غذاهای فیبردار باشد.

دیابت بی مزه

دیابت بی مزه نوع نادری از دیابت است که می‌تواند علت تکرر ادرار کودک باشد. کمبود هورمون آنتی دیورتیک در بدن یا عدم پاسخ کلیه‌ها به این هورمون علت اصلی این نوع دیابت است.

در واقع کلیه‌ها با کمک همین هورمون، آب اضافی بدن را جذب و دفع می‌کنند اما وقی میزان این هورمون کافی نباشد، کلیه دیگر کنترلی روی مقدار آب دفع شده ندارد و تشنگی مداوم ایجاد می‌شود.

اختلال نگه نداشتن ادرار

برخی کودکان به‌خاطر اختلال رفتاری عادت می‌کنند که مثانه را کامل تخلیه نکنند، در چنین مواقعی کودک فقط به اندازه‌ای ادرار می‌کند که فشار روی مثانه از بین برود. این کار به‌تدریج باعث بیش فعالی عضله اسفنکتر شده و تکرر ادرار ایجاد می‌کند.

دیابت شیرین

تکرر ادرار با حجم زیاد می‌تواند نشانه وجود دیابت باشد. تشنگی بیش از حد معمول و نوشیدن زیاد مایعات (پلیدیپسیا)، پلی فاژی یا افزایش ناگهانی اشتها، به‌علاوه کاهش شدید وزن از علایم دیابت شیرین هستند که می‌تواند علت تکرر ادرار کودک باشد. در صورتی که پزشک مشکوک به دیابت باشد، میزان قند خون ناشتا و غیرناشتای کودک را اندازه‌گیری می‌کند.

دفع کلسیم در ادرار

دفع کلسیم بدون علت یا به‌خاطر مصرف مکمل کلسیم، یا بیماری پاراتیرویید می‌تواند علت تکرر ادرار کودک باشد.

ولولوواژینیتیس

به تحریک پوست داخلی و اطراف واژن در دختران می‌گویند که علایمش شبیه عفونت دستگاه ادراری است و باعث تکرر ادرار می‌شود.

مثانه عصبی

بیش فعالی مثانه یا مثانه عصبی به‌صورت نیاز ناگهانی به دفع ادرار بروز پیدا می‌کند. علایم بیش فعالی در ظاهر شبیه تکرر ادرار هستند اما بیش فعالی مثانه طولانی‌تر است و باعث بی‌ اختیاری ادراری حین عطسه یا شب ادراری می‌شود.

کرمک

وجود کرمک و انگل در ناحیه تناسلی و مقعد باعث تحریک مجاری ادراری شده و می‌تواند علت تکرر ادرار کودک باشد.

مسدود شدن پیشابراه

بزرگ شدن پروستات در مردامن یا دریچه پیشابراه خلفی در کودکان پسر می‌تواند باعث مسدود شدن پیشابراه و علت تکرر ادرار کودک شود.

التهاب اندام‌های اطراف مثانه

عفونت‌های لگنی و التهاب آپاندیس در خانم‌ها باعث التهاب مثانه و تکرر ادرار می‌شود.

توده‌های شکمی

توده شکمی به مثانه فشار آورده و حجم آن را کم می‌کند و باعث تکرر ادرار کودک می‌شود.

پولاکیوریا

پولاکیوریا سندروم ادرار روزانه است که از علل شایع تکرر ادرار کودک به‌شمار می‌آید و کودکان 6 تا 8 ساله را درگیر می‌کند به‌طوری‌که کودک هر 10 تا 30 دقیقه یکبار برای دفع ادرار به توالت می‌رود.

پولاکیوریا که به‌خاطر استرس ایجاد می‌شود حالت خوش‌خیمی است که معمولا چند هفته بعد بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می‌شود.

علایم تکرر ادرار کودک

تکرر ادرار که نوعی وضعیت پزشکی است که باید از طریق پزشکی درمان شود علایم و نشانه‌هایی با خود دارد مانند:

احساس سوزش هنگام ادرار

• درد حین ادرار
• تب
• درد شکم
• نیاز فوری به دفع ادرار
• تغییر در رنگ و بوی ادرار
• تشنگی بی دلیل
• کاهش وزن ناگهانی

تشخیص تکرر ادرار کودک

پس از مشاهده علایم اولیه باید به متخصص کودکان مراجعه کنید. متخصص آزمایش‌های زیر را برای تشخیص تکرر ادرار کودک تجویز می‌کند:

• تست ادرار
• کشت ادرار
• آزمایش خون

درمان تکرر ادرار کودک

عفونت ادراری علت شایع تکرر ادرار کودک به‌شمار می‌آید به‌همین خاطر معمولا برای رفع عفونت، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. بهداشت نامناسب هم می‌تواند دیگر علت تکرر ادرار کودک باشد که برای درمان آن باید روش درست تمیز کردن ناحیه تناسلی را به کودک آموزش داد.

عفونت ادراری علت شایع تکرر ادرار کودک به‌شمار می‌آید به‌همین خاطر معمولا برای رفع عفونت، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.

از کودک بخواهید که هر دو تا سه ساعت یکبار برای تخلیه و دفع ادرار به توالت برود تا عادت دستشویی سالم را یاد بگیرید. درمان در کودکانی که علت تکرر ادرار در آن‌ها دیابت است رژیم غذایی مناسب، کنترل قند خون و مصرف داروهایی مثل انسولین است.

تکرر ادرار کودک در شب

تکرر ادرار شبانه در کودک باعث شب ادراری می‌شود. عفونت دستگاه ادراری، عفونت مثانه، کاهش حجم مثانه، یا استرس عاطفی، اختلالات عصبی، التهاب و تصلب بافت‌ها، و عفونت کلیه می‌توانند از علل اصلی تکرر ادرار شبانه کودک باشند.

این شب ادراری باعث اختلال و قطع خواب شبانه در کودک می‌شود؛ مراقب باشید که این کودکان قبل خواب مایعات زیاد مصرف نکنند. مصرف نوشیدنی‌های کافئینی هم باعث شب ادراری می‌شود.

سوالات متداول

تکرر ادرار کودک چه زمانی نشانه عفونت ادراری است؟

اگر تکرر ادرار کودک با تب، درد و سوزش همراه باشد، رنگ ادرار کدر یا خونی شود احتمالا عفونت ادراری علت تکرر ادرار کودک است.

منظور از تکرر ادرار کودک چیست؟

دفع ادرار بیش از ۸ بار در روز در کودک بالای ۵ سال به منزله تکرر ادرار کودک است.

دلایل بی خطر تکرر ادرار کودک کدامند؟

مصرف زیاد مایعات بدون تشنگی و یبوست می‌توانند از دلایل بی‌خطر تکرر ادرار کودک باشند.

کلام آخر

تکرر ادرار کودک می‌تواند نشانه وجود بیماری زمینه‌ای دیگری در کودک باشد. در صورتی که تکرر ادرار کودک با علایم دیگری مثل درد یا تب به‌غیر از مصرف زیاد مایعات بدون تشنگی، یا یبوست باشد، باید به متخصص مراجعه کنید تا علت تکرر ادرار کودک را تشخیص دهد.

در کودکان مبتلا به پولاکیوریا که اختلال موقتی است که باعث تکرر ادرار کودک می‌شود نیازی به درمان خاصی نیست و معمولا طی یک تا سه ماه خودبه‌خود درمان می‌شود.