دستشویی رفتن کودک، مقاومت می کند

اگر مقاومت‎کردن کودک در مقابل دستشویی‎رفتن (ادرار و مدفوع‎کردن) مقطعى باشد، جاى نگرانى نیست. گاهى کودکان به علل مقطعى مانند قرار گرفتن در محیطى جدید یا در جاهایى که توالت برایشان ناآشنا است، ممکن است تا ۴۸ ساعت نیز عمل دفع را انجام ندهند که ضررى ندارد اما اگر همیشگی است،

باید علت‏‌یابى و مشکل حل شود. علل احتمالى این رفتار عبارتند از:

یبوست مزمن: یبوست، عامل مهمى در خوددارى از دفع است.

زحم در مخرج دفع: در صورتى‎که نشانه‏‎هایى بر احساس ناراحتى او در این محل مى‏‎بینید، به پزشک مراجعه کنید.

ترس از توالت: به این دلیل که مى‎‏ترسد داخل منفذ توالت بیفتد، از عمل دفع خوددارى مى‌‏کند. تا مدتى گوشه حمام را براى عمل دفع او آماده سازید و با رسم خطوطى بر روى کاغذ، برایش توضیح دهید که زیر منفذ توالت چاه نیست؛ بلکه لوله‌‏اى است که به بیرون مى‏‎رود.

عدم آگاهى: برخى از کودکان گمان مى‏‌کنند که با عمل دفع، قسمتى از بدن‌شان از آن‌‏ها جدا مى‌‏شود! با استفاده از آبمیوه‌‏گیرى، عمل دفع را برایش توضیح دهید که مدفوع او مانند پوره‏‌هاى سیب یا هویج است که دور ریخته مى‌‏شود.

اثبات استقلال: احتمالاً با این کار مى‏‌خواهد استقلال خود را تثبیت کند و به شما بفهماند که در امورى، فقط او تصمیم‌گیرنده است و دیگران به‌ویژه والدین نمى‏‌توانند جلو تصمیمش را بگیرند. در این صورت بکوشید زمینه‌‏هاى تثبیت استقلالش را (براى مثال با واگذارى امور شخصى به او) به شکل درست فراهم آورید.

انتقام‌جویى: احتمال دارد این رفتار، نوعى مقاومت و مبارزه با والدین باشد. اگر در این مورد با او خوب برخورد نکرده و از اهرم فشار استفاده کرده‏‌اید، تا مدتى فشارها را کاهش دهید.

سرگرمى: گاهى کودکان آن‌قدر سرگرم بازى مى‌‏شوند که به علائم دفع بى‏‌توجهى مى‌‏کنند. شما باید در موقعیت‌‏هاى مناسب (به‌طور معمول پس از صرف غذا یا پس از بیدار شدن از خواب) او را به دستشویى ببرید.

احساس لذت: گاهى خارش ناشى از نگهدارى مدفوع یا سنگینى ناشى از آن، باعث احساس لذت کودک مى‏‌شود که لازم است با استفاده از راهکارهاى پیش‌گفته، جلو این رفتار گرفته شود تا در آینده به انحرافات جنسى و اخلاقى منجر نشود.

سؤال: دختر ۴ ساله‏‌‌ام هنوز هم شلوار خود را کثیف مى‌‏کند (مدفوع می‎کند.) آیا طبیعى است؟ اگر طبیعى نیست، چگونه باید این مشکل را حل کنم؟

اگر این رفتار، موردى باشد، اشکالى ندارد و حتى ممکن است در سنین بالاتر نیز اتفاق بیفتد. علت کثیف‎کردن‏‎هاى موردى، پرخورى و بدخورى، محیط جدید، سرگرمى و بى‎‏توجهى به علائم دفع، بردن مکرر کودک به دستشویى، نگه‎داشتن طولانى‎مدت او در آن‎جا و بى‎‏توجهى والدین به اعلام کودک است.

در صورتى‎که عمل دفع در شلوار به علل زیر همیشگى باشد، نگران‎کننده است و باید از بین برود.

یبوست مزمن: در یبوست مزمن، کودک نمى‏‎تواند مدفوع سفت را دفع کند و هر قدر مدفوع خود را بیشتر نگه دارد، روده‎ بزرگ، متورم‎‏تر و بزرگ‎‏تر و ماهیچه‏‎هایش شل مى‎‏شود و نمى‌‏تواند مدفوع را به موقع و به‌طور مؤثر به جلو براند و لایه ‌هاى بعدى مدفوع که شل هستند، بیرون مى‏‌زنند. در این صورت، سعى کنید با توجه کردن به رژیم غذایى او، مشکل را برطرف سازید. استفاده از سوپ، سبزى، حبوب، آب کافى و مایعات (به‌ویژه آب‌پرتقال و آب آلو)، پوره‏ آلو، شربت، مرباى انجیر و مواد فیبردار مانند میوه و غلات سبوس‏دار، در رفع یبوست کودک مؤثرند. در صورتى‎که یبوست کودک با این رژیم غذایى مرتفع نشد، باید تحت نظر پزشک از داروهاى مسهل، شیاف و پمادهاى مناسب استفاده شود. توجه داشته باشید که بازى و حرکت و تلاش کودک، در طبیعى‎شدن وضعیت دفع او مؤثر است.

فشارهاى روحى: یکى از عوامل جدى، ناتوانى در کنترل مدفوع در کودکان، فشارهاى روحى ناشى از اختلافات والدین، حسادت شدید به فرزند دوم، تنبیه بدنى و ... است. ترس بیش از حد از کتک، در عملکرد طبیعى بدن کودک اختلال ایجاد مى‏‎کند و باعث شل‌شدن عضلات اسفنکتر مى‌‏شود. برخوردهاى هیجانى مادر نیز عامل فشار روحى کودک و استمرار این رفتار است؛ چون گمان مى‌کند مادر دوستش ندارد.

ترس از توالت: اگر فرزند شما از توالت مى‌‏ترسد، آن را از بین ببرید. توجه داشته باشید که کودکان از صداى سیفون و از سقوط به داخل منفذ توالت مى‌‏ترسند.

لجبازى: استفاده از اهرم فشار براى توالت رفتن و برخوردهاى نامناسب هنگام کثیف‌کردن شلوار، او را وارد جنگ قدرت با والدین مى‌‏کند تا مدتى با حفظ آرامش و خونسردى خود، از این که شلوارش را کثیف کرده، فقط اظهار تأسف کنید. به گونه‌‏اى برخورد نکنید که احساس گناه کند. در این صورت، یک مشکل کوچک، به یک بحران تبدیل خواهد شد.

علل پزشکى: در صورتى‌که علل پیش‌گفته را بررسى کردید و نتیجه‌اى نگرفتید، به پزشک مراجعه کنید. احتمال مشکلات جسمى و پزشکى، از جمله ضعف ماهیچه‏‌هاى روده بزرگ، اختلالات جذب، نشانه‌های روده تحریک‏‌پذیر، گشاد شدن روده بزرگ، کم‌کارى تیروئید، بیمارى هیرش‌پرونگ (نبود رشته‌‏هاى عصبى در روده)، تنگى مادرزادى مخرج دفع، شکاف تحتانى ستون فقرات، نقص در کانال نخاعى یا التهاب در نخاع وجود دارد که باید درمان شود.