علت ایجاد واریکوسل، نحوه اختلال در تولید اسپرم
واریکوسل بر حسب شدت درگیری وریدهای بیضه درجه بندی می شود.
قبل تعریف واریکوسل ( varicocel ) یا واریس بیضه بهتر است بدانید که واریس به زبان ساده یعنی گشاد شدن سیاهرگ ها و خراب شدن دریچه های آنها؛ این مسأله باعث عدم توانایی سیاهرگ ها در انتقال مطلوب خون به سمت قلب می شود؛ خون جمع شده در سیاهرگ ها، به تدریج باعث گشاد شدن این رگ ها شده واریس و علامت های آن مثل درد و … به وجود می آورد. بنابراین هر جا که سیاهرگی وجود داشته باشد؛ احتمال بروز واریس هم وجود دارد.
یکی از این جاها، بیضه است. در قسمت فوقانی هر بیضه، شبکه ای از سیاهرگهای در هم پیچیده وجود دارد. اگر به هر دلیل این سیاهرگ ها دچار اختلال شوند؛ واریس سیاهرگهای بیضه به وجود می آید که به آن واریکوسل گفته می شود. از واریکوسل به عنوان شایعترین دلیل قابل درمان ناباروری مردانه یاد می شود.
-حدود ۱۵ درصد مردان ۳۵-۲۵ ساله و ۴۰ درصد مردانی که دارای ناباروری می باشند، مبتلا به واریکوسل هستند.
-بیش از ۹۰ درصد موارد واریکوسل، بیضه سمت چپ را گرفتار می کند.
واریکوسل بر حسب شدت درگیری وریدهای بیضه درجه بندی می شود. نوع خفیف درجه یک، نوع متوسط درجه دو و نوع شدید درجه ۳ نامیده می شود. در نوع درجه ۳ تمامی کیسه بیضه همانطرف پر از عروق متسع می باشد به گونه ای که در لمیس به نظر میرسد اینکه کیسه بیضه پر از کرم خاکی است.
علل به وجود آورنده واریکوسل
غلبه سودا، لباسهای تنگ، ضربه و فشار به هر علت، زمینه ارثی واریس، شوخی های جنسی منجر به فشار به بیضه ها، کارهای سخت یا کارهایی که با حمل بارهای سنگین همراهند، وزنه برداری و پرورش اندام، تحریک های جنسی مکرر بدون تخلیه و ارضاء.
چگونه واریکوسل میتواند باعث اختلال در تولید اسپرم شود؟
تولید اسپرم در مرد نیاز به حرارتی دارد که کمی پایین تر از دمای طبیعی بدن می باشد(حدود نیم درجه)؛ یعنی بیضه ها برای انجام صحیح وظایف خود نیاز به آب و هوایی خنک و مطبوع دارند! به همین جهت هم هست که بیضه ها درون کیسه ای، خارج از بدن قرار گرفته اند تا از گرمای داخل بدن دور باشند.
حالا اگر به هر دلیل، گرمای درون کیسه بیضه ها زیاد شود؛ روند تولید اسپرم دچار اختلال می شود و آزمایش آنالیز اسپرم بیمار غیر طبیعی می شود. به همین دلیل کسانی که مشاغلی دارند که دائم در معرض گرمای زیاد قرار می گیرند(مثل کسانی که نزدیک کوره کار می کنند) درصد اختلال اسپرم بیشتری نسبت به جمعیت عادی دارند.
در بیماری واریکوسل، به دلیل گشاد شدن سیاهرگ های بیضه و جمع شدن مقدار زیادی خون در آنها، حرارت بیضه ها بالا می رود و تولید اسپرم(هم در بعد کمی و هم به لحاظ کیفی) دچار اختلال می شود.
به همین جهت ضرورت دارد که در زوجهای نابارور، اگر مرد دچار واریکوسل باشد (به خصوص در انواع دو طرفه)؛ چه این واریکوسل علامت داشته باشد و چه نداشته باشد، نسبت به درمان آن اقدام کرد. واریکوسل بیشتر در بیضه چپ رخ می‌دهد، اما تجربه نشان داده است که واریکوسل در یک بیضه، بر تولید اسپرم در هر دو بیضه تاثیر می‌گذارد.
ابتلا به واریکوسل(حتی انواع دوطرفه آن) به تنهایی نمی تواند دلیل کافی برای بروز ناباروری باشد به عبارت دیگر نه تمامی مردان مبتلا به واریکوسل دارای مشکل در باروری هستند و نه تمام مردانی که مشکل ناباروری دارند از واریکوسل رنج می برند.
علائم و نشانه های واریکوسل
این بیماری اغلب بدون علامت است و تنها پس از مراجعه به پزشک و معاینه بیضه ها تشخیص داده می شود. در تعداد کمی از بیماران هم واریکوسل با علائمی مانند احساس سنگینی در بیضه یا دردهای خفیف و مبهم یا احساس سنگینی یا کشیدگی در بیضه یا احساس ناراحتی در بیضه یا کیسه بیضه، خود را نشان می دهد.
-درد ناشی از واریکوسل معمولا در طول روز به علت فعالیت‌های جسمی بدتر می شود و با خوابیدن به پشت تخفیف می‌یابد.
-بیمار ممکن است خودش متوجه رگهای متسع داخل کیسه بیضه شود.
-واریکوسل به ویژه اگر در سنین قبل از بلوغ ایجاد شود می تواند سبب کوچک ماندن بیضه ها گردد.
تشخیص واریکوسل
واریکوسل، اغلب تنها با معاینه بیضه توسط یک پزشک مجرب تشخیص داده می شود و نیازی به اقدامات پاراکلینیکی ندارد؛ اما برای تعیین درجه و شدت بیماری و کمک به تشخیص آن از سونوگرافی استفاده می شود.
معاینه فیزیکی هم در حالت دراز کشیده و هم در حالت ایستاده انجام می شود. در معاینه، ممکن است بیضه ها به صورت «کیسه ای پر از کرم» لمس شوند که در حالت دراز کشیده برطرف شده یا واضحا کاهش اندازه پیدا می کند. در واریکوسل های کوچکتر، پزشک ممکن است از شما بخواهد نفس عمیقی بکشید و چند ثانیه آن را نگه دارید و به پایین زور بزنید (مانور والسالوا)؛ این کار باعث گشاد شدن بیشتر ورید های بیضه شده معاینه آن را آسانتر می کند.
درمان واریکوسل
رویکرد درمانی اصلی در طب کلاسیک، انجام عمل جراحی است.
عوارض جراحی واریکوسل
اما جراحی، غیر از دردسرهای معمول خود مثل عفونت در محل عمل؛ تجمع مایع در کیسه بیضه و ایجاد هیدروسل میشود که سبب آسیب به شریان بیضه و از بین رفتن بیضه همانطرف می شود. چون شریان بیضه بسیار نازک می باشد، معمولا قابل رویت نیست، و جراح از برهان خلف استفاده می کند، یعنی اطمینان حاصل می کند که رگی که پیدا کرده است، شریان نیست. ولی گاها شریان در لا به لای وریدها گیر کرده و آسیب می بیند.
اما جراحی واریکوسل سه ایراد اساسی را در پی دارد:
۱- در بسیاری از بیماران، علیرغم جراحی موفقیت آمیز واریکوسل، باز هم اختلالات اسپرمی به طور کامل مرتفع نمی شود.
۲- میزان عود واریکوسل به دنبال عمل جراحی نیز بالاست.
۳- بیمارانی که پس ازعمل جراحی نیز کماکان علائم و نشانه های واریکوسل مثل درد و سنگینی بیضه را تجربه می کنند؛ کم نیستند.
۴- برخی از پزشکان معتقد هستند که عمل جراحی واریکوسل تاثیری در بهبود قدرت باروری مرد ندارد.
آمبولیزاسیون
راه دیگر درمان در طب کلاسیک، آمبولیزاسیون است یعنی ایجاد انسداد مصنوعی در رگهای واریسی بیضه تا به اصطلاح عامیانه خشک شوند. در این روش از درد پس از عمل جراحی کاسته می شود ولی به متخصصین بسیار ماهر و دستگاههای بسیار پیشرفته نیاز است، به زبان ساده تر، با توجّه به آسان بودن درمان واریکوسل، اصلا به زحمتش نمی ارزد.
درمان واریکوسل از دیدگاه طب سنتی
واریکوسل بر اساس دیدگاه طب سنتی ایران، حاصل تجمع سودا در سیاهرگهای بیضه است، همانگونه که در مورد واریس پا و بواسیر (هموروئید) نیز همین تئوری مطرح است بنابراین راه درمان آن، رفع تجمع سودا در این منطقه است و هر کاری به جز این، ناموفق یا دارای اثری موقتی خواهد بود.
اصول درمانی واریکوسل مانند سایر انواع واریس و … به شرح زیر است:
۱- کاهش میزان سودای خون:
مهم ترین اقدام در درمان واریکوسل، کاهش میزان سودای خون در حال گردش در عروق کل بدن یا به عبارتی کاهش سودای عمومی است. این هدف از این راه ها قابل وصول است:
الف- اقدامات تغذیه ای:
کاهش مصرف غذاهای سودا زا مانند: سرخ کردنی ها، گوشت گاو و گوساله، گوشت های یخی و مانده،کالباس و سوسیس، پنیر کهنه، ماست ترش، انواع غذاهای مصنوعی و به ویژه فست فودها،چای، عدس، بادنجان، فلفل دلمه ای و ….
ب- پرهیزها
از گرسنگی، بی خوابی، استرس و خستگی جسمی و روحی، امواج موبایل و ماهواره و بیسیم، سرما و گرمای بسیار شدید، آلودگی صوتی شدید،
ج- اقدامات دارویی:
جهت نضج و حل و دفع سودای موجود در بدن و عروق لازم است که بیمار از برخی داروهای گیاهی بصورت دمنوش بهره ببرد که آقای دکتر فرهاد عبداله زاده پس از معاینه و مصاحبه حضوری با بیمار، بسته به طبع و مزاج و شدت بیماری فرد دارو گیاهی مناسب را تجویز و میزان و مدت آن را مشخص مینمایند.
۲- رفع یبوست:
درمان یبوست برای حصول نتیجه مطلوب بسیار مهم است. اغلب، با اصلاح تغذیه و مصرف فیبر بیشتر و تحرک و دریافت مایعات کافی، یبوست احتمالی بیمار نیز رفع می شود؛ ولی در غیر این صورت، نسبت به درمان یبوست بیمار با دستورات درمانی طب سنتی اقدام میگردد.
۳- ماساژ بیضه ها :
برای این کار، بیمار باید روی کیسه بیضه ها و به خصوص قسمتهای بالای آن را روزی یکی یا دو بار و به مدت حداقل دو ماه، با روغن زیتون تصفیه نشده یا روغن کنجد یا مخلوطی از این دو به آرامی برای چند دقیقه ماساژ دهد. ماساژ را به آرامی انجام دهید و آن را تا وقتی که روغن کاملاً جذب پوست بیضه شود ادامه دهید.
۴ - زالو درمانی :
مؤثرترین و قاطع ترین روش درمان واریکوسل در کنار موارد ذکر شده در بالا، زالو درمانی است. آقای دکتر فرهاد عبداله زاده پس از ویزیت بیمار در مطب شخصی خود که در شهر قم میباشد و گرفتن شرح حال او، با توجه به شدت واریکوسل و وضعیت مریض، زمان زالو درمانی و تعداد و جلسات تکرار آن را تعیین خواهد کرد.
نکته مهم: زالو، اخلاط فاسد ازجمله سودا را به صورت موضعی حل و دفع می کند؛ بنابراین پاکسازی عمومی بدن از طریق داروهای گیاهی تجویز شده و نیز دوره های اصلاح مزاج، و همچنین انجام حجامت های مخصوص واریکوسل قبل از شروع زالو درمانی ، می تواند زالو درمانی را موثرتر و موفقیت درمان را تضمین کند. البته انجام دقیق و مرحله به مرحله این اقدامات باید تحت نظر طبیب حاذق مسلط بر طب سنتی انجام شود.
منبع:
دکتر فرهاد عبداله زاده
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼