علت چاقی در کودکان، واقعا ژنتیکی است؟

خیلی از افراد چاق اعتقاد دارند که چاقی را به ارث برده‌اند و در این زمینه مقصر نیستند. با شیوع چاقی در دهه اخیر میان نوجوانان، این سوال که مطرح می‌شود که آیا عوامل ژنتیکی باعث این افزایش است یا شیوه زندگی؟ مطالعات اخیر نشان می‌دهند که همان قدر که ژنتیک می‌تواند بر وزن نوجوانان موثر باشد، سبک زندگی و عادات رفتاری یک خانواده نیز بر چگونگی وزن فرزندان موثر است.

بر طبق نتایج مطالعات اخیر همان‌طور که ارتباط ژنتیکی بین فرزندان و والدین وجود دارد، وزن فرزندان و والدین نیز از نظر اجتماعی و رفتاری نیز به هم مرتبط می‌باشد. قبلا تصور می‌شد که شیوع چاقی در فرزندان خانواده چاق فقط ناشی از ژن‌های به ارث رسیده می‌باشد، در صورتی که نتایج مطالعات اخیر تاکید بر نقش رفتارهای خانوادگی به موازات عوامل ژنتیکی دارد. جالب آن‌که حتی برای بروز عوامل ژنتیکی نقش شیوه زندگی و نیز میزان تحرک بدنی غیرقابل انکار است.

به منظور بررسی میزان ارتباطات ژنتیک بین وزن فرزندان و والدین در مطالعه‌ای که محققان دانشگاه پنسیلوانیا انجام دادند، ۱۷۰۴ جفت دوقلوی نوجوان انتخاب شدند که دوقلو‌ها شامل طیفی از دوقلوهای همسان و غیر همسان بودند. بررسی‌های به عمل آمده در این مطالعه در سطح ملی که ۲ سال به طول کشید، حاکی است ۱۲ درصد از نوجوانان دچار افزایش وزن بودند در حالی‌که ۶ درصد فرزندان دارای پدر و مادر چاق بودند، ۱۴ درصد تنها مادری چاق داشتند و ۵ درصد فقط پدرانی چاق داشتند.

نتایج مطالعه نشان داد که وزن والدین عامل تاثیرگذار مهمی ‌در ابتلای نوجوانان به چاقی می‌باشد. به عبارت دیگر احتمال بروز چاقی در فرزندانی که والدین چاق دارند بیشتر است. در این بین شیوه زندگی خانوادگی نقش مهمی‌ در افزایش وزن نوجوانان بازی می‌کند؛ به طوری که نوجوانان بر حسب آن که چند روز از هفته را به طور معمول ۳ وعده غذایی منظم اصلی را دریافت کرده‌اند یا چه مدت به تماشای تلویزیون، ویدئو و یا بازی‌های رایانه‌ای گذرانده‌اند احتمال ابتلای به چاقی در آنان تغییر می‌کرد. نتایج این تحقیق تاکید بر این داشت که به همان میزانی که داشتن والدین چاق و ژنتیک احتمال چاقی فرزندان را افزایش می‌دهد، فعالیت بدنی ناکافی و تکرر وعده‌‌های غذایی و نیز بی‌نظمی‌غذایی نیز بر احتمال بروز چاقی نوجوانی، تاثیرگذار و مهم است.

نکته عملی: آنچه مهم است آن‌که اگر چه تهیه وعده‌های غذایی منظم و سالم خانوادگی و شرکت در فعالیت‌های بدنی منظم، می‌تواند برای خانواده، زمانبر و پرهزینه باشد؛ اما اگر به اهمیت این موضوع در پیشگیری از چاقی در فرزندانمان حتی با داشتن زمینه ژنتیکی توجه کنیم، با قدری صرفه‌جویی در وقت می‌توان غذاهای سالم و متنوع برای خانواده تهیه نمود. از طرف دیگر نیز با گنجاندن برخی فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی، نرمش صبحگاهی یا شنا به طور هفتگی از پیشرفت چاقی در خانواده‌مان می‌توان پیشگیری کنیم.