درمان خجالتی بودن کودکان

خجالتی بودن صفت شخصیتی‌ست، نه اشتباه یا نقص اجتماعی. بعضی مردم خجالتی، ساکن و تودار هستند. آنان شنوندگان خوبی هستند و ناخودآگاه بی‌گفتن واژه‌ای حضور گرمی دارند. جهان پر از گوینده است. پس ما بیشتر به‌شنونده نیاز داریم.

برای شکوفایی کودک خجالتی چنین راه‌هایی وجود دارد:
هرگز برای خجالتی بودن کودک‌تان از کسی عذر نخواهید، به‌ویژه در حضور خودش. هیچ‌کس دوست ندارد، برچسب بخورد و کودک توضیح شما را کوچک شمردن خودش تعبیر می‌کند. راه‌های بهتری برای توضیح کم حرفی کودک وجود دارد.
مدتی پس از اینکه متیو به مدرسه رفت، در نخستین نشست اولیا و مربیان، آموزگارش به ما گفت: متیو پسری خجالتی‌ست، درسته؟ و ما گفتیم: نه متیو محتاطه. در یکی دیگر از نشست‌ها او گفت: به‌نظرم متیو خیلی ساکته‌و ما گفتیم: نه متیو خیلی دقیقه.
در ادامۀ بحث آموزگار دریافت، که ما ویژگیهای متیو را به‌شیوه‌ای دلپذیر و سازنده می‌بینیم. ما با شکل‌دهی ویژگی خجالتی بودن متیو به‌شیوه‌ای سازنده و کارآمد توانستیم به‌آن آموزگار کمک کنیم، تا او را به‌گونه‌ای متفاوت و سازنده ببیند. در نتیجه از آن به‌بعد آموزگار نیز کوشید برای ماهیت آرام او احترام قائل شود.
بیشتر مردم خجالتی بودن را مشکل به‌شمار می‌آورند. آنان بر این باورند، که کودک خجالتی باید عزت نفس ضعیفی داشته باشد، اما این‌گونه نیست. بسیاری از بچه‌های خجالتی، عزت نفس استواری دارند.
آرامش درونی آنان بسیار نیرومند است و عملکرد آرام‌شان در حفظ حس عمیق سلامت روحی و خوشبختی به‌آنان کمک می‌کند. این‌گونه کودکان بسیار صلح‌جو و شاد هستند. در دوستی‌هایشان بسیار خردمندانه برخورد می‌کنند و دوستی‌های پایدار دارند.
آنان محتاط‌اند و بسیار دیر با کسی صمیمی می‌شوند اما هنگامی با کسی احساس آرامش کردند، بسیار جذاب و خوش‌آیند می‌شوند. آنان دوستی‌هایشان را بررسی می‌کنند، تا ببینند ارزش دارد بابتش تلاش کنند یا نه. درنتیجه همیشه انسان‌های خوب و مهربانی در پیرامونشان به‌چشم میخورد.

مفهوم خجالتی بودن طبیعی
پدر و مادر زمانی که می‌بینند کودک‌شان هنگام بازی و شیطنت و خوش رفتاری کودکان دیگر ساکت است، نگران می‌شوند. در این وضعیت تشخیص دشوار است که ایا فرزندشان خجالتی‌ست؟ یا مشکل عاطفی دارد؟
کودک خجالتی با عزت نفس سالم تماس چشمی برقرار می‌کند، مؤدب است، به‌نظر خوشحال می‌آید. تنها؛ ساکت می‌ماند، اما رفتارش در کل خوب است. نزدیکان کودک او را خوش‌آیند و نازنین می‌دانند و مردم از وجودشان احساس آرامش می‌کنند. کودکان خجالتی اغلب وقتی نزدیکانشان را بشناسند، بهتر برخورد می‌کنند.

با این روش ها به کودک خجالتی خود کمک کنید
مفهوم خجالتی بودن مشکل‌دار
گاهی خجالتی بودن با پرچم قرمز همراه است، که نشان میدهد کودک با مشکلات درونی‌اش درگیری دارد. این‌گونه کودکان بیشتر از اینکه ساکت باشند، گوشه‌گیر و منزوی هستند. آنان از تماس چشمی خودداری می‌کنند و مشکلات رفتاری‌شان در ارتباط‌ها به‌خوبی دیده می‌شود.
اغلب، دیگران در حضور آنان به‌آرامش نمی‌رسند واغلب به‌جای اینکه مطمئن و صلح‌جو باشند، عصبانی و در حال اشک ریختن هستند. برخی کودکان خود را در پشت برچسب خجالتی بودن پنهان می‌سازند، تا خویشتن‌شان را که از آن بیزارند، آشکار نکنند. آنان خود را در لاک حمایت کننده‌شان پنهان می‌سازند و روابط سالمی با دیگران ایجاد نمی‌کنند.
یاری رساندن به خجالتی‌ها برای بهبود وضعیت‌شان
شما نمی‌توانید کودکی را وادارید، که از خجالتی بودن درآید؛ اما می‌توانید محیط آرامی برایش فراهم کنید، تا شخصیت اجتماعی‌اش در آن آشکار شود. آرام پیش بروید. بدانید که واداشتن کودک خجالتی به‌کاری، نتیجۀ معکوس میدهد و او بیشتر به‌لاک خود عقب می‌نشیند.
هرگز به کودک برچسب خجالتی بودن ندهید
کودک با شنیدن این برچسب گمان می‌کند مشکل دارد. درنتیجه بیشتر خجالت می‌کشد. اگر باید واژگانی را برای توصیف کودک خود به‌کار ببرید، از این برچسب‌ها بهره بجویید: محتاط، درون‌گرا، ساکت، اندیشه‌گر، هوشیار.
غریبه‌ها را برای کودک تایید کنید
وقتی بیمار جدیدی را در مطبم می‌بینم، مراقبم که برخوردم چندان محکم نباشد؛ به‌ویژه اگر کودکی را ببینم که سرش را پایین انداخته، یا انگشتش را در دهان گذاشته و پشت مادر پنهان شده است. به‌پیشواز مادرش می‌روم و با او به گفتگو می‌نشینم. کودک با اشارۀ مادر بابت من تایید می‌گیرد. آنگاه من انسان تایید شدۀ مادر می‌شوم. بدین ترتیب، کودک حاضر می‌شود با من به‌آسانی حرف بزند.
کودک را برای انجام کاری زیر فشار نگذارید
مادربزرگ به‌خانۀ شما آمده است و کودک شما از اینکه جلوی او پیانو بزند، خجالت می‌کشد. در این وضعیت پیش از اینکه او را برای انجام کاری زیر فشار بگذارید، وضعیت را برایش آماده سازید. برای نمونه: برایش توضیح دهید، که چقدر مادربزرگ از شنیدن صدای پیانو لذت می‌برد؛ نه اینکه بر خود عمل پیانو نواختن تاکید کنید.

به او در ساخت هویتش یاری رسانید
زمانی که کودک را با خود به‌دیدار غریبه‌ای می‌برید، یکی از وسایل بازی دلخواهش را نیز ببرید، تا برایش پلی به‌منظور ارتباط با انسانهای جدید بسازید.
به‌جای کودک حرف نزنید
لورا دختری پنج ساله، تودار و مؤدب همراه مادرش به مطب من آمدند. از لورا پرسیدم: آیا درد یا مشکلی داری، که بخوای به‌من بگی؟ پیش از آنکه لورا دهانش را بگشاید، مادرش گفت: اون حس می‌کنه که ... ؛ از لورا پرسیدم: آیا حسی‌یه که تو داری؟ دوباره پیش از آنکه لورا پاسخی بدهد، مادرش گفت: در ضمن اون ... .
همانگونه که دریافتید، این جلسۀ معاینۀ مادر بود نه کودک! هرچه مادر پرحرف‌تر باشد، دخترش با ترس بیشتری رفتار می‌کند. این مادر معتقد بود که دخترش خجالتی‌ست و نمی‌دانست با آن چه‌کار کند.
به‌او پیشنهاد کردم هرچه بتواند در برابر کودکش خاموش‌تر باشد، کودک معاشرتی‌تر خواهد شد. بار دیگر که به دیدنم آمدند، مادرش ساکت پشت سر او نشسته بود و زمانی که لورا دربارۀ نگرانی‌هایش حرف می‌زد، نها با تکان دادن سر حرف‌هایش را تایید می‌کرد.