مشکلات شایع در نوزادان، ماه اول تولد
پس از تولد در برخی از نوزادان پوسته های ضخیم و زردرنگی در روی سر و حتی گاهی در روی ابروها و بین ابروها دیده می شود.
دوره یکماهه اول عمر را دوره نوزادی نامگذاری کرده اند . دراین دوران درتمامی ارگانهای بدن رشد ونمو بطور سریع اتفاق افتاده وهمین موضوع باعث یکسری تغییراتی میباشد که درپوست این تغییرات بطور واضحتری دیده میشود . دراین نوشته سعی شده است تا به تغییرات طبیعی دراین دوران اشاره شود تا این تغییرات باعث نگرانی درخانواده ها نگردد .
مو
بطورکلی نوزادان شرقی درمقایسه با نوزادان نژادهای اروپایی که تقریباً در هنگام تولد مویی ندارند ، از موهای بیشتری برخوردار هستند . برخی از نوزادان در هنگام تولد دربعضی ازمناطق بدن بطور چشمگیری پرمو هستند . وضعیت این نوزادان که بطور طبیعی درنواحی روی گوشها وپیشانی موهای زیادی دارند نباید باعث نگرانی گردد ؛ زیرا این موهای زائد در عرض چند هفته تا چند ماه برطرف خواهد شد . بعضی از نوزادان نیز با موهای بسیارکم وسری صاف وبراق بدنیا میآیند . این حالت نیز نباید موجب نگرانی شود زیرا این نوزادان نیز درآینده طاس نخواهند بود . درمورد رنگ وحالت مو نیز باید متذکر شویم که این موارد نیز درطول زمان دستخوش تغییرات زیادی میشود . موهای کاملاً صاف نوزاد ممکن است دریکی دوسال اول عمر مجعد وفرفری وسپس دوباره صاف شود یا ممکن است نوزادی که قبلاً موهای مجعدی داشته بعدها موی صافی داشته باشد . رنگ مو نیز ممکن است دریکی دوسال اول عمر نسبت به قبل تیره تر ویا روشنتر گردد. وجود مو دربرخی نواحی بدن میتواند نشانه ای از احتمال وجود عارضه ویا مشکلی برای نوزاد باشد . به همین سبب اگر مثلاً ملاحظه شود که بدن نوزاد دربدوتولد بسیار پرموست یا
ابروان پیوسته دارد یا رویش موها درپشت سرنوزاد تا پائین گردن وی ادامه دارد ویا دسته ای ازموها درپشت کمر نوزاد ودر پائین ترین قسمت ستون مهره ها قرار گرفته است ؛ بهتر است پزشک را از این موضوع آگاه کنید .
پوسته های زرد روی سر(کبره)
پس از تولد دربرخی از نوزادان پوسته های ضخیم وزردرنگی در روی سر وحتی گاهی درروی ابروها وبین ابروها دیده میشود . وقتی مادران سعی میکنند این پوسته ها را با دست ، ناخن ویا شانه ازموهای نوزاد پاک کنند ؛ متوجه میشوند که این کار به سهولت امکان پذیر نیست وگاهی منجربه کنده شدن موها و خون آمدن از جای پوسته کنده شده نیز میشود . این پوسته نتیجه فعالیت غدد چربی پوست سر بوده که بعد از حدود یکسال اول عمر معمولاً برطرف میشود . این حالت ، بیماری محسوب نشده وتنها درموارد شدید نیاز به استفاده ازدارو دارد . درموارد خفیف میتوان از چرب کردن پوسته ها با روغن زیتون وحمام کردن پس از آن استفاده نمود که با همین کار میتوان به کاهش این پوسته ها کمک نمود .
لکه های قرمز کمرنگ صورت وپشت گردن
این لکه ها را بنام لکه های سالمون نیز می شناسند . این لکه های قرمز کمرنگ یا صورتی با حدود نامشخص، بیشتر درپیشانی (درست درخط وسط) بین ابروها ، پشت پلکها ، بالای لب ویا پشت گردن وحدوداً در 30% تا 40% نوزادان دیده میشود . این ضایعات که نمایانگر گشادی عروقی موضعی هستند ممکن است درهنگام گریه کردن یا درهنگام تغییرات دمای محیطی پررنگ شوند . اغلب ضایعات این چنینی که درصورت قرار دارند سرانجام درعرض چند سال کمرنگ شده وکاملاً ناپدید میشوند اما آنهایی که در ناحیه پشت گردن و ناحیه پشت سری قرار دارند معمولاً باقی میمانند . این لکه ها غالباً متقارن بوده یعنی درصورتی که دریک پلک وجود داشته باشد درپلک دیگر نیز موجود میباشد ودرصورتی که در وسط پیشانی باشد ؛ دردوطرف خط وسط موجود است .
لکه های ماه گرفتگی
گاهی دربعضی نوزادان یک لکهی نسبتاً بزرگ قرمز که ممکن است حتی نیمی از صورت را پوشانده باشد دیده میشود . این لکه که دراصطلاح مادران ماه گرفتگی نام دارد ، هرگز بطور خود بخود از بین نخواهد رفت . البته می توان در مورد درمان این لکه ها از لیزرهای مخصوص از بین بردن عروق استفاده نمود . علت ایجاد شدن این لکه ها مشخص نیست و درحقیقت این حالت یک ناهنجاری عروقی مادرزادی محسوب میشود . این ضایعات درصورت نباید با لکه های سالمون که در قسمت قبل به آنها اشاره شد اشتباه گردد . لکه های سالمون معمولاً سیمتریک وکوچک بوده ولی ماه گرفتگی معمولاً بزرگتر ویکطرفه واغلب درخط وسط میباشد . به دلیل ارتباطی که وجود لکه های ماه گرفتگی میتواند با بعضی از بیماریهای عمومی داشته باشد بهتر است نوزاد دچار این لکه ها را به نزد پزشک برد تا درصورت لزوم از لحاظ وجود این بیماریها نیز بررسی لازم انجام شود .
دانه های قرمز روی بدن(اریتم توکسیکوم)
این ضایعات که کاملاً بی ضرر هستند وخودبخود خوب میشوند درتقریباً 50% نوزادان فول ترم (رسیده) اتفاق میافتد . در نوزادان نارس این حالت کمتر دیده میشود . این ضایعات به شکل دانه های قرمز ویا چرکی به رنگ سفید مایل به زرد هستند که قطرشان 1تا 2 میلیمترمیباشد که با یک هالهی قرمز احاطه میشوند . ضایعات ممکن است پراکنده و کم یا متعدد باشند ودرقسمتهای مختلف تجمع پیدا کرده ویا درسطح زیادی از بدن پخش شده باشند . معمولاً کف دست وپاها درگیر نشده ولی درسایر قسمتهای بدن مثل شکم ، سینه وحتی سروصورت نوزاد دیده میشود . بیشترین احتمال شروع ضایعات در روز دوم عمر میباشد . البته ضایعات جدید می تواند بطور مداوم در چند روز اول ظهور کند . درنوزادان نارس امکان دارد شروع ضایعات برای چند روز تا چند هفته به تعویق بیافتد . دانههای چرکی شامل تجمعاتی از سلولهایی بنام ائوزینوفیل هستند . این ضایعات چرکی کاملاً استریل بوده ودر کشت انجام شده ازاین ضایعات این مطلب قابل اثبات است . علت اریتم توکسیکوم ناشناخته است . این بثورات طبیعی بوده ونیاز به هیچ درمان یا مالیدن هیچگونه پمادی نداشته وخود بخود پس از چند روز تا حداکثر چند هفته بهبود مییابد .
تغییر رنگ شبکه ای
این حالت را کوتیس مارموراتا نیز میگویند وهنگامی ایجاد میگردد که نوزاد با دمای پایین محیطی مواجه میشود . دراین شرایط پوست تقریباً کل بدن دچار تغییرات رنگی قرمز یا آبی با شکل شبکهای میشود . این تغییرعروقی نشانگر یک پاسخ فیزیولوژیک تشدید شده میباشد که با افزایش سن از بین میرود؛ هرچند گاهی حتی دربچههای بزرگتر هم دیده میشود . البته گاهی این حالت درنوزادان دچار سپسیس یا عفونت خون نیز ایجاد میشود که دراین شرایط علائم دیگر مانند شیرنخوردن وبیحالی نیز درنوزاد وجود دارد .
تغییر رنگ هارلکویین
این پدیده عروقی نادر در همان اوایل دوره نوزادی اتفاق میافتد ودر نوزادان با وزن کم در هنگام تولد شایعتر است . این پدیده احتمالاً نشانگر یک عدم تعادل درمکانیسم تنظیمی عروق اتونومیک است . وقتی که نوزاد به یک طرف خوابانده میشود ؛ بدنش را اگر با خطی طولی به دونیمه چپ وراست تقسیم کنیم اگر برفرض روی سمت چپ خوابیده باشد نیمه راست بدنش رنگ پریده میشود ونیمه تحتانی یعنی نیمه چپ بدنش به رنگ قرمز تیره در میآید . این تغییر رنگ فقط برای چند دقیقه باقی میماند و گاهی فقط یک قسمت از تنه یا صورت را دربرمیگیرد . فعالیت عضلانی باعث قرمز شدن تمام بدن میشود و اختلاف رنگ را از بین میبرد . دوره های مکرر این حالت ممکن است اتفاق افتد ولی این رخداد نشان دهنده عدم تعادل اتونومیک دائمی نیست .
لکه مغولی
این لکه ها در پشت کمر نوزاد ممکن است وجود داشته باشد و رنگ آنها آبی یا خاکستری با حدود مشخص میباشد . البته گاهی ممکن است این لکهها روی پشت رانها ، ساق پاها ، پشت تنه وشانه ها هم دیده شود . این نوع لکه ممکن است منفرد یا متعدد باشند واغلب وسعت زیادی دارند . بیش از ۸۰% شیرخواران سیاه پوست ، آسیایی وهند شرقی دارای این لکهها هستند ؛ درحالیکه تنها در ۱۰% شیرخواران سفید پوست دیده میشود . بیشتر گمان میشود که علت بروز این لکه ها بیشتر بجاماندن سلولهای رنگدانهای (ملانوسیتها) در درم وعدم مهاجرت آنها به اپیدرم میباشد . لکههای مغولی معمولاً در طی چند سال اول عمر کمرنگ شده واز بین میروند اما گاهی این لکهها ممکن است باقی بمانند . وجود این لکهها خطری برای سلامتی نوزاد بشمار نرفته وهیچگونه درمان یا مراقبت خاصی نیز نیاز ندارند .
هیپرپلازی سباسه
این حالت به شکل برجستگیهای ریزی به رنگ سفید مایل به زرد وبه تعداد زیاد ، معمولاً درپیشانی ، بینی ، بالای لب وگونههای نوزاد رسیده یافت میشود . این ضایعات نشانگر غدد سباسهی بزرگ شده هستند وبتدریج از نظر اندازه کوچک شده ودرعرض چند هفتهی اول زندگی کاملاً محو میشوند .
میلیا
میلیا دانههایی ریز وسفید رنگ است که درصورت بروز میکند . این دانهها کیستهای سطحی با قطر ۱تا۲ میلیمتر وبه رنگ سفید شیری ومروارید گونه میباشند . البته میلیا درهر سنی میتواند بروز کند اما درنوزادان بیشتر در صورت ولثه ودر خط وسط کام دیده میشود که درخط وسط کام بنام مرواریدهای اپشتین نامگذاری شدهاند . میلیا در اغلب نوزادان بطور خودبخودی پوسته پوسته شده واز بین میروند .
تاولهای ناشی از مکیدن
تاولهای منفرد یا متعددی در اندامهای فوقانی نوزادان درهنگام تولد ممکن است دیده شود که بنظرمیرسد در اثر مکیدن شدید آن محل در هنگام زندگی جنینی داخل رحم ایجاد شده باشد . محلهای شایع این تاولها عبارت است از سطح خارجی ساعد ، شست دست و انگشت سبابه . این تاولها بدون گذاشتن اثری از خود به سرعت بهبود مییابند .
بالشتک ها یا تکمه های ناشی از مکیدن
در قسمت وسط لب بالایی نوزاد ممکن است بلافاصله پس از تولد یا چند روزی بعد از آن ، تکمهها یا برجستگیهای کوچکی توجه معاینه کننده را به خود جلب کند که این برجستگیها اصطلاحاً بالشتک یا تکمه مکیدن نامیده شده وبه علت مکیدن مایع آمنیوتیک یا مکیدن دستها در داخل رحم ویا شیرخوردن مکرر پس از تولد به وجود میآید . این تکمهها باعث میشود که لبها برای مکیدن شیر قدرت وکارایی بیشتری پیدا کنند . پس از مدت کوتاهی که از تولد میگذرد ؛ روی لبهای پایینی نیز برجستگیهای متعدد شیری رنگ مشابهی در اغلب نوزادان مشاهده میشود که به دلیل مکیدن ایجاد شده و اصلاً نگران کننده نمیباشند . با بزرگتر شدن نوزاد این تکمهها پوسته پوسته شده واز لب جداشده ومیافتند .
پوسته های زرد روی سر(کبره)
پس از تولد دربرخی از نوزادان پوسته های ضخیم وزردرنگی در روی سر وحتی گاهی درروی ابروها وبین ابروها دیده میشود . وقتی مادران سعی میکنند این پوسته ها را با دست ، ناخن ویا شانه ازموهای نوزاد پاک کنند ؛ متوجه میشوند که این کار به سهولت امکان پذیر نیست وگاهی منجربه کنده شدن موها و خون آمدن از جای پوسته کنده شده نیز میشود . این پوسته نتیجه فعالیت غدد چربی پوست سر بوده که بعد از حدود یکسال اول عمر معمولاً برطرف میشود . این حالت ، بیماری محسوب نشده وتنها درموارد شدید نیاز به استفاده ازدارو دارد . درموارد خفیف میتوان از چرب کردن پوسته ها با روغن زیتون وحمام کردن پس از آن استفاده نمود که با همین کار میتوان به کاهش این پوسته ها کمک نمود .
لکه های قرمز کمرنگ صورت وپشت گردن
این لکه ها را بنام لکه های سالمون نیز می شناسند . این لکه های قرمز کمرنگ یا صورتی با حدود نامشخص، بیشتر درپیشانی (درست درخط وسط) بین ابروها ، پشت پلکها ، بالای لب ویا پشت گردن وحدوداً در 30% تا 40% نوزادان دیده میشود . این ضایعات که نمایانگر گشادی عروقی موضعی هستند ممکن است درهنگام گریه کردن یا درهنگام تغییرات دمای محیطی پررنگ شوند . اغلب ضایعات این چنینی که درصورت قرار دارند سرانجام درعرض چند سال کمرنگ شده وکاملاً ناپدید میشوند اما آنهایی که در ناحیه پشت گردن و ناحیه پشت سری قرار دارند معمولاً باقی میمانند . این لکه ها غالباً متقارن بوده یعنی درصورتی که دریک پلک وجود داشته باشد درپلک دیگر نیز موجود میباشد ودرصورتی که در وسط پیشانی باشد ؛ دردوطرف خط وسط موجود است .
لکه های ماه گرفتگی
گاهی دربعضی نوزادان یک لکهی نسبتاً بزرگ قرمز که ممکن است حتی نیمی از صورت را پوشانده باشد دیده میشود . این لکه که دراصطلاح مادران ماه گرفتگی نام دارد ، هرگز بطور خود بخود از بین نخواهد رفت . البته می توان در مورد درمان این لکه ها از لیزرهای مخصوص از بین بردن عروق استفاده نمود . علت ایجاد شدن این لکه ها مشخص نیست و درحقیقت این حالت یک ناهنجاری عروقی مادرزادی محسوب میشود . این ضایعات درصورت نباید با لکه های سالمون که در قسمت قبل به آنها اشاره شد اشتباه گردد . لکه های سالمون معمولاً سیمتریک وکوچک بوده ولی ماه گرفتگی معمولاً بزرگتر ویکطرفه واغلب درخط وسط میباشد . به دلیل ارتباطی که وجود لکه های ماه گرفتگی میتواند با بعضی از بیماریهای عمومی داشته باشد بهتر است نوزاد دچار این لکه ها را به نزد پزشک برد تا درصورت لزوم از لحاظ وجود این بیماریها نیز بررسی لازم انجام شود .
دانه های قرمز روی بدن(اریتم توکسیکوم)
این ضایعات که کاملاً بی ضرر هستند وخودبخود خوب میشوند درتقریباً 50% نوزادان فول ترم (رسیده) اتفاق میافتد . در نوزادان نارس این حالت کمتر دیده میشود . این ضایعات به شکل دانه های قرمز ویا چرکی به رنگ سفید مایل به زرد هستند که قطرشان 1تا 2 میلیمترمیباشد که با یک هالهی قرمز احاطه میشوند . ضایعات ممکن است پراکنده و کم یا متعدد باشند ودرقسمتهای مختلف تجمع پیدا کرده ویا درسطح زیادی از بدن پخش شده باشند . معمولاً کف دست وپاها درگیر نشده ولی درسایر قسمتهای بدن مثل شکم ، سینه وحتی سروصورت نوزاد دیده میشود . بیشترین احتمال شروع ضایعات در روز دوم عمر میباشد . البته ضایعات جدید می تواند بطور مداوم در چند روز اول ظهور کند . درنوزادان نارس امکان دارد شروع ضایعات برای چند روز تا چند هفته به تعویق بیافتد . دانههای چرکی شامل تجمعاتی از سلولهایی بنام ائوزینوفیل هستند . این ضایعات چرکی کاملاً استریل بوده ودر کشت انجام شده ازاین ضایعات این مطلب قابل اثبات است . علت اریتم توکسیکوم ناشناخته است . این بثورات طبیعی بوده ونیاز به هیچ درمان یا مالیدن هیچگونه پمادی نداشته وخود بخود پس از چند روز تا حداکثر چند هفته بهبود مییابد .
تغییر رنگ شبکه ای
این حالت را کوتیس مارموراتا نیز میگویند وهنگامی ایجاد میگردد که نوزاد با دمای پایین محیطی مواجه میشود . دراین شرایط پوست تقریباً کل بدن دچار تغییرات رنگی قرمز یا آبی با شکل شبکهای میشود . این تغییرعروقی نشانگر یک پاسخ فیزیولوژیک تشدید شده میباشد که با افزایش سن از بین میرود؛ هرچند گاهی حتی دربچههای بزرگتر هم دیده میشود . البته گاهی این حالت درنوزادان دچار سپسیس یا عفونت خون نیز ایجاد میشود که دراین شرایط علائم دیگر مانند شیرنخوردن وبیحالی نیز درنوزاد وجود دارد .
تغییر رنگ هارلکویین
این پدیده عروقی نادر در همان اوایل دوره نوزادی اتفاق میافتد ودر نوزادان با وزن کم در هنگام تولد شایعتر است . این پدیده احتمالاً نشانگر یک عدم تعادل درمکانیسم تنظیمی عروق اتونومیک است . وقتی که نوزاد به یک طرف خوابانده میشود ؛ بدنش را اگر با خطی طولی به دونیمه چپ وراست تقسیم کنیم اگر برفرض روی سمت چپ خوابیده باشد نیمه راست بدنش رنگ پریده میشود ونیمه تحتانی یعنی نیمه چپ بدنش به رنگ قرمز تیره در میآید . این تغییر رنگ فقط برای چند دقیقه باقی میماند و گاهی فقط یک قسمت از تنه یا صورت را دربرمیگیرد . فعالیت عضلانی باعث قرمز شدن تمام بدن میشود و اختلاف رنگ را از بین میبرد . دوره های مکرر این حالت ممکن است اتفاق افتد ولی این رخداد نشان دهنده عدم تعادل اتونومیک دائمی نیست .
لکه مغولی
این لکه ها در پشت کمر نوزاد ممکن است وجود داشته باشد و رنگ آنها آبی یا خاکستری با حدود مشخص میباشد . البته گاهی ممکن است این لکهها روی پشت رانها ، ساق پاها ، پشت تنه وشانه ها هم دیده شود . این نوع لکه ممکن است منفرد یا متعدد باشند واغلب وسعت زیادی دارند . بیش از ۸۰% شیرخواران سیاه پوست ، آسیایی وهند شرقی دارای این لکهها هستند ؛ درحالیکه تنها در ۱۰% شیرخواران سفید پوست دیده میشود . بیشتر گمان میشود که علت بروز این لکه ها بیشتر بجاماندن سلولهای رنگدانهای (ملانوسیتها) در درم وعدم مهاجرت آنها به اپیدرم میباشد . لکههای مغولی معمولاً در طی چند سال اول عمر کمرنگ شده واز بین میروند اما گاهی این لکهها ممکن است باقی بمانند . وجود این لکهها خطری برای سلامتی نوزاد بشمار نرفته وهیچگونه درمان یا مراقبت خاصی نیز نیاز ندارند .
هیپرپلازی سباسه
این حالت به شکل برجستگیهای ریزی به رنگ سفید مایل به زرد وبه تعداد زیاد ، معمولاً درپیشانی ، بینی ، بالای لب وگونههای نوزاد رسیده یافت میشود . این ضایعات نشانگر غدد سباسهی بزرگ شده هستند وبتدریج از نظر اندازه کوچک شده ودرعرض چند هفتهی اول زندگی کاملاً محو میشوند .
میلیا
میلیا دانههایی ریز وسفید رنگ است که درصورت بروز میکند . این دانهها کیستهای سطحی با قطر ۱تا۲ میلیمتر وبه رنگ سفید شیری ومروارید گونه میباشند . البته میلیا درهر سنی میتواند بروز کند اما درنوزادان بیشتر در صورت ولثه ودر خط وسط کام دیده میشود که درخط وسط کام بنام مرواریدهای اپشتین نامگذاری شدهاند . میلیا در اغلب نوزادان بطور خودبخودی پوسته پوسته شده واز بین میروند .
تاولهای ناشی از مکیدن
تاولهای منفرد یا متعددی در اندامهای فوقانی نوزادان درهنگام تولد ممکن است دیده شود که بنظرمیرسد در اثر مکیدن شدید آن محل در هنگام زندگی جنینی داخل رحم ایجاد شده باشد . محلهای شایع این تاولها عبارت است از سطح خارجی ساعد ، شست دست و انگشت سبابه . این تاولها بدون گذاشتن اثری از خود به سرعت بهبود مییابند .
بالشتک ها یا تکمه های ناشی از مکیدن
در قسمت وسط لب بالایی نوزاد ممکن است بلافاصله پس از تولد یا چند روزی بعد از آن ، تکمهها یا برجستگیهای کوچکی توجه معاینه کننده را به خود جلب کند که این برجستگیها اصطلاحاً بالشتک یا تکمه مکیدن نامیده شده وبه علت مکیدن مایع آمنیوتیک یا مکیدن دستها در داخل رحم ویا شیرخوردن مکرر پس از تولد به وجود میآید . این تکمهها باعث میشود که لبها برای مکیدن شیر قدرت وکارایی بیشتری پیدا کنند . پس از مدت کوتاهی که از تولد میگذرد ؛ روی لبهای پایینی نیز برجستگیهای متعدد شیری رنگ مشابهی در اغلب نوزادان مشاهده میشود که به دلیل مکیدن ایجاد شده و اصلاً نگران کننده نمیباشند . با بزرگتر شدن نوزاد این تکمهها پوسته پوسته شده واز لب جداشده ومیافتند .
منبع:
آکاایران
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼