علت زردی نوزاد، ظاهر بچه نشان می دهد؟

زردی نوزادی، زرد شدن رنگ پوست و چشم‌ها در کودکان تازه متولد شده می‌باشد. زردی نوزادی زمانی اتفاق می‌افتد که خون کودک حاوی مقادیر بیش از حد بیلی‌روبین است. بیلی‌روبین رنگدانه زرد رنگی در گلبول‌های قرمز خون می‌باشد. زردی نوزادی بیماری شایعی است، به خصوص در کودکانی که قبل از هفته سی و هشتم بارداری به دنیا می‌آیند (نوزادان نارس) و برخی نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند. زردی نوزادی معمولاً به این دلیل رخ می‌دهد که کبد نوزاد به اندازه کافی رشد نیافته است که بتواند بیلی‌روبین را از جریان خون پاکسازی کند. در برخی موارد یک بیماری زمینه‌ای ممکن است موجب زردی نوزاد شود. هرچند وقوع چنین عوارضی نادر است اما بالا بودن سطح بیلی‌روبین خون در زردی شدید و یا زردی‌هایی که تحت درمان مناسب قرار نگرفته‌اند ممکن است باعث آسیب مغزی شود.

اغلب بیمارستان‌ها تدابیری را برای بررسی ابتلای نوزادان به زردی، پیش از ترخیص، اندیشیده‌اند. پزشکان توصیه می‌کنند که نوزادان باید زمانی که در بیمارستان هستند، در طول بررسی‌های پزشکی معمول، حداقل هر هشت تا دوازده ساعت از جهت زردی نوزاد نیز مورد آزمایش قرار گیرند. کودک شما باید بین روزهای سوم تا هفتم پس از تولد، یعنی زمانی که مقدار بیلی‌روبین معمولاً در اوج خود قرار دارد، از جهت زردی مورد بررسی قرار گیرد. اگر کودک شما زودتر از ۷۲ ساعت پس از تولد از بیمارستان مرخص شد، یک مراجعه پیگیری در کیلینک تخصصی کودکان کلینیک تخصصی کودکان من و کودکم داشته باشید تا در دو روز پس از ترخیص، کودک از جهت زردی بررسی شود تا از عوارض جدی جلوگیری به عمل آید.

علل

افزایش بیلی‌روبین (هایپر بیلی‌روبینمیا) اصلی‌ترین دلیل زردی نوزاد می‌باشد. بیلی‌روبین که مسئول ایجاد رنگ زرد در بیماری زردی نوزاد است، یک جزء طبیعی در رنگدانه آزاد شده از تجزیه گلبول‌های قرمز از کار افتاده می‌باشد. به طور طبیعی، کبد بیلی‌روبین را از جریان خون فیلتر می‌کند و آن را به درون لوله گوارش رها می‌سازد. کبد نابالغ نوزادان اغلب نمی‌تواند بیلی‌روبین را با سرعت کافی از خون پاکسازی کند و این امر موجب افزایش مقادیر بیلی‌روبین در خون می‌شود. زردی نوزاد که به دلیل این شرایط طبیعی نوزادان رخ می‌دهد، زردی فیزیولوژیک نامیده می‌شود و معمولاً در دومین یا سومین روز زندگی کودک ظاهر می‌شود. بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌توانند موجب زردی نوزاد شوند. در این موارد، زردی اغلب خیلی زودتر یا خیلی دیرتر از زردی فیزیولوژیک بروز پیدا می‌کند. بیماری‌ها یا شرایطی که می‌توانند باعث زردی نوزاد شوند عبارتند از:

-خونریزی داخلی (هموراژی)

-وجود عفونت در خون کودک (سپسیس)

-عفونت‌های باکتریایی و ویروسی دیگر

-ناسازگاری بین خون مادر و خون نوزاد

-اختلال کبدی

-نقص آنزیمی

-غیر طبیعی بودن گلبول‌های قرمز نوزاد که موجب شکستن آن‌ها می‌شود.

عوامل خطر

نوزادان نارس:

کودکی که قبل از هفته سی و هشتم متولد شده است، ممکن است قادر به پاکسازی بیلی‌روبین با همان سرعتی که در نوزادان کامل انجام می‌شود، نباشند. همچنین نوزاد ممکن است کمتر شیر بخورد و حرکات گوارشی کمتری داشته باشد که منجر به دفع بیلی‌روبین کمتری از طریق مدفوع می‌شود.

آسیب‌های قابل ملاحظه در حین تولد:

اگر نوزاد در حین به دنیا آمدن متحمل آسیبی شود ممکن است در اثر تجزیه گلبول‌های قرمز بیشتر، سطوح بیلی‌روبین بیشتری نیز داشته باشد.

تغذیه از شیر مادر:

کودکانی با شیر مادر تغذیه می‌شوند، به خصوص نوزادانی که به سختی شیر می‌خورند یا مواد مغذی کافی را از شیر مادر دریافت می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زردی هستند. کم شدن آب بدن یا رژیم غذایی کم کالری ممکن است در آغاز زردی سهیم باشند. هرچند، به دلیل محاسن تغذیه با شیر مادر، متخصصان همچنان آن را توصیه می‌کنند. مهم است که مطمئن شوید که کودک به اندازه کافی تغذیه می‌شود و دارای آب کافی می‌باشد.

علائم

زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها، نشانه زردی نوزادی است و معمولاً بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر می‌شود. برای بررسی زردی نوزادی، پیشانی یا بینی نوزاد را با ملایمت فشار دهید. اگر پوست در محلی که مادر فشار داده بود، زرد به نظر می‌رسد، احتمالاً کودک به زردی خفیف مبتلا است. اگر کودک دچار زردی نباشد، رنگ پوست تنها برای لحظه‌ای، اندکی نسبت به حالت طبیعی روشن‌تر خواهد شد. کودک را در شرایط نوری مناسب، ترجیحاً نور طبیعی روز، مورد بررسی قرار دهید. علائم یا نشانه‌های زیر ممکن است نشان دهنده زردی شدید یا عوارض افزایش بیلی‌روبین باشند. اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید با پزشک تماس بگیرید:

-زردتر شدن پوست کودک

-زرد شدن پوست کودک در شکم، بازوها یا پاها

-زرد شدن سفیدی چشم کودک

-کودک بی‌حال یا بیمار به نظر می‌رسد و یا به سختی بیدار می‌شود.

-کودک وزن اضافه نمی‌کند یا کم شیر می‌خورد.

-کودک گریه‌های بلندی می‌کند.

-هرگونه علائم یا نشانه دیگری در کودک که شما را نگران می‌سازد.

-زردی نوزاد بیش از سه هفته به طول بیانجامد.

تشخیص

پزشک ممکن است زردی نوزادی را با توجه به ظاهر کودک تشخیص دهد. هرچند پزشک باید سطح بیلی‌روبین خون نوزاد را اندازه بگیرد. سطح بیلی روبین (شدت زردی نوزاد) نوع درمان را مشخص خواهد کرد. آزمایش‌های تشخیص زردی نوزاد عبارتند از:

-معاینه فیزیکی

-تست آزمایشگاهی بر روی نمونه خون نوزاد

-تست پوست با دستگاه اندازه گیری کننده بیلی‌روبین از طریق پوست: این دستگاه بازتاب یک پرتو نوری خاص از پوست را اندازه گیری می‌کند.

اگر شواهدی مبنی بر ناشی شدن زردی نوزاد از بیماری‌های زمینه‌ای دیگر وجود داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های خون دیگر یا آزمایش ادرار را نیز تجویز کند.

درمان

زردی خفیف اغلب به خودی خود در عرض دو یا سه هفته برطرف می‌شود. برای زردی متوسط یا شدید، ممکن است لازم باشد کودک به مدت بیشتری در مرکز نگهداری کودکان و نوزادان بماند یا به بیمارستان ارجاع شود. از جمله درمان‌هایی برای پایین آوردن سطوح بیلی روبین خون کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نور درمانی (فتو تراپی)

کودک ممکن است در معرض لامپ‌های خاصی قرار گیرد که نورهایی را در طیف آبی سبز از خود ساطع می‌کنند. نور شکل و ساختار مولکول‌های بیلی‌روبین را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که آن‌ها می‍‌تواند از طریق ادرار یا مدفوع دفع شوند. این نور، نور فرابنفش نمی‌باشد و یک پرده پلاستیکی محافظت کننده هرگونه نور فرابنفشی را که ممکن است ساطع شود، فیلتر می کند. در طول درمان نوزاد باید تنها پوشک و یک محافظ چشم داشته باشد. ممکن است نور درمانی با استفاده از یک پد یا تشک ساطع کننده نور تکمیل شود.

ایمونوگلوبولین وریدی

زردی نوزاد ممکن است در ارتباط با تفاوت نوع گروه خونی مادر و نوزاد باشد. این شرایط باعث می‌شود کودک دارای آنتی‌بادی‌هایی از مادر باشد که سلول‌های خونی در نوزاد را تجزیه می‌کنند. تزریق داخل وریدی ایمونوگلوبولین یک پروتئین خونی که می‌تواند سطح آنتی‌بادی را کاهش دهد ممکن است زردی نوزاد را کاهش دهد و نیاز به تعویض خون را کمتر کند.

تعویض خون

در موارد نادر، هنگامی که زردی شدید به درمان‌های دیگر پاسخ ندهد، ممکن است کودک نیازمند تعویض خون شود. در این فرایند مقادیر اندکی از خون نوزاد مکرراً خارج می‌شود، بیلی‌روبین و آنتی‌بادی‌های مادری آن رقیق و تصفیه می‌شود و سپس خون به بدن نوزاد بازگردانده می‌شود. این پروسه در یک مرکز مراقبت‌های ویژه نوزادان انجام می‌شود.

درمان‌های خانگی

هنگامی که زردی نوزاد شدید نباشد، پزشک توصیه خواهد کرد که تغییراتی را در عادات غذایی نوزاد ایجاد کنید که سطوح بیلی‌روبین را کاهش دهد. اگر مادر هر سوال یا نگرانی در مورد میزان و دفعات شیردهی به نوزاد دارد یا در شیر دادن به دچار مشکل است می‌تواند با پزشک مشورت نماید. اقدامات زیر ممکن است زردی نوزاد را کاهش دهد.

دفعات شیردهی بیشتر:

افزایش دفعات شیردهی به نوزاد شیر بیشتری را برای نوزاد فراهم می‌آورد و باعث می‌شود حرکات رودهای افزایش یابد و بیلی‌روبین دفع شده در مدفوع نوزاد بیشتر شود. کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند باید در روزهای اول پس از تولد هشت تا دوازده بار در روز شیر بخورند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند در هفته اول، باید هر دو یا سه ساعت 1تا 2 اونس (30 تا 60 میلی لیتر) شیر خشک بخورند.

مکمل‌های شیردهی:

اگر در تغذیه با شیر مادر مشکلی وجود داشته باشد یا کودک در حال از دست دادن وزن باشد یا دچار کم آبی شده باشد، پزشک توصیه می‌کند از شیر خشک یا شیر‌های ویژه برای تکمیل تغذیه با شیر مادر استفاده کنید. در برخی موارد، پزشک توصیه خواهد کرد به مدت چند روز صرفاً از شیر خشک استفاده کنید و سپس تغذیه با شیر مادر را ادامه دهید. از پزشک در مورد بهترین گزینه شیردهی برای کودک خود سوال کنید.

پیشگیری

بهترین پیشگیری از زردی نوزادی شیردهی مناسب است. کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند باید در روزهای اول پس از تولد هشت تا دوازده بار در روز شیر بخورند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند در هفته اول، باید هر دو یا سه ساعت، ۱ تا ۲ اونس (۳۰ تا ۶۰ میلی لیتر) شیر خشک بخورند.